Μια όχι μόνο ακαδημαϊκή παρουσίαση βιβλίου

Εάν πιστεύετε ότι το σχολείο του «Κύκλου των χαμένων ποιητών» είναι το ιδεατό για εσάς (και τα παιδιά σας), τότε δεν θα νιώθατε πολύ άνετα στην παρουσίαση του βιβλίου του Σταύρου Ζουμπουλάκη στα παλιά σφαγεία, την οποία διοργάνωσαν ο Όμιλος Πολιτικού και Κοινωνικού Προβληματισμού και ο τομέας Φιλοσοφίας του ΦΠΨ Ιωαννίνων. Το βιβλίο «Για το σχολείο», είναι ένα σύνολο κειμένων «πολιτικής φιλοσοφίας για την παιδεία» όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος ο συγγραφέας που μίλησε τελευταίος από τους εισηγητές. Νωρίτερα, χαιρέτισε ο Μωυσής Ελισάφ, καθηγητής της Ιατρικής και οι ομόλογοί τους τη Φιλοσοφική, Τάκης Καγιαλής, Χάρης Αθανασιάδης και Στέφανος Δημητρίου.

Αυτή η εκδήλωση όμως, ήταν κάτι παραπάνω από την παρουσίαση ενός βιβλίου. Ήταν βασικά η διαλεκτική σύγκρουση τάσεων στην σύγχρονη ελληνική εκπαίδευση, παρότι η ακαδημαϊκή αβρότητα κράτησε τη συζήτηση, είτε στο επίπεδο των καλών δημόσιων σχέσεων και των εξισορροπιστικών προσεγγίσεων, είτε ακριβώς στο πεδίο της ακαδημαϊκής διαφωνίας. Αυτή άλλωστε είναι και μια από τις πεμπτουσίες του ακαδημαϊκού χώρου, να μπορεί να συζητάει πράγματα που αλλού, στο facebook ενδεχομένως, να προκαλούν συρράξεις. Ο χαρακτηρισμός είναι δάνειο από την τοποθέτηση του κ. Αθανασιάδη, ο οποίος ήταν ο ισορροπιστής. Επικαλέστηκε θέσεις του Γκράμσι για να παραλληλίσει σημεία του βιβλίου και, αντίθετα, να αντιστοιχίσει αντίθετες θέσεις, με εκείνες του υπουργού Παιδείας του Μουσολίνι, Τζιοβάνι Τζεντίλε, σε μια από τις «παρακινδυνευμένες» στιγμές της εκδήλωσης.

Ο κ. Καγιαλής έκανε την πιο «δεμένη» τοποθέτηση, επιλέγοντας ένα συγκεκριμένο κομμάτι, τη διδασκαλία της λογοτεχνίας, ένα κομμάτι με το οποίο έχει ασχοληθεί επιτυχημένα ο συγγραφέας (μπορεί οι πολιτικές του θέσεις να προκαλούν διαφωνίες, οι αναλυτικές του θέσεις όμως για την ελληνική λογοτεχνία έχουν προσφέρει αξεπέραστα εργαλεία ανάλυσης), λέγοντας στο κλείσιμο ότι «υπάρχουν άνθρωποι που γίνονται φιλόλογοι που δεν έχουν διαβάσει λογοτεχνία και κανείς δεν ξέρει γιατί γίνονται φιλόλογοι». Αυτή, είναι μια πραγματικότητα…

Ο κ. Δημητρίου έκανε τη μακροσκελέστερη τοποθέτηση, βάζοντας τα όρια όπου οι αντιλήψεις του τέμνονται με αυτές του βιβλίου, αλλά και αυτά όπου πάνε παράλληλα και δεν συναντιούνται. Για παράδειγμα, υποστήριξε ότι βασικά ζητήματα στα οποία καλείται να απαντήσει το σχολείο, είναι εκείνα που τελικά καταλήγουν στα ερωτήματα του Ζουμπουλάκη. Ο ίδιος ο συγγραφέας τέλος, προσπάθησε να εξηγήσει γιατί οι όροι που επιλέγει, είναι προκλητικοί, όπως για παράδειγμα ότι «ο δάσκαλος δεν πρέπει να αγαπάει τους μαθητές, αλλά να τους διδάσκει», μια θέση η οποία αναφέρθηκε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. «Για να το λέει κάποιος αυτό όμως, θα πρέπει να τα έχει πάει καλά με τους μαθητές του» είπε ο κ. Ζουμπουλάκης, διεκδικώντας προφανώς για τον εαυτό του τον τίτλο του αγαπητού δασκάλου και δημιουργώντας μια μικρή αντινομία, αντίστοιχη με αυτές που περιγράφει στα κείμενά του.

Οι περισσότερες θέσεις του κ. Ζουμπουλάκη για την εκπαίδευση, δεν ανήκουν στο πεδίο που όρισε η «φιλελεύθερη» εκπαίδευση, αλλά το σχήμα που υποδεικνύει είναι ότι το σχολείο θα πρέπει να προετοιμάσει έναν πολίτη που θα εκφραστεί φιλελεύθερα. «Το εφηβικό μυαλό έχει ανάγκη την τάξη και την πειθαρχία» είπε μεταξύ άλλων ο συγγραφέας, μια έκφραση που δεν ακούει ή διαβάζει ένας φοιτητής της «οικοδέσποινας σχολής» της χτεσινής εκδήλωσης, στα μαθήματά της. Αλλά είπαμε: η διαφωνία είναι μια από τις ακαδημαϊκές πεμπτουσίες, ακόμα και όταν δεν εκφράζεται ανοιχτά.

Έτσι και αλλιώς, ήταν μια παρουσίαση βιβλίου, έστω και αν πίσω της, δημιουργήθηκε ένα μικρό (και) πολιτικό παρασκήνιο, ενώ είναι δεδομένη η αντίθεση των (συν)ομιλητών πάνω σε πιο λειτουργικά και δομικά ζητήματα του ελληνικού σχολείου. Η εντύπωση που διατύπωσε ο συγγραφέας πάντως, είναι ότι «το δημόσιο ελληνικό σχολείο αντέχει».