Πότε ακριβώς δημιουργήθηκε το φεγγάρι;

Κατά τη διάρκεια της αποστολής Apollo 17 το 1972 -την τελευταία φορά που άνθρωποι περπάτησαν στο φεγγάρι- οι Αμερικανοί αστροναύτες Χάρισον Σμιτ και Τζιν Τσέρναν συνέλεξαν περίπου 110,4 κιλά δειγμάτων εδάφους και πετρωμάτων που έφεραν στη Γη για περαιτέρω μελέτη.

Μισό αιώνα αργότερα, κρύσταλλοι του ορυκτού ζιρκονίου μέσα σε ένα χονδρόκοκκο θραύσμα πυριγενούς πετρώματος που συνέλεξε ο Σμιτ δίνουν στους επιστήμονες μια βαθύτερη κατανόηση για τον σχηματισμό της σελήνης και την ακριβή ηλικία του ουράνιου εταίρου της Γης.

Το φεγγάρι είναι περίπου 40 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερο από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Σχηματίστηκε πριν από περισσότερα από 4,46 δισεκατομμύρια χρόνια, μέσα σε 110 εκατομμύρια χρόνια μετά τη γέννηση του ηλιακού συστήματος, δήλωσαν οι επιστήμονες τη Δευτέρα, με βάση αναλύσεις των κρυστάλλων.

Η επικρατέστερη υπόθεση για το σχηματισμό της σελήνης είναι ότι κατά τη διάρκεια της χαοτικής πρώιμης ιστορίας του ηλιακού συστήματος ένα αντικείμενο στο μέγεθος του Άρη που ονομάζεται Theia χτύπησε στην αρχέγονη Γη. Αυτό εκτόξευσε μάγμα -λιωμένο πέτρωμα- στο διάστημα, σχηματίζοντας έναν δίσκο συντριμμιών που περιστράφηκε γύρω από τη Γη και συνενώθηκε. Αλλά ο ακριβής χρόνος σχηματισμού του φεγγαριού είναι δύσκολο να προσδιοριστεί.

Οι ορυκτοί κρύσταλλοι μπόρεσαν να σχηματιστούν αφού το μάγμα ψύχθηκε και στερεοποιήθηκε. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια μέθοδο που ονομάζεται ατομική τομογραφία για να επιβεβαιώσουν την ηλικία των παλαιότερων γνωστών στερεών που σχηματίστηκαν μετά τη γιγαντιαία πρόσκρουση, τους κρυστάλλους ζιρκονίου μέσα στο θραύσμα ενός τύπου πετρώματος που ονομάζεται νορίτης και συλλέχθηκε από τον Σμιτ.

Νέες μέθοδοι

«Μου αρέσει το γεγονός ότι η μελέτη αυτή έγινε σε ένα δείγμα που συλλέχθηκε και μεταφέρθηκε στη Γη πριν από 51 χρόνια. Εκείνη την εποχή δεν είχε αναπτυχθεί ακόμη η ατομική τομογραφία και οι επιστήμονες δεν θα μπορούσαν να φανταστούν τα είδη των αναλύσεων που κάνουμε σήμερα», δήλωσε ο Φίλιπ Χεκ, ανώτερος διευθυντής έρευνας στο Μουσείο Field στο Σικάγο, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγο και κύριος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Geochemical Perspectives Letters.

Το πέτρωμα που περιείχε το ζιρκόνιο συλλέχθηκε στην κοιλάδα Taurus-Littrow στο νοτιοανατολικό άκρο της σεληνιακής Mare Serenitatis (Θάλασσα της Γαλήνης) και αποθηκεύτηκε στο Διαστημικό Κέντρο Johnson της NASA στο Χιούστον.

«Είναι ενδιαφέρον ότι όλα τα παλαιότερα ορυκτά που βρέθηκαν στη Γη, τον Άρη και το φεγγάρι είναι κρύσταλλοι ζιρκονίου. Το ζιρκόνιο, όχι το διαμάντι, διαρκεί για πάντα», πρόσθεσε ο πλανητικός επιστήμονας του UCLA και συν-συγγραφέας της μελέτης Bidong Zhang.

Το φεγγάρι, το οποίο περιστρέφεται γύρω από τη Γη σε μέση απόσταση περίπου 385.000 χιλιομέτρων, έχει διάμετρο περίπου 3.475 χιλιομέτρων, δηλαδή λίγο περισσότερο από το ένα τέταρτο της διαμέτρου του πλανήτη μας.

«Η γιγαντιαία πρόσκρουση που σχημάτισε το φεγγάρι ήταν ένα κατακλυσμιαίο γεγονός για τη Γη και άλλαξε την ταχύτητα περιστροφής της Γης. Μετά από αυτό, το φεγγάρι είχε επίδραση στη σταθεροποίηση του άξονα περιστροφής της Γης και στην επιβράδυνση της ταχύτητας περιστροφής της Γης», δήλωσε ο Χεκ. «Η ημερομηνία σχηματισμού του φεγγαριού είναι σημαντική, καθώς μόνο μετά από αυτό η Γη έγινε κατοικήσιμος πλανήτης».

«Το φεγγάρι βοηθά στη σταθεροποίηση του άξονα της Γης για ένα σταθερό κλίμα», πρόσθεσε ο Bidong Zhang, πλανητικός επιστήμονας του UCLA και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Οι βαρυτικές έλξεις του φεγγαριού βοηθούν στη διαμόρφωση του οικοσυστήματος των ωκεανών. Το φεγγάρι εμπνέει τους ανθρώπινους πολιτισμούς και τις εξερευνήσεις. Και η NASA και άλλες διαστημικές υπηρεσίες βλέπουν το φεγγάρι ως εφαλτήριο για μελλοντικές εξερευνήσεις στο βαθύ διάστημα».

Με πληροφορίες από Reuters. Φωτογραφία: Ο Χάρισον Σμιτ συλλέγει σεληνιακά δείγματα κατά τη διάρκεια της αποστολής Apollo 17 στο φεγγάρι/NASA