Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ γεννήθηκε το 1790 στα Γιάννενα ως Τεκελής ή Τσεκελής ή Τσάκαλος. Για την ακρίβεια, την ημερομηνία αυτή αναφέρει η πινακίδα που είναι τοποθετημένη στη συμβολή των οδών Τσακάλωφ και Αρχιμανδρειού, στα Γιάννενα, στο σημείο όπου βρισκόταν το σπίτι της οικογένειας:
«Εν τη πατρώα ταύτη οικία εγεννήθη τω 1790 ο Αθανάσιος Τσακάλωφ Νικηφόρος εις των πρώτων ιδρυτών της Φιλικής Εταιρίας» αναφέρει.
Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή, εδώ:
Βέβαια, η πινακίδα της οδικής σήμανσης τον αναφέρει ως γεννηθέντα το 1788. Είναι μια από τις αρκετές ασυμφωνίες των οδικών πινακίδων στα Γιάννενα.
Ο πατέρας του Τσακάλωφ, Νικηφόρος, καταγόταν από τον Τύρναβο και ήταν δερματέμπορος. Εγκαταστάθηκε στα Γιάννενα και παντρεύτηκε τη Βασιλική Γώζου.
Ο ίδιος ο Τσακάλωφ μαθήτευσε στη σχολή Μαρούτση και αργότερα, στη Μόσχα, όπου βρέθηκε για τη συνέχεια των σπουδών του, έγινε ο Τσακάλωφ που γνώρισε η ιστορία.
Σύμφωνα με τον Αραβαντινό, ο Τσακάλωφ απήχθη σε νεαρή ηλικία από Μουχτάρ, γιο του Αλή Πασά. Τα λύτρα για την απελευθέρωσή του πλήρωσε η οικογένειά του, αλλά τη διαμεσολάβηση έκανε ο Αλέξης Νούτσος. Ο πατέρας του, σύμφωνα με τον Αραβαντινό, τον έστειλε στη Μόσχα για να αποφύγει μελλοντικά ανάλογα επεισόδια.
Ήδη από το Παρίσι, όπου είχε βρεθεί για σπουδές, είχε αναπτύξει πολιτική δραστηριότητα συμμετέχοντας στο «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον», μια φιλανθρωπική-πολιτική δραστηριότητα που είχε σχέση με τον τεκτονισμό.
Εκτός από τις σπουδές και (λιγότερο) τις οικογενειακές δουλειές στη Μόσχα, ο Τσακάλωφ βρέθηκε στην Οδησσό, όπου με τους Νικόλαο Σκουφά και Εμμανουήλ Ξάνθο δημιούργησε τη Φιλική Εταιρεία. Ο Τσακάλωφ ήταν ο «Α.Β.», όπως ανέφεραν τα συνωμοτικά αρχικά τους.
Ο Τσακάλωφ φέρεται αναμεμειγμένος στο «επεισόδιο Γαλάτη». Ο Νικόλαος Γαλάτης, μέλος της Φιλικής, έθεσε πολλές φορές σε κίνδυνο τη συνωμοτικότητα της οργάνωσης, σε σημείο να αποφασιστεί η εξόντωσή του. Σε ένα ταξίδι με τον Τσακάλωφ στην Πελοπόννησο, τον Δεκέμβριο του 1918, τον Γαλάτη θα σκοτώσει ο Παναγιώτης Δημητρόπουλος, επίσης συμμετέχων στο ταξίδι.
Σε αυτό το κανονικό κατασκοπικό-συνωμοτικό θρίλερ που έλαβε χώρα λίγα χρόνια πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης, ο Τσακάλωφ θα συνεχίσει την περιοδεία του στην Ελλάδα και τελικά, θα καταλήξει στην Πίζα της Ιταλίας, όπου θα ενημερώσει τα υπόλοιπα μέλη ότι δεν ήταν αυτός ο δολοφονημένος, όπως ήταν η φήμη μέχρι τότε.
Σύμφωνα πάλι με τον Αραβαντινό, ο Τσακάλωφ επέστρεψε στα Γιάννενα το 1829 και απογοητεύτηκε από την εικόνα της πόλης. Στην Εθνοσυνέλευση του Άργους, εκπροσώπησε την Ήπειρο ως πληρεξούσιος. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια θα επιστρέψει στη Ρωσία.
Πέθανε το 1851, στη Μόσχα.