«Το Πολυφωνικό Καραβάνι» στην Unesco

Την εγγραφή μετ’ επαίνων του προγράμματος «Το Πολυφωνικό Καραβάνι, Ερευνώντας, Διαφυλάσσοντας και Αναδεικνύοντας το Πολυφωνικό Τραγούδι της Ηπείρου» στον Κατάλογο Καλών Πρακτικών Διαφύλαξης της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς ενέκρινε η Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003).

Πρόκειται για την πρώτη εγγραφή της Ελλάδας στον Διεθνή Κατάλογο Καλών Πρακτικών Διαφύλαξης της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. «Ό,τι αποτελεί τη συλλογική ταυτότητα του λαού μας, είναι οι παραδόσεις μας, οι τεχνικές, οι πρακτικές, οι γιορτές που περνούν από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά» δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Η Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς αποτελεί διεθνή συνθήκη που υιοθετήθηκε από την UNESCO το 2003 και κυρώθηκε από την Ελλάδα το 2006. Προέκυψε ως ώριμος καρπός του διεθνούς προβληματισμού σχετικά με την έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς, με ιδιαίτερη έμφαση στις πολιτισμικές πρακτικές που συγκροτούν τη ζωντανή παράδοση (π.χ. μουσική, χορός, γνώσεις και πρακτικές κ.ά.) και οι οποίες δεν αφήνουν πάντοτε απτό, υλικό ίχνος. Η αρμόδια υπηρεσία για την εφαρμογή της Σύμβασης στην Ελλάδα είναι η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Ο Κατάλογος Καλών Πρακτικών Διαφύλαξης της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς περιλαμβάνει προγράμματα, σχέδια και δραστηριότητες διαφύλαξης, τα οποία αντανακλούν με τον καλύτερο τρόπο τις αρχές και τους στόχους της Σύμβασης.

Όπως αναφέρεται και στην ανακοίνωση του υπουργείου, το «Πολυφωνικό Καραβάνι, Ερευνώντας, Διαφυλάσσοντας και Αναδεικνύοντας το Πολυφωνικό Τραγούδι της Ηπείρου» είναι ένα πρόγραμμα μακράς διάρκειας που πραγματοποιείται στην παραμεθόριο της Ηπείρου (κυρίως στα χωριά των Ιωαννίνων και στις επαρχίες της Θεσπρωτίας) και στην Αθήνα.

«Το Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι αποτελεί σύνθετο πολιτισμικό φαινόμενο βαθιά ριζωμένο στον χρόνο και τον χώρο. Είναι συνυφασμένο μεταξύ άλλων με την κοινοτική δομή και έκφραση των πληθυσμών της παραμεθόριας Ηπείρου και της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, των οποίων, όπως και άλλων εθνοπολιτισμικών ομάδων, αποτελεί ζωντανό στοιχείο πολιτισμικής ταυτότητας» τονίζεται.

Το «Πολυφωνικό Καραβάνι» περιλαμβάνει επιμέρους δράσεις, όπως εργαστήρια και φεστιβάλ πολυφωνικού τραγουδιού. Ενδεικτικά: η επιτόπια έρευνα και τεκμηρίωση της Ομάδας του «Πολυφωνικού Καραβανιού» (ΑΜΚΕ Άπειρος) σε χωριά με παράδοση στο πολυφωνικό τραγούδι με σκοπό την οπτικοακουστική καταγραφή, διαφύλαξη και ανάδειξη της μουσικής πολυφωνικής παράδοσης, το «Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιού» με ψηφιοποιημένο οπτικοακουστικό υλικό και η θεσμοθέτηση δύο μεγάλων διοργανώσεων, όπως είναι οι Διεθνείς Συναντήσεις Πολυφωνικού Τραγουδιού στην Ήπειρο και οι Μεγάλες Γιορτές Πολυφωνικού Τραγουδιού στην Αθήνα.

Η Ελλάδα έχει μέχρι στιγμής εγγράψει οκτώ στοιχεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας. Για τον ίδιο Κατάλογο έχει υποβληθεί και η υποψηφιότητα «Ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου σε δύο ορεινές κοινότητες της Βόρειας Ελλάδας: Τρανός Χορός στη Βλάστη και Πανηγύρι στο Συρράκο», η οποία αναμένεται να κριθεί σε επόμενη διακυβερνητική διάσκεψη της Επιτροπής.

* Φωτογραφία: Άπειρος