Το μυστήριο των γρήγορων ραδιοεκρήξεων στο διάστημα

Οι γρήγορες ραδιοεκρήξεις, ή οι φωτεινές, χιλιοστά του δευτερολέπτου λάμψεις ραδιοκυμάτων στο διάστημα, είναι ένα από τα πιο διαρκή μυστήρια του σύμπαντος -και μόλις έγιναν λίγο πιο παράξενες.

Η πρώτη γρήγορη ραδιοέκρηξη, ή FRB, ανακαλύφθηκε το 2007 και έκτοτε έχουν ανιχνευθεί εκατοντάδες από αυτά τα γρήγορα, έντονα γεγονότα που προέρχονται από μακρινά σημεία του σύμπαντος. Σε ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου, οι εκρήξεις μπορούν να παράγουν τόση ενέργεια όση δημιουργεί ο ήλιος σε ένα χρόνο ή και περισσότερο, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες.

Αλλά οι αστρονόμοι δεν καταλαβαίνουν τι τις προκαλεί.

Τώρα, οι επιστήμονες παρατήρησαν ένα πρωτόγνωρο περίεργο μοτίβο σε μια πρόσφατα εντοπισμένη επαναλαμβανόμενη γρήγορη ραδιοέκρηξη που ονομάζεται FRB 20220912A. 

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στο Monthly Notices of the Royal Astronomical Society περιγράφει λεπτομερώς την ανακάλυψη, η οποία παρέχει πολύτιμες ενδείξεις στους ερευνητές που στοχεύουν στον εντοπισμό της πηγής του φαινομένου, ενώ παράλληλα εισάγει νέα αινίγματα προς διαλεύκανση.

Οι αστρονόμοι εντόπισαν την έκρηξη χρησιμοποιώντας το Allen Telescope Array ή ATA του Ινστιτούτου SETI με έδρα την Καλιφόρνια, το οποίο περιλαμβάνει 42 κεραίες στο ραδιοφωνικό παρατηρητήριο Hat Creek στα βουνά Cascade.

Η ομάδα εντόπισε 35 γρήγορες ραδιοεκρήξεις από μία πηγή σε διάστημα δύο μηνών.

Πολλές FRB απελευθερώνουν ραδιοκύματα που διαρκούν το πολύ μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου πριν εξαφανιστούν, γεγονός που καθιστά τις γρήγορες ραδιοεκρήξεις δύσκολες στην παρατήρηση. Αλλά μερικές ραδιοεκρήξεις είναι γνωστό ότι επαναλαμβάνονται και εκπέμπουν επακόλουθες εκρήξεις που επέτρεψαν στους αστρονόμους να εντοπίσουν τα σήματα σε μακρινούς γαλαξίες.

Αρχικά, η FRB 20220912A φαινόταν παρόμοια με άλλες γνωστές «επαναλήψεις» και κάθε έκρηξη που ανιχνεύτηκε μετατοπιζόταν από υψηλότερες σε χαμηλότερες συχνότητες.

Όμως μια πιο προσεκτική ματιά στο σήμα αποκάλυψε κάτι νέο: μια αξιοσημείωτη πτώση στην κεντρική συχνότητα των εκρήξεων, που λειτουργεί σαν ουράνιο σφυρίχτρα.

Η πτώση έγινε ακόμη πιο εμφανής όταν οι ερευνητές μετέτρεψαν τα σήματα σε ήχους χρησιμοποιώντας νότες σε ένα ξυλόφωνο. Οι υψηλές νότες αντιστοιχούν στην αρχή των εκρήξεων, ενώ οι χαμηλές νότες λειτουργούν ως οι τελικοί τόνοι.

Η ομάδα προσπάθησε να προσδιορίσει αν υπήρχε ένα μοτίβο στους χρόνους μεταξύ κάθε έκρηξης, παρόμοιο με κάποιες άλλες γνωστές επαναλαμβανόμενες γρήγορες ραδιοεκρήξεις. Αλλά οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν κάποιο για την FRB 20220912A, υποδηλώνοντας περαιτέρω ότι τα ουράνια γεγονότα μπορεί να είναι και απρόβλεπτα.

«Αυτή η εργασία είναι συναρπαστική, διότι παρέχει τόσο την επιβεβαίωση των γνωστών ιδιοτήτων των FRB όσο και την ανακάλυψη κάποιων νέων», δήλωσε σε δήλωσή της η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Δρ Sofia Sheikh, μεταδιδακτορική συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών MPS-Ascend στο Ινστιτούτο SETI.

Η μελέτη ήταν η πρώτη που παρατήρησε γρήγορες ραδιοεκρήξεις με τη χρήση του Allen Telescope Array, το οποίο τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε διαδικασία ανακαίνισης. Οι συνεχιζόμενες αναβαθμίσεις της συστοιχίας θα επιτρέψουν στους αστρονόμους όχι μόνο να παρακολουθούν πώς συμπεριφέρονται οι γρήγορες ραδιοεκρήξεις σε διαφορετικές συχνότητες, αλλά και να αναζητούν πιο αμυδρά σήματα.

Με πληροφορίες από CNN. Στη φωτογραφία το τηλεσκόπιο Allen Telescope Array