Στάθμη της λίμνης: Τα πώς και τα γιατί

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την πτώση της στάθμης της λίμνης, με τον Γενικό Οργανισμό Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ), τον διαχειριστή επί της ουσίας του υδάτινου στοιχείου, να βρίσκεται στο στόχαστρο.

Μάλιστα, ο ΓΟΕΒ την περασμένη εβδομάδα πήρε στα χέρια του ένα εξώδικο από τους λεμβούχους των Ιωαννίνων οι οποίοι αναφέρουν ότι η μείωση του όγκου του νερού δυσκολεύει τα δρομολόγια από και προς το Νησί.

Οι λεμβούχοι καταγγέλλουν τον Οργανισμό ότι τους τελευταίους τρεις χειμώνες διατηρεί συνεχώς ανοιχτό το θυρόφραγμα του Περάματος (εκροή νερών προς την τάφρο της Λαψίστας κι από εκεί στον ποταμό Καλαμά) ενώ του καταλογίζει ότι ως μοναδικό κριτήριο για τη ρύθμιση του θυροφράγματος έχει «τα οικονομικά συμφέροντα», χωρίς να διευκρινίζουν ποια είναι αυτά.

Η όλη ιστορία βέβαια με το θυρόφραγμα σχετίζεται άμεσα με τη διαχείριση του υδατικού ισοζυγίου, ένα μείζον θέμα για την οικολογική κατάσταση της λίμνης. Καταρχήν, είναι γεγονός ότι η παρατεταμένη ανομβρία έβαλε το λιθαράκι της στην πτώση της στάθμης.

Σύμφωνα με τον ΓΟΕΒ, με τον οποίο επικοινώνησε ο «Τύπος Ιωαννίνων», η στάθμη έπεσε κατά 80 εκατοστά. Για την ιστορία, η χειρότερη στιγμή της λίμνης σε επίπεδο ποσότητας νερού ήταν τον Οκτώβριο του 1990, όταν η στάθμη έπεσε σχεδόν 2,5 μέτρα. Εκείνη τη χρονιά της μεγάλης ανομβρίας, είχαν στερέψει ακόμα και οι πηγές Τούμπας. Σημειωτέον ότι παραδοσιακά η πιο χαμηλή στάθμη της λίμνης ετησίως παρουσιάζεται τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο.

Το θυρόφραγμα, ή αλλιώς ο υπερχειλιστής, κατασκευάστηκε το 1970, με τον ΓΟΕΒ να αναλαμβάνει τη ρύθμιση της στάθμης της λίμνης ανάλογα με τις αρδευτικές ανάγκες ή για την αποφυγή πλημμυρών. Η παράμετρος της ανανέωσης των νερών, ένας αναγκαίος δείκτης της οικολογικής ισορροπίας, δεν αποτέλεσε ποτέ προτεραιότητα.

Σήμερα, λειτουργεί ένα νέο αρδευτικό δίκτυο, με τις απώλειες νερού να είναι λιγότερες. Την ίδια ώρα βέβαια, το ενδεχόμενο των πλημμυρών, μετά από αυτές που είχαν γίνει το 2015 στην ευρύτερη περιοχή του Περάματος, αποτελεί ένα βασικό κριτήριο πια για τη ρύθμιση της στάθμης της λίμνης κατά τη χειμερινή περίοδο.

ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ

Ας δούμε όμως τι λένε οι επιστημονικές μελέτες για το υδατικό ισοζύγιο, οι οποίες συνήθως ξεχνιούνται. Μελέτες που έχουν λάβει υπόψη τη μετατροπή της λίμνης σε μια δεξαμενή ιδίως με την κατασκευή των αναχωμάτων Αμφιθέας και Ανατολής-Κατσικά κατά τη δεκαετία του ’70.

Από το 1999 ήδη, η μελέτη J. Imperger προτείνει χαμηλότερη στάθμη λειτουργίας κατά τους χειμερινούς μήνες, από Δεκέμβριο μέχρι Μάρτιο, για την επαναλειτουργία των πηγών και την ανανέωση των υδάτων.

Το ίδιο προτείνει και το διαχειριστικό σχέδιο του οικοσυστήματος της λίμνης (2004), με την επισήμανση ότι το ανάχωμα της Αμφιθέας και η λάθος διαχείριση της στάθμης στερούν την εισροή καθαρού νερού από τις πηγές του Μιτσικελίου. Απ’ όλα αυτά, κάθε άλλο παρά προκύπτει ότι όσο περισσότερο νερό έχει λίμνη, τόσο το καλύτερο. Κι αυτό επειδή επέρχεται αδράνεια των πηγών. Από τις μελέτες γίνεται σαφές ακόμη ότι η χαμηλότερη στάθμη τους χειμερινούς μήνες απελευθερώνει ωφέλιμο όγκο στην Παμβώτιδα και για ανάσχεση ενδεχόμενων πλημμυρών.

Κατά τον φετινό χειμώνα, ο ΓΟΕΒ ακολούθησε σχεδόν ό,τι προβλέπεται από τις μελέτες –από τον φόβο των πλημμυρών περισσότερο. Στα τέλη Φεβρουαρίου, το θυρόφραγμα έκλεισε, με την προσδοκία ότι οι συνήθεις βροχοπτώσεις (κατά τον μήνα Απρίλιο κυρίως, κι όχι μόνο) θα έκαναν τη δουλειά τους. Αντί για βροχές, ήρθε όμως μια παρατεταμένη ανοβρία… με αποτέλεσμα τη σημερινή κατάσταση και τα εξώδικα μιας επαγγελματικής ομάδας.

 Ωστόσο, τα της διαχείρισης του υδατικού ισοζυγίου της λίμνης δεν σχετίζονται μόνο με το θυρόφραγμα αλλά και με τη γενικότερη διαχείριση των υδάτινων πόρων στο λεκανοπέδιο και την κακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το λιμναίο οικοσύστημα (το βάθος της λίμνης περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το ίζημα που έχει συγκεντρωθεί στον πυθμένα).