Ο λοχίας Αϊβάζογλου, τα ροδάκινα και ο Ταξιάρχης Μιχαήλ

Το αναστηλωμένο πριν από λίγα χρόνια Φετιχιέ τζαμί βρίσκεται σε μία από τις πιο περίοπτες θέσεις, μέσα στην ακρόπολη του Ιτς Καλέ, να αγναντεύει τη λίμνη. Ένα μικρό τζαμί πάνω στο οποίο έχουν γραφεί πολλές σελίδες της ιστορίας της πόλης, από τη βυζαντινή της ακόμα περίοδο. Μερικές από αυτές είναι ακόμα εκεί, γραμμένες στους τοίχους του.

Η σημερινή μορφή του Φετιχιέ οφείλεται στον Αλή πασά, ο οποίος ανακαίνισε το τζαμί το 1795 για να λειτουργήσει ως τέμενος του παρακείμενου σεραγιού του. Παράλληλα, κατασκεύασε δίπλα τον οικογενειακό του τάφο που σώζεται μέχρι σήμερα.

Το Φετιχιέ τζαμί, που σημαίνει το τζαμί της κατάκτησης, ήταν παλιά ο ναός του Ταξιάρχη Μιχαήλ, που ανεγέρθηκε τα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Οι περισσότεροι ιστορικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο ναός αυτός αποτέλεσε τη μητρόπολη της πόλης των Ιωαννίνων.

Στα τέλη του 16^ου αιώνα έγινε η πρώτη απόπειρα μετατροπής του ναού σε τζαμί. Ήταν μια αποτυχημένη απόπειρα επειδή ο μιναρές γκρεμίστηκε –κάτι που θεωρήθηκε θαύμα.

Μετά την κατάργηση των προνομίων των χριστιανών και την έξωσή τους από το Κάστρο (1611),  οι Τούρκοι βρήκαν την κατάλληλη ευκαιρία για να επιδείξουν τον θρίαμβό τους. Μετέτρεψαν μέρος της εκκλησίας σε τζαμί. Το 1770 έγινε μια ανοικοδόμηση του τζαμιού και στη συνέχεια ήρθε η ανακαίνιση από τον Αλή πασά. 

Σήμερα, στο εσωτερικού του Φετιχιέ, υπάρχουν λείψανα του βυζαντινού ναού του Ταξιάρχη Μιχαήλ: δύο μαρμάρινοι πεσσοί του τέμπλου που βρίσκονται εντοιχισμένοι στην κόγχη (μιχράμπ) του τζαμιού.

Από τα πιο όμορφα στοιχεία του τζαμιού αυτού είναι οι εικαστικές απεικονίσεις. Ο ζωγραφικός διάκοσμος έρχεται να υπακούσει στους κανόνες της ισλαμικής τέχνης, σύμφωνα με τους οποίους δεν επιτρέπεται η απεικόνιση προσώπων. Τα γεωμετρικά σχέδια, τα άνθη και τα φρούτα, όπως τα ροδάκινα, επικρατούν στον χώρο του τζαμιού.

Και ο λοχίας Αϊβάζογλου; Στους τοίχους του τζαμιού έχουν διατηρηθεί τα χαραγμένα ονόματα στρατιωτών. Μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και για αρκετά χρόνια, το Φετιχιέ Τζαμί χρησιμοποιήθηκε ως φαρμακαποθήκη και βοηθητικός χώρος για το στρατιωτικό νοσοκομείο που βρισκόταν δίπλα.

Μετά την αναστήλωση που έγινε το 2008 από την τότε 8^η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στον χώρο του τζαμιού φιλοξενείται έκθεση με θέμα την πόλη των Ιωαννίνων κατά την περίοδο της ύστερης τουρκοκρατίας και τη ζωή και το έργο του Αλή πασά.