Η πολυκατοικία «Δούμα» του Γιώργου Παρλαπά

Τα παραδοσιακά και διατηρητέα κτίρια είναι το μεγάλο πολιτιστικό απόθεμα των Ιωαννίνων. Είναι αυτά που προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα της πόλης. Πέραν κυρίως της προστατευόμενης ζώνης του ιστορικού κέντρου, η σύγχρονη πόλη διαθέτει και κάποια νεότερα κτίρια που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

Ο «Τύπος Ιωαννίνων» επιχειρεί μια γνωριμία με τα κτίρια αυτά. Ζητήσαμε από τέσσερις αρχιτέκτονες και έναν φοιτητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής να γράψουν για ένα νεότερο κτίριο της προτίμησής τους, για ένα κτίριο που ξεχωρίζουν. 

Με τα κείμενά τους, μάς δίνουν την ευκαιρία να δούμε αλλιώς κτίρια που βλέπουμε καθημερινά ή κτίρια που προσπερνάμε, αλλά κυρίως να μας θυμίσουν, εμμέσως πλην σαφώς, ότι η αρχιτεκτονική αποτελεί τον καθρέφτη της ίδιας της κοινωνίας, του πολιτισμού της και των επιλογών της…

Ο αρχιτέκτονας Θανάσης Ζυγούρης γράφει για μια από τις πολυκατοικίες του Γιώργου Παρλαπά, του γιαννιώτη αρχιτέκτονα που έφυγε πρόωρα από τη ζωή.

Του Θανάση Ζυγούρη*

Η δεκαετία του 1930 αποτελεί για τα Γιάννενα την αφετηρία της εμφάνισης των πρώτων δειγμάτων του κινήματος του μοντερνισμού. Κύριος, αν και όχι ο μοναδικός,  εκφραστής ήταν ο πολιτικός μηχανικός Αθαν. Αλιεύς. Οι αρχιτέκτονες που σταδιοδρομούσαν  τότε, όπως π.χ. ο Περικλής Μελίρρυτος, εξακολουθούσαν να εκφράζονται μέσα απ’ τις αρχές  του νεοκλασικισμού, έστω κι αν είχαν υιοθετήσει πιο λιτά εκφραστικά μέσα, εγκαταλείποντας τα αρχικά πρότυπα.

Απ' τη δεκαετία του ‘60 και μετά, με την εγκατάσταση ικανού αριθμού νέων αρχιτεκτόνων, κάνουν την εμφάνισή τους δείγματα αρχιτεκτονικού έργου, στα οποία διακρίνουμε στοιχεία και νέων κινημάτων, αλλά και την προσπάθεια, σε αρκετούς απ’ αυτούς,  για τη διαμόρφωση ενός προσωπικού ύφους.

Η αξιολόγηση των έργων αυτών, κατά την άποψή μου, πρέπει να έχει ως κύριο γνώμονα το κατά πόσο η σχεδίαση είναι συνεπής προς την αρχιτεκτονική ιδεολογία του δημιουργού, ακόμη και σε επίπεδο πειραματισμού. Το «ωραίο» όταν είναι μίμηση και σκηνογραφία δεν με συγκινεί.

Έτσι λοιπόν απαντώντας στο ερώτημα, ξεχωρίζω την πολυκατοικία Δούμα, στη συμβολή των οδών Πυρσινέλλα και Γρ. Σακκά, έργο του πρόωρα χαμένου Γιώργου Παρλαπά. Ο τόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται  η μετάβαση-προσαρμογή στην αμβλεία γωνία της συνάντησης των οδών, με την εναλλαγή των εσοχών-εξοχών, με τα τριγωνικά πρίσματα είναι εξαιρετικός. Είναι ένα κτίριο λιτό, αλλά ταυτόχρονα τόσο μεστό και αληθινό.

Θα μου επιτραπεί όμως, έστω και αν έχει τεθεί ο περιορισμός για ένα μόνο κτίριο, να αναφέρω ανώνυμα, σεβόμενος την επιθυμία των ιδιοκτητών, και μία μονοκατοικία επί της οδού Ναπ. Ζέρβα, αντιπροσωπευτικό δείγμα του μοντέρνου κινήματος, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, του οποίου οι χαράξεις των όψεων και οι κατακόρυφοι άξονες με εκπλήττουν ευχάριστα ακόμη και σήμερα.