Μέκκειο Οικοτροφείο: Ένα «αόρατο» κτίριο;

Μια διπλή ξύλινη σκάλα, ταλαιπωρημένη από τη φθορά του χρόνου, σε οδηγεί στον α’ όροφο. Εκεί που κάποτε οι ραπτομηχανές και οι αργαλειοί επικρατούσαν με τους ήχους τους στα ψηλοτάβανα δωμάτια.

Χιλιάδες γυναίκες από την πόλη και από τα χωριά των Ιωαννίνων πέρασαν κάποτε από αυτό κτίριο. Πολλές από αυτές έμειναν για χρόνια, φιλοξενούμενες στους κοιτώνες του β’ ορόφου. Τις εποχές εκείνες που η φτώχια δεν άφηνε και πολλά περιθώρια. Κορίτσια που μάθαιναν την τέχνη της υφαντικής, της κεντητικής και της πλεκτικής για να επιβιώσουν. Αυτό το επιβλητικό και αυστηρό στην όψη κτίριο αποτελούσε κατά το παρελθόν το «σπίτι» τους.

Το Μέκκειο Οικοτροφείο, στην οδό Τσακάλωφ, πάνω από το Άλσος των Ιωαννίνων, ήταν επί δεκαετίες ένα «καταφύγιο». Ακόμη και τα πιο κατοπινά χρόνια, όταν η τέχνη της υφαντικής παραμερίστηκε, με τις συνθήκες διαβίωσης να αλλάζουν. Το Μέκκειο Οικοτροφείο έγινε το σπίτι για φτωχές μαθήτριες που πήγαιναν στο Γυμνάσιο ή στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία και αργότερα για φοιτήτριες του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Σήμερα, το Μέκκειο κάθε άλλο παρά σφύζει από ζωή. Ωστόσο, δείχνει να αντέχει ακόμα. Το οικοτροφείο δεν λειτουργεί από τη δεκαετία του ’80 και μετά. Μαθήματα κοπτικής και ραπτικής γίνονται όμως ακόμα. Οι αργαλειοί προς το παρόν βρίσκονται σε αναμονή…

Τα χρόνια δε της κρίσης, αρκετές γυναίκες πέρασαν την πόρτα του Μέκκειου Οικοτροφείου για να κάνουν μαθήματα. Οι ραπτομηχανές λειτουργούν πιο συχνά.

Το κτίριο όμως, το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από το 1994 με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, δείχνει έντονα τα σημάδια της κόπωσης. Οι φθορές στο μεγάλο αυτό κτίριο, που κάποτε ήταν αρχοντόσπιτο, δεν είναι και μικρές. Τα πατώματα, τα ταβάνια, οι σκάλες, οι τοίχοι έχουν αφεθεί στην τύχη τους. Τα έπιπλα, μιας άλλης εποχής, αντιστέκονται χάρη στη φροντίδα μιας υπαλλήλου και των μελών της Αδελφότητας Ελληνίδων Κυριών «Η Ζωοδόχος Πηγή». Οι όποιες προσπάθειες έχει κάνει μέχρι τώρα η Αδελφότητα για την αξιοποίηση του κτιρίου δεν έφεραν κάποιο αποτέλεσμα. Ελλείψει εσόδων, το αδιέξοδο δεν άργησε να έρθει. 

Τη δύσκολη κατάσταση αναγνωρίζει και η Φρόσω Λάππα, πρόεδρος της Αδελφότητας. «Έσοδα δεν υπάρχουν από κάποια άλλα ακίνητα, όπως συμβαίνει συνήθως στα κληροδοτήματα, για να μπορέσουμε να επέμβουμε. Και δυστυχώς, το Μέκκειο Οικοτροφείο είναι ένα κτίριο που έχει ξεχαστεί από όλους τους φορείς» μας λέει. Κάποιοι όμως το θυμήθηκαν. Το Μέκκειο θα αποτελέσει ένα από τα βασικά κτίρια που θα φιλοξενήσουν εικαστικά δρώμενα στο πλαίσιο της Μπιενάλε Δυτικών Βαλκανίων η οποία θα γίνει στα Γιάννενα τον Οκτώβριο. Αν μη τι άλλο, το Μέκκειο θα σταματήσει να αποτελεί ένα… αόρατο κτίριο για την πόλη, και θα έχει την ευκαιρία να αναδείξει τις προοπτικές που ενδεχομένως έχει.

Όσο για την ιστορία του κτιρίου, αυτό ανήκε στον Δημήτρη Μέκκιο, με καταγωγή από το Συρράκο, ο οποίος ασχολούνταν με εμπορικές και τραπεζικές εργασίες. Αρχικά στα Γιάννενα και αργότερα στην Αθήνα. Το 1931 με συμβολαιογραφική πράξη δώρισε το σπίτι του στην οδό Τσακάλωφ, που είχε χτιστεί το 1890, στην Αδελφότητα Ελληνίδων Κυρίων «Η Ζωοδόχος Πηγή», το πρώτο γυναικείο σωματείο της πόλης που αναγνωρίστηκε επίσημα μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Η δωρεά αυτή για τη στέγαση του Οικοτροφείου Θηλέων της Αδελφότητας αποτελούσε και επιθυμία του αδελφού του, ο οποίος είχε πεθάνει χρόνια πριν.

Μέχρι τότε, το οικοτροφείο, μαζί με την επαγγελματική σχολή με τμήματα ραπτικής, υφαντικής, κεντημάτων και καλτσομηχανής στεγαζόταν σε κτίριο στην οδό Παύλου Μελά. Ο μόνος όρος που έθεσε για τη δωρεά του ο Δημήτρης Μέκκιος ήταν το νέο «σπίτι» του οικοτροφείου να φέρει την ονομασία «Μέκειο Οικοτροφείο». Την εποχή εκείνη, το Μέκκειο φιλοξενούσε πάνω από 100 μαθητευόμενες…

Σήμερα, λοιπόν, το Μέκκειο αναζητά βιώσιμες λύσεις, ψάχνει διεξόδους που θα ζωντανέψουν το κτίριο. Ως μνημείο και αντιπροσωπευτικό δείγμα της αρχιτεκτονικής και της ιστορίας του τόπου, το κτίριο αυτό ανήκει πάνω απ’ όλα στην πόλη.

* Οι φωτογραφίες είναι της Κατερίνας Κούρου