Ο Κουραμπάς… των ξένων

Ο Κουραμπάς κάποτε, στα μέσα του 19ου αιώνα, ήταν ένα απλό αγρόκτημα, που ανήκε σε έναν τουρκογιαννιώτη άρχοντα, τον Φαήκ εφένδη. Κάποια ωραία μέρα, ο Φαήκ αποφάσισε να φυτέψει σε αυτό το μεγάλο αγρόκτημα τριανταφυλλιές. Όχι επειδή ήταν κάποια ρομαντική ψυχή αλλά επειδή ήθελε να βγάλει χρήματα. Είχε δει στην Ανδριανούπολη, όπου ζούσε ο αδελφός του, τις καλλιέργειες τριανταφυλλιάς και την παραγωγή ροδέλαιου το οποίο πωλούνταν σε υψηλές τιμές. 

Με το μυαλό στο ροδέλαιο, έφερε στα Γιάννενα 5000 δενδρύλλια και τα φύτεψε. Οι τριανταφυλλιές όμως δεν άντεξαν. Το επιχειρηματικό του σχέδιο απέτυχε λόγω μη επαρκούς ποσότητας νερού παρά τα πηγάδια που είχε ανοίξει. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1885, αναλαμβάνει καθήκοντα βαλή των Ιωαννίνων ο Χιβζή πασάς ο οποίος αποφάσισε την ίδρυση νοσοκομείου με το σκεπτικό ότι οι ξένοι υπάλληλοι, οι περαστικοί , οι φτωχοί και άποροι της πόλης δεν είχαν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη. Το αγρόκτημα του Φαήκ κρίθηκε ως το πιο κατάλληλο σημείο για το νοσοκομείο των ξένων –στα τούρκικα «Γκουρ Γαριμπάχ», από όπου κατά παραφθορά προέκυψε η ονομασία «Κουραμπάς», σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές.

Ο λόγιος Σωτήρης Ζούμπος περιγράφει με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο πώς ο Φαήκ εφένδης αναγκάστηκε να πουλήσει το αγρόκτημά του. «Η αδυναμία του ήταν ότι κάθε βραδάκι κατέβαινε εις το υπαίθριο καφέ σιαντάν, στο παραλιακό καφενείο του Μέτκου όπου χόρευαν περαστικές σαντέζες. Εκεί ο Φαήκ εφένδης, άγαμος και μόνος, έβρισκε συντροφιά και παραηγοριά χαριεντιζόμενος μετ’ εκείνων, κερνών πλουσιοπαρόχως ποτά και ιδίως το ‘σίδερο’ (τον μηλίτην οίνον) ακριβό ποτόν της εποχής εκείνης και επιστρέφων μισομεθυσμένος εις το σπίτι του τα μεσάνυχτα. Τον πίεσαν να ξοδεύει λεφτά σε χαρτιά. Αυτός δανειζόταν από τον Μέτκο και σταμάτησε να πηγαίνει μέχρι που ο Μέτκος πήγε και τα ζήτησε. Αναγκάστηκε τότε να αποφασίσει να πουλήσει το κτήμα» αναφέρει στα «Άπαντα». 

Ο εκρηκτικός συνδυασμός «τζόγος και γυναίκες» οδήγησαν λοιπόν στην ανέγερση του νοσοκομείου στον Κουραμπά σε σχέδια του πολωνού αρχιτέκτονα και νομομηχανικού Σιγισμόνδου Μινέικο (μελλοντικού πεθερού του Γιώργου Παπανδρέου). Το κτιριακό νοσοκομειακό συγκρότημα περιλάμβανε παθολογικό, χειρουργικό και γυναικολογικό τμήμα, αναρρωτήριο και τμήμα αφροδίσιων νοσημάτων. 

Γύρω από τα κτίρια (που καταλάμβαναν και το τμήμα του Κουραμπά όπου βρίσκεται σήμερα το Grand Serai) φυτεύτηκαν διάφορα καλλωπιστικά δέντρα και άνθη. «Ο Χιβζή πασάς, επιθυμών να εξωραΐσει την πόλη και να την πλουτίσει και στολίσει με ωδικά πουλιά, έφερεν από τα Βιτόλια όπου ήτο πριν βαλής, εκατό ζεύγη τρυγόνων, τας λεγόμενας δεκοχτούρες, με την ιδιάζουσα ηχηράν και ιδιόρρυθμον φωνήν των, εκδώσας αυστηράς διαταγάς διά τη σύλληψη ή το σκότωμα των πουλιών αυτών» αναφέρει ο Ζούμπος. 

Το επίσημο όνομα του νοσοκομείου των ξένων ήταν «Χαμηδιέ» προς τιμή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμήτ Χαν. Με την απελευθέρωση, το νοσοκομείο περιήλθε στον δήμο Ιωαννιτών και ονομάστηκε «Η Αγάπη». Αλλά από και πέρα, είναι μια άλλη ιστορία…

# Φωτογραφία του Α. Πανταζίδη (μάλλον τη δεκαετία του '40)