Σκιτσάροντας το... εκλογικό δικαίωμα

Ο Δημήτρης Δημαρέλος έχει μια ιδιαίτερη σχέση με τα Γιάννενα την οποία έρχεται να επιβεβαιώσει την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου με την παρουσίαση του άλμπουμ με τα σκίτσα του. Μέχρι τότε, μιλάει στον "Τύπο" για τις εμπνεύσεις του, τη γελοιογραφία και το μέλλον της στην Ελλάδα

Πώς θα χαρακτήριζες τα σκίτσα σου; Ακολουθείς κάποιο συγκεκριµένο στυλ-γραµµή;

Συνήθως αφήνω τους άλλους να αξιολογούν τη δουλειά µου, µιας και η προσωπική µου µατιά πάνω στα σκίτσα µου δεν έχουν να κάνουν τόσο µε την κριτική, όσο µε την αίσθηση που µου αφήνουν. Θέλω να πιστεύω πως χαρακτηρίζονται από την απλότητα και την ειλικρίνειά τους, στοιχεία τα οποία είναι και τα µοναδικά στα οποία επικεντρώνοµαι συνειδητά. Σε αντίθεση µε την γνώµη των περισσότερων, το χιούµορ δεν είναι ο στόχος του σκιτσογράφου• απλώς βγαίνει αβίαστα όταν πρέπει να βγει.

Σχετικά µε το στυλ µου, είναι κάτι προσωπικό το οποίο καλλιεργώ εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ενώ έχει περάσει από πολλές φάσεις. Όταν ήµουν µικρός, κύριες πηγές έµπνευσης ήταν τα σκετσάκια των Looney Tunes, και οι ταινίες της Pixar και της Disney, αλλά και του Miyazaki. Οι αγαπηµένοι µου καλλιτέχνες, µε τους οποίους ωστόσο ήρθα σε επαφή πολύ αργότερα, είναι ο Charles Schulz και ο Bill Watterson— και οι δυό τους Αµερικάνοι. Παραδόξως, ποτέ µου δεν µε τράβηξαν τα κόµικς, µε µοναδική εξαίρεση τον Asterix. Οι περισσότεροι γενικώς µου λένε πως έχω «γαλλική γραµµή», λόγω του παιχνιδιάρικου σχεδίου και των εκφραστικών χαρακτήρων µου.

Σε τι φάση βρίσκεται η γελοιογραφία στην Ελλάδα;

Η γελοιογραφία ως τέχνη έχει βαθιές ρίζες στην ελληνική κοινωνία και τη συνείδηση του κόσµου, και µάλιστα θα µπορούσαµε να πούµε πως έχει τη δικιά της σχολή. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει χαθεί η επιρροή και η επαφή που είχε µε τον πολίτη, και αυτό πιστεύω πως οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους. Πρώτον, η ενασχόληση µε την πολιτική ―µε την παραδοσιακή της έννοια, που επικεντρώνεται στα παιχνίδια των κοµµάτων και τη βουλή― τις τελευταίες δεκαετίες έχει συρρικνωθεί σηµαντικά. Η γελοιογραφία λοιπόν που ήταν τόσο άρρητα συνδεδεµένη µε τον σκληρό πυρήνα της πολιτικής (κάτι που αποτελεί πολιτισµική ιδιαιτερότητα της συγκεκριµένης τέχνης στην Ελλάδα), αφορά όλο και λιγότερο κόσµο.

Ελάχιστα ονόµατα πολιτικών είναι ευρέως γνωστά, και οι περισσότερες παραπολιτικές εξελίξεις, δηλαδή το ζουµί της πολιτικής γελοιογραφίας, για τον µέσο πολίτη είναι αδιάφορες. Ως αντιπαράδειγµα, στην Αµερική ας πούµε, όπου η γελοιογραφία επικεντρώνεται και στην απλή καθηµερινή ζωή του κόσµου, δεν έχει χάσει την επιρροή της. Σηµαντικά παραδείγµατα είναι τα φηµισµένα σκίτσα του The New Yorker, αλλά και τα αµερικανικά comic strips (Garfield, Peanuts, κα).

Δεύτερον, η γελοιογραφία έχει αποκτήσει έναν νέο αντίπαλο στον χώρο του διαδικτύου, δηλαδή τα γνωστά memes και τα πιο πρόσφατα gifs, τα οποία εµµέσως τείνουν να υποκαταστήσουν τον ρόλο της, προσφέροντας γρήγορο γέλιο µε εντυπωσιακή αµεσότητα. Φυσικά, αδυνατούν να την αντικαταστήσουν ολοκληρωτικά, µιας και δεν φέρουν τον χαρακτήρα και την καλλιτεχνική της άποψη, όµως της επιβάλλουν ένα νέο πλαίσιο στο οποίο πρέπει να κινηθεί για να παραµείνει ανταγωνιστική. Η γελοιογραφία σήµερα οφείλει να είναι πιο άµεση από ποτέ, και να αρκείται σε απλά και ευκρινή αισθητικά στοιχεία. Σκίτσο δηλαδή που απαιτεί περισσότερα από τρία δευτερόλεπτα για να ερµηνευτεί, και που φέρει περίπλοκο σχεδιασµό, είναι χαµένη από χέρι στους αστραπιαίους ρυθµούς του διαδικτύου.

Στόχος του γελοιογράφου θα πρέπει να είναι να προσαρµοστεί στα νέα αυτά δεδοµένα, και γιατί όχι µάλιστα να τα αξιοποιήσει και ως αφετηρία νέων δηµιουργικών µονοπατιών που δεν είχε γνωρίσει η τέχνη του στην µεγάλη ιστορία της. Είµαι σίγουρος πως τα καλύτερα χρόνια της γελοιογραφίας βρίσκονται µπροστά µας.

Τι έρχεται πρώτα, η ατάκα ή η ιδέα για το σχέδιο;

Υποθέτω πως διαφέρει από σκιτσογράφο σε σκιτσογράφο, όµως αναφορικά µε την δική µου τεχνοτροπία, η ατάκα έχει τον πρωταρχικό και κοµβικό ρόλο. Είναι αυτό το «τσαφ» που θα ταλαντεύσει τη φυσιολογική ροή της σκέψης µου, και που θα επιχειρήσω ύστερα να µεταφέρω στον αναγνώστη µέσω του σχεδίου µου. Όλα γίνονται για αυτό το «τσαφ». Δεν χρειάζεται ο άλλος να πέσει κάτω από τα γέλια, παρά να βγάλει ένα µικρό χαµογελαστό «χµ», να σωπάσει συνειδητά, να στρέψει την προσοχή του σε κάτι διαφορετικό, και ύστερα να προχωρήσει παρά κάτω. Το σκίτσο είναι ένα ευχάριστο διάλειµµα όχι απλώς από την καθηµερινότητα, αλλά και από την αέναη ανακύκλωση των καθιερωµένων σκέψεων και αντιλήψεών µας.

Σε ελάχιστες ιδιαίτερες περιπτώσεις, ωστόσο, µπορεί να προκαλέσει και κάτι ακόµη πιο βαθύ και εσωτερικό. Προσωπικά, έχω βρει πολύ περισσότερη φιλοσοφία και βαθυστόχαστη σκέψη σε ένα απλό σκιτσάκι του Bill Watterson, από ό,τι σε ολόκληρα φιλοσοφικά δοκίµια. Αλλά αυτό είναι µία άλλη ιστορία…

Υπάρχουν δηµόσια πρόσωπα που είναι «αγαπηµένα» σου για να κάνεις κάποιο σκίτσο;

Οι αγαπηµένες προσωπικότητες ενός πολιτικού γελοιογράφου είναι οι υπεροπτικοί ξερόλες. Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν άφθονοι στην πολιτική σκηνή (ιδίως της Ελλάδας), και συνήθως προτιµούµε τους πιο υψηλά ιστάµενους. Μερικά από τα αγαπηµένα µου πρόσωπα ανά τα χρόνια είναι ο Τσίπρας, ο Μητσοτάκης, ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Βενιζέλος, ο Σαµαράς. Ιδιαίτερη θέση στην καρδιά της πένας µου έχει επίσης ο Μπογδάνος, στον οποίο χρωστάω µπόλικη έµπνευση.

Σχέδιο για ολοκληρωµένο κόµικς έχεις;

Είχα δηµιουργήσει ένα ολοκληρωµένο κόµικς τον Αύγουστο του 2013, µέγεθος σαράντα περίπου σελίδων, το οποίο και είχα δηµοσιεύσει στο ίντερνετ. Λέγονταν «Freud & Satan» και είχε να κάνει µε την ψυχανάλυση του διαβόλου. Έχει την τραγική µαύρη πτυχή του χιούµορ µου, την οποία δε συστήνω σε κανέναν. Με τα κόµικς δεν νοµίζω πως θα ξανασχοληθώ στο µέλλον, επειδή ποτέ δεν µου κέντρησαν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον. Προτιµώ να εκφράζοµαι µέσα από ενιαία, αυτοτελή σχέδια, και δεν µπορώ να σκεφτώ ιδανικότερο µέσο από τη γελοιογραφία. Ποτέ δεν ξέρεις, ωστόσο…

Ευχαριστώ πολύ

Ευχαριστώ κι εγώ

Info

Παρουσίαση: «Θέλω να σκίσω το εκλογικό μου δικαίωμα»

Ο σκιτσογράφος Δημήτρης Δημαρέλος παρουσιάζει το άλμπουμ του, την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2016 στις 19.00 στο PreSident Bar Θεμιστοκλή Σοφούλη 8 Αμπελόκηποι