Μάστερ στο πτυχίο: «ευλογία» ή «κατάρα»;

Εδώ και μερικές μέρες, κάτι καινούργιο συμβαίνει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: μια σχολή του, το  Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών, δίνει πλέον «μάστερ στο πτυχίο», όντας η πρώτη στα Γιάννενα και μια από τις πρώτες, πενταετούς φοίτησης με κατάλληλο πρόγραμμα σπουδών που αποκτούν αυτή τη δυνατότητα, στην Ελλάδα.

Τι συμβαίνει όμως με τα integrated masters και γιατί συγκεντρώνουν διφορούμενες κριτικές;

Καταρχάς, το «μάστερ στο πτυχίο» δεν είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Από όταν η ΕΕ αποφάσισε ότι οι πανεπιστημιακές σπουδές πρέπει να διασπαστούν και σταδιακά, το πτυχίο να χάσει τον ενιαίο του χαρακτήρα, η αντίληψη για τους κύκλους σπουδών περιλάμβανε και τα «ενσωματωμένα διπλώματα ειδίκευσης».

Η πιο σημαντική πολεμική που δέχεται αυτή η αντίληψη, είναι ότι πρακτικά, η δημιουργία κύκλων σπουδών θα αποσκοπεί στη συγκέντρωση διδακτικών μονάδων μόνο και θα οδηγεί σε μια εντελώς ποσοτικοποιημένη αντίληψη για την εκπαίδευση.

Ωστόσο, η ελληνική πραγματικότητα έχει αρκετές διαφορές, ακόμα τουλάχιστον.

Οι σπουδές διετούς και τριετούς φοίτησης πρακτικά δεν υπάρχουν ακόμα. Το Υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να τις εισάγει φέτος, με τα διετή προγράμματα σπουδών που θα επιβλέπουν τα πανεπιστήμια, τα οποία είναι άγνωστο ακόμα σε τι είδους πτυχίο θα οδηγούν.

Στο εξωτερικό όμως, είναι μια πραγματικότητα εδώ και καιρό. Από το 2012 μέχρι το 2016, οι τετραετείς σπουδές με «ενσωματωμένο μάστερ» αυξήθηκαν στην Αγγλία κατά σχεδόν 30%. Σύμφωνα με τον Guardian, τα πανεπιστήμια δεν διαφήμισαν καν περισσότερο αυτά τα προγράμματα από τα «κλασικά», διετούς και τριετούς φοίτησης. «Πολλοί παρατηρούν το ένα έξτρα έτος, αλλά δεν αντιλαμβάνονται ακριβώς τι σημαίνει» λέει ο υπεύθυνος εγγραφών του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, Άντονι Μπάουντς.

Στην πράξη, παρότι η αγγλική ανώτατη εκπαίδευση προσπάθησε να μειώσει τα χρόνια σπουδών, η επιστημονική απαίτηση και η ανάγκη της αγοράς, τα.. αυξάνει ξανά. Το άρθρο του Guardian επικαλείται δηλώσεις εταιριών που ζητούν πιο καταρτισμένους απόφοιτους, ειδικά στον τομέα της μηχανικής.

Ωστόσο, η παραδοχή ότι το ενσωματωμένο μεταπτυχιακό έχει μικρότερο αντικείμενο από ένα αυτόνομο, «φωτίζει» και τα όρια, τόσο της επιστημονικής ολοκλήρωσης, αλλά και για τη συνέχεια των σπουδών σε διδακτορικό επίπεδο. Πάντως, η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, ορίζει ότι οι απόφοιτοι-ες των συγκεκριμένων τμημάτων, μπορούν να κάνουν απευθείας διδακτορικό.

Φυσικά, μια παράμετρος που καθορίζει σε σημαντικό βαθμό τα παραπάνω, είναι τα δίδακτρα, παράγοντας που ακόμα, δεν είναι πολύ εξαπλωμένος στην Ελλάδα. Στην Αγγλία, ο σκεπτικισμός για τις πιο μακρόχρονες σπουδές, έχει να κάνει και με τα ανεπαρκή για τόσο διάστημα «φοιτητικά δάνεια».

Η διάταξη που αναγνωρίζει τίτλο μεταπτυχιακού στο πενταετές πτυχίο, πρακτικά αφορά τις πολυτεχνικές και γεωπονικές σχολές, αλλά και το ΒΕΤ Ιωαννίνων. Στα Γιάννενα, μεταπτυχιακά με δίδακτρα δε υπάρχουν, ακόμα τουλάχιστον. Επίσης, η ρύθμιση είναι αναδρομική και οι απόφοιτοι-απόφοιτες του τμήματος, θα πρέπει να κάνουν μια διαδικασία αίτησης για να λάβουν τη σχετική βεβαίωση.

Το τμήμα έχει χαιρετίσει την εξέλιξη, σημειώνοντας ότι πρόκειται για χρόνιο αίτημά του. Ανάλογη ισχύ, σύμφωνα τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, αναμένεται να έχουν προσεχώς τα πολυτεχνικά τμήματα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αλλά και η νεοσύστατη Γεωπονική. Πρώτα όμως, θα πρέπει να εισηγηθεί θετικά το Εθνικό Συμβούλιο Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (που δεν απάντησε, ωστόσο, στο σχετικό αίτημα του υπουργείου για το ΒΕΤ) και η Αρχή  Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση, η οποία εισηγήθηκε θετικά για το ΒΕΤ.