​ Ψεύτικα χρώματα, χαμένες προσδοκίες

Στον καταυλισμό του Κατσικά, οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων μόνο άθλιες μπορούν να χαρακτηριστούν. Ο όλος τόπος μοιάζει σαν χωματερή ανθρώπων. Οι καλοπροαίρετες προσπάθειες των εθελοντών ή στελεχών των μη κυβερνητικών οργανώσεων να ομορφύνουν τον καταυλισμό με χρωματιστά, μεγάλα ξύλινα λουλούδια ή άλλες πολύχρωμες κατασκευές πέφτoυν στο κενό. Η «διακόσμηση» έρχεται κατά κάποιο τρόπο να υπογραμμίσει την τραγική κατάσταση στην οποία ζουν οι πρόσφυγες.

Και δεν είναι μόνο οι συνθήκες διαβίωσης. Εκεί ο χρόνος φαίνεται σαν να αποκτά άλλο νόημα. Οι άνθρωποι περιφέρονται από χώρο σε χώρο, τα παιδιά αναζητούν κάτι να τους τραβήξει το ενδιαφέρον, έφηβοι και ενήλικες πιάνουν μια σκηνή και ο ένας δίπλα στον άλλο ασχολούνταιόλη μέρα με κινητά τηλέφωνα. Η τεχνολογία είναι αυτή που τους συνδέει με τον έξω κόσμο, με την ανθρωπότητα. Από κει μαθαίνουν τα σχέδια της Ελλάδας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης γι αυτούς –χωρίς βέβαια να λείπει και η παραπληροφόρηση. Από κει μαθαίνουν για τα εκατομμύρια ευρώ που έχουν «επενδυθεί» στη διαχείριση των προσφύγων και προσπαθούν να καταλάβουν γιατί αυτοί ζουν έτσι όπως ζουν.

Όλοι τους, μεγάλοι ή μικροί, ανεξαιρέτως, προσδοκούν. Μια προσδοκία γεμάτη με απόγνωση και όχι αισιοδοξία. Οι πιο μορφωμένοι από αυτούς αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι ο δρόμος προς τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες έχει κλείσει. Παράλληλα, όμως, δεν έχουν αποδεχτεί ότι δεν πρόκειται να φύγουν από την Ελλάδα – τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια.

Πενήντα χιλιάδες άνθρωποι σε όλη τη χώρα ήρθαν για να μείνουν. Κάτι που πρέπει να το συνειδητοποιήσουν και οι έλληνες πολίτες. Πολλοί συμπολίτες μας, αυτούς τους τελευταίους μήνες, απέδειξαν την ανθρωπιά τους, παίρνοντας ακόμα και στα σπίτια τους οικογένειες προσφύγων. Η ελληνική κοινωνία κατάφερε να αποκλείσει τον ρατσισμό (αν και βέβαια δεν λείπουν κάποια στερεότυπα του τύπου «καλοί Σύροι, κακοί Αφγανοί» όπως ούτε και κάποιες επικίνδυνες πατριωτικές αντιλήψεις).

Ο ανθρωπισμός πια δεν αρκεί, αν και αποτελεί την κινητήρια δύναμη. Υπάρχει και η κοινωνική πραγματικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η επίσπευση των διαδικασιών ασύλου επιβάλλεται. Η ελληνική πολιτεία έχει αργήσει ιδιαίτερα. Μόλις πριν από λίγο καιρό, ξεκίνησαν οι σχετικές διαδικασίες στα νησιά. Στα Γιάννενα, η προκαταγραφή (όχι η καταγραφή) εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει στα τέλη Ιουνίου. Ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς…

Η μεγαλύτερη υποχρέωση όμως για την πολιτεία και για την κάθε τοπική κοινωνία ξεχωριστά είναι να αρχίσει να μιλάει για την ενσωμάτωση των προσφύγων στην κοινωνία. Ο κίνδυνος γκετοποίησης, ακόμα και στις πιο οργανωμένες δομές, είναι εμφανής. Αυτόν τον κίνδυνο δεν μπορούν να τον παραβλέπουν οι τοπικές αρχές, οι οποίες οφείλουν να έχουν πολιτικό λόγο για όσα γίνονται ή δεν γίνονται.

Μέχρι στιγμής, οι τοπικές αρχές ασχολούνται με το προσφυγικό ζήτημα αρκετά επιδερμικά ως αντίδραση στην υποτίμηση του ρόλου τους από το κράτος αλλά και από φόβο μήπως σκάσει στα χέρια τους η «βόμβα». Δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι η κατάσταση. Ενδεχόμενη γκετοποίηση μπορεί να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο, αν μη τι άλλο, την ήδη ταλαιπωρημένη ελληνική κοινωνία. Η ενσωμάτωση των προσφύγων στην κοινωνία πρέπει να αποτελέσει το βασικό αίτημα από όλους.