Μια ιστορία του Πελέ

Πριν από καμιά τριανταπενταριά χρόνια, ένα βράδυ, η ΕΡΤ έπαιξε την «Μεγάλη απόδραση των 11», την ταινία του Τζον Χιούστον, όπου ο Μαξ φον Σίντοφ, αξιωματικός της Βέρμαχτ στον πόλεμο και πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής, αναγνωρίζει σε ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων μερικούς άγγλους αντιπάλους του και τους προτείνει ένα ποδοσφαιρικό ματς «Γερμανία-Σύμμαχοι».

Η ταινία του Τζον Χιούστον ήταν μια «δυτικοποιημένη» εκδοχή του φιλμ «Δύο ημίχρονα στην κόλαση», του Ζόλταν Φάμπρι. Αυτή η ταινία του ’61 μετέφερε την ιστορία της κατοχικής Δυναμό Κιέβου, τότε «Σταρτ»-μαζί με κάποιους παίκτες της Λοκομοτίβ, που έπαιξε με την ομάδα του ουκρανικού Ραϊχσκομισαριάτ, της ναζιστικής διοίκησης Ουκρανίας και εδαφών της Λευκορωσίας. Η συγκεκριμένη διοίκηση, υπό τον Έριχ Κοχ, είναι υπεύθυνη για το θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων Ουκρανών, εβραίων κατά κύριο λόγο, αλλά και ρομά, κομμουνιστών κ.α. Σημειωτέον, ο Κοχ πέθανε από φυσικά αίτια το 1986, στη φυλακή.

Πίσω λοιπόν στην ταινία του Χιούστον, την εξευγενισμένη εκδοχή μιας τραγικής, όσο και ηρωικής ιστορίας (καθότι η Σταρτ θερίζει τους ναζί στο γήπεδο και αυτοί κατόπιν εκτελούν τους παίκτες της, σε αντίποινα), εκείνο το βράδυ η ταινία δεν προβλήθηκε ολόκληρη λόγω τεχνικού προβλήματος. Μείναμε δηλαδή με τον Σταλόνε να πηδάει στο φτερό ενός αυτοκινήτου, προσπαθώντας να αποδράσει.

Η ταινία ξαναπροβλήθηκε ολόκληρη λίγο αργότερα. Κανονικά αυτή τη φορά, με το… καθιερωμένο διάλειμμα για ειδήσεις τα μεσάνυχτα. Τότε, η μαθητιώσα ποδοσφαιρική νεολαία είδε τον Πελέ και τον Αρντίλες (που κάπου τότε είχε σηκώσει το ΟΥΕΦΑ με την Τότεναμ), αλλά και άλλους, που δεν τους γνωρίζαμε τότε, να κάνουνε πράματα και θάματα.

Την επόμενη μέρα στο σχολείο, έγινε χαμός. «Ρε είδες τι έκανε ο τάδε», «καλά ο Πελέ χτυπημένος έκανε ψαλιδάκι» και οι πιο τολμηροί (και ικανοί) να προσπαθούν να αναπαραστήσουν τη φάση στα τσιμέντα του 27^ου δημοτικού Αθηνών.

Ο Τζον Χιούστον είχε μαζέψει και άλλους εξέχοντες. Τον Μπόμπι Μουρ βασικά, αλλά και τον Πωλ φαν Χιμστ της Άντερλεχτ, τον Μάικ Σάμερμπι της Σίτι, τον Κο Πρινς του Άγιαξ, τον Χάλβαρ Τόρενσεν της Άιντχόφεν, τον μεγάλο Καζιμίερτς Ντέινα, ίσως τον μεγαλύτερο πολωνό ποδοσφαιριστή όλων των εποχών (ναι, καλύτερος από τον Λεβαντόφσκι) κ.α. Κάποιοι εξ αυτών έπαιζαν τους σοβιετικούς αιχμαλώτους που ήταν ταλαιπωρημένοι και αποστεωμένοι.

Ο δε Μάικλ Κέιν που έπαιζε έναν λοχαγό, παλιό παίκτη της Γουέστ Χαμ, είναι υποστηρικτής της Τσέλσι, παρεμπιπτόντως.

Η ταινία ήταν αρκετά «εξευγενισμένη» και αυτό φαινόταν από την επιμονή να γίνει ήρωας ο Σταλόνε, ο οποίος επιβεβαίωνε τη δημοφιλή, τότε, άποψη ότι «ο άσχετος κάθεται τέρμα». Αργότερα, περιέγραφε πώς ο Πελέ του ΄σπασε ένα δάχτυλο, όταν τον έβαλε να κάτσει τέρμα για να του βαρέσει μερικά πεναλτάκια.

Η φάση όμως του «πορτογάλου δεκανέα Λουίς Φερνάντες» που υποδυόταν ο Πελέ, ήταν το «orfeo negro» της ταινίας. Ο Πελέ, χτυπημένος από τους αντιπάλους, παίρνει την πάσα στο κέντρο, πατάει δύο-τρεις φορές τη μπάλα, κάνει μια ποδιά, δέχεται κάτι ναζιστικά μπουνίδια, σπάει δεξιά στον Μουρ, αυτός σεντράρει ψηλοκρεμαστά (τι πιο σύνηθες…) και ο Πελέ σηκώνεται μπροστά από το πέναλτι και με ψαλιδάκι, ισοφαρίζει.

Ναι, όλα αυτά συνέβησαν σε ταινία. Αλλά ήταν η πρώτη φορά που χιλιάδες 8-11 ετών έβλεπαν έναν τύπο να κάνει όλα αυτά τα πράγματα στο γήπεδο, έστω και «στα ψέματα».

Αρκετά αργότερα, καταλάβαμε ότι η ουσία ήταν στην άλλη σκηνή του Πελέ:  εκεί που παίρνει την κιμωλία από τον Κέιν, όταν τους δείχνει πώς θα παίξουν, και του λέει γράφοντας γραμμές στον πίνακα: «I do this, this, this, this. And goal».

Γιατί όντως, μπορούσε να το κάνει, όπως το ζωγράφιζε…