Ο μουσικός και ο τεχνίτης: όταν οι ιδιότητες συναντιούνται

Από τους ανθρώπους που είναι οι πλέον ειδικοί να εξηγήσουν πώς φτιάχνεται μια ηλεκτρική κιθάρα, αλλά και να περιγράψουν  το δεσμό μεταξύ του μουσικού με τον τεχνίτη-δημιουργό των μουσικών οργάνων, είναι ο Μιχάλης Μπουγάς.

Ο Μιχάλης είναι ένας από τους καλύτερους σχετικά νέους μουσικούς των Ιωαννίνων. Κιθαρίστας, με σπουδές στο ωδείο (στον Φ. Νάκα), αλλά και δάσκαλος πλέον ο ίδιος, έχει παίξει με διάφορα συγκροτήματα (Folk’n’Roll, The Cans κ.α.) αλλά έχει και κάτι περισσότερο: φτιάχνει τις κιθάρες με τις οποίες παίζει μουσική.

«Μια πρώτη επαφή ήταν ο πατέρας μου και ο παππούς μου. Ο παππούς έφτιαχνε χειροποίητα κλαρίνα και όπλα και ο πατέρας μου ασχολούταν με μπουζούκια. Είχε πάρα πολλά εργαλεία. Εγώ ξεκίνησα θέλοντας κυρίως να συντηρήσω τα όργανα που ήδη είχα» λέει και συμπληρώνει ότι «τώρα, περισσότερο φτιάχνω όργανα. Για μένα πρώτα απ’ όλα και αν κάτσει, για φίλους». Έτσι μια μέρα, αποφασίσαμε με έναν φίλο, το Λυκούργο, να ξεκινήσουμε να φτιάξουμε πειραματικά από μια κιθάρα.

Τα χειροποίητα όργανα είναι ένα πολύ ιδιαίτερο κομμάτι της μουσικής αγοράς. Είναι τα όργανα που ζητάει ο ίδιος ο μουσικός, στο «νούμερό» του και στα χούγια του και γι αυτό δεν κατασκευάζονται μαζικά (καθώς επίσης γιατί κοστίζουν αρκετά σε χρήμα και χρόνο, ως χειροποίητα που είναι).

«Το χέρι είναι πολύ καλύτερο από ένα CNC (σ.σ. το μηχάνημα που δημιουργεί πάνω σε ξύλο ή άλλο υλικό, καθοδηγούμενο από υπολογιστή) μηχάνημα, από την τυποποίηση. Όλες οι εταιρίες που φτιάχνουν όργανα, φτιάχνουν  ποσότητα. Είτε στα ακριβά όργανα, είτε στα φτηνά ένα μέρος της κατασκευής  γίνεται από ένα ρομπότ. Και εκεί όμως υπάρχει ατέλεια κάποιες φορές» λέει ο Μιχάλης Μπουγάς και εξηγείται περαιτέρω: «Αυτό είναι τελικά που παίζει μεγάλο ρόλο γιατί φέρνεις το όργανο στα μέτρα σου. Μπορεί να στο φτιάξει κάποιος άλλος όπως νομίζει αυτός καλύτερα, αλλά να μην σου ταιριάζει. Σε όλα, στο χέρι σου, στον ήχο που θες».

Και πώς γίνεται η διαδικασία; Ο Μιχάλης περιγράφει:

Ξυλεία: Αποφασίζεις τι ποιότητα ξύλου θα χρησιμοποιήσεις για το μπράτσο και το σώμα και μετά την αναζητείς, είτε στα Γιάννενα, είτε στην Αθήνα, ίσως και στο εξωτερικό, ανάλογα με την ποικιλία.  Τα ξύλα έχουν διαφορές μεταξύ τους σε ποιότητα, βάρος, «νερά», και φυσικά στο ηχητικό αποτέλεσμα.

Τύπος της κιθάρας: Κόβω το ξύλο με πατρόν που έχω φτιάξει εγώ. Το μανίκι γίνεται στο χέρι, όπως και τα περισσότερα άλλωστε . Ένα μικρό μέρος των εργαλείων, εφόσον γίνεται, τα φτιάχνω εγώ με πατέντες, εκτός βέβαια από τα μηχανήματα.

Βάψιμο: Το βάψιμο είναι το πιο χρονοβόρο και θέλει τη μεγαλύτερη προσοχή. Αν στα ξύλα γίνει ένα μικρό λάθος, μπορείς ίσως και να το διορθώσεις. Το βάψιμο γίνεται με ευπαθή και «δύσκολα» υλικά και αν κάνεις λάθος πρέπει να ξανατρίψεις για να το κάνεις από την αρχή

Χρόνος: Ανάλογα. Αν κάτσεις να ασχοληθείς από το πρωί ως το βράδυ, την κιθάρα την κόβεις. Το βάψιμο όμως είναι μια άλλη ιστορία. Βάφεις, στεγνώνει, ξαναβάφεις, θέλει ένα διάστημα αρκετά μεγάλο για να πολυμεριστούν τα υλικά. Χονδρικά όμως, η κατασκευή μιας κιθάρας κρατάει 1-1,5 μήνα. Έτσι και αλλιώς χομπίστικο είναι, οπότε όταν βρίσκω το χρόνο, το κάνω.

Στα Γιάννενα και στην υπόλοιπη χώρα υπάρχει πολύς πλέον κόσμος που ασχολείται, επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με την κατασκευή οργάνων, υπάρχουν και οι μουσικοί που αναζητούν κάτι πιο ιδιαίτερο. «Έχει ανέβει πολύ αυτή η αγορά. Από τη στιγμή που δεν είσαι εργοστάσιο, τα όργανα ή και τα υλικά που φτιάχνεις (πεταλάκια π.χ.) απευθύνονται σε άτομα, σε ανθρώπους που θέλουν ένα συγκεκριμένο όργανο, να γίνει όπως ακριβώς το θέλουν αυτοί» επισημαίνει ο Μιχάλης. Φυσικά, το κόστος δεν είναι ευκαταφρόνητο. «Όργανα φτηνά, δεν μπορείς να φτιάξεις. Εκτός από τις εργατοώρες, είναι ακριβά τα υλικά, τα εργαλεία, τα κομμάτια του οργάνου (μαγνήτες κ.λπ.). Επίσης, στα custom όργανα θέλεις συνήθως να βάλεις καλά υλικά, όχι φτηνά. Αν όμως η κιθάρα πετύχει, μπορεί να είναι πολύ καλύτερη από ένα αντίστοιχο εργοστασιακό όργανο» συμπληρώνει. «Στην Ελλάδα υπάρχει κόσμος που φτιάχνουν διάφορα πράγματα, υπάρχει καλή συνεργασία στο χώρο, αρκετά forum στο ίντερνετ, ο κάθε ένας προωθεί και στηρίζει τον άλλο. Πιστεύω ότι δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα όργανα που φτιάχνονται στο εξωτερικό, συχνά είναι και καλύτερα», καταλήγει.

Και η καλύτερη στιγμή στη διαδικασία; «Όταν την ‘κουμπώνεις’ και δουλεύουν όλα κανονικά» απαντάει. «Να σου πω όμως την αλήθεια, όλες οι στιγμές είναι καλές. Μπορείς να κάθεσαι όλη τη μέρα και να ξύνεις τα ξύλα και να μην κουράζεσαι».

Επίσης, φαίνεται ότι η κατασκευή ενός οργάνου λειτουργεί συμπληρωματικά στη δημιουργική διαδικασία. Ανάμεσα στη σύνθεση-παίξιμο και στη δημιουργία του οργάνου, ο Μιχάλης Μπουγάς προτιμάει και τα δύο: «Το καθένα έχει την αίγλη του. Αλλά το καλύτερο, είναι να παίζεις ή να γράφεις μουσική με το όργανο που έχεις φτιάξει εσύ. Και είναι σημαντικό να παίζεις για να καταλάβεις κάποιες ατέλειες που ένας ακροατής π.χ. δεν θα τις αντιληφθεί».

Τέλος, πρέπει να πούμε ότι όλες (μα όλες) οι κιθάρες, έχουν ονόματα. Οι κιθάρες του Μιχάλη έχουν όνομα που δηλώνει και… τόπο προέλευσης: «Hamόr».