Κόνιτσα: Η πρώην γεωργική σχολή, το παρελθόν και το μέλλον της

Στην Κόνιτσα, στο κέντρο ενός μεγάλου αγροκτήματος, βρίσκεται ένα από τα πιο ιστορικά κτίρια της μικρής αυτής πόλης. Πρόκειται για ένα μεγάλο πέτρινο κτίριο που φέρει την ονομασία «Αναγνωστοπούλειος Γεωργική Σχολή». Κάποτε, όπως δηλώνει και η ονομασία, εκεί λειτουργούσε μια γεωργική σχολή. Σήμερα, το κτίριο είναι εγκαταλελειμμένο, με την Περιφέρεια Ηπείρου και το Αναγνωστοπούλειο Ίδρυμα με έδρα τη Βοστόνη των ΗΠΑ να προσδοκούν την επαναλειτουργία του ως ενός πολυχώρου εκπαίδευσης (αγροτικής, τουριστικής, αθλητικής φύσης). 

Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για τον όποιο σχεδιασμό γίνει πραγματικότητα, η κτιριακή αποκατάσταση της πρώην σχολής. Μετά την απαραίτητη υπογραφή προγραμματικής σύμβασης μεταξύ των δύο φορέων, η πρώην Αναγνωστοπούλειος Γεωργική Σχολή εξασφάλισε χρηματοδότηση για την αποκατάσταση του κτιρίου της ύψους 420.000 ευρώ.

Το έργο της αποκατάστασης (α’ φάση) είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας «Interreg Ελλάδα-Αλβανία». Η οικονομική επιτροπή της Περιφέρειας Ηπείρου, ως φορέας υλοποίησης της παρέμβασης, αποφάσισε στη χτεσινή της συνεδρίαση να προχωρήσει στη δημοπράτηση του έργου.

Η ύπαρξη του κτιρίου αυτού οφείλεται σε έναν ηπειρώτη ευεργέτη, με καταγωγή από το Πάπιγκο, τον Μιχαήλ Αναγνωστόπουλο. Εκτός Ηπείρου, έμεινε γνωστός (και μάλιστα πολύ γνωστός) ως Μάικλ Ανάγνος. Η ιστορία του ανθρώπου αυτού είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, σχεδόν μυθιστορηματική. Γεννημένος το 1837 στο Πάπιγκο, μεγάλωσε σε μια φτωχική οικογένεια. Κατάφερε όμως, με τη βοήθεια ενός κληροδοτήματος, να φοιτήσει στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων και στη συνέχεια στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε αθηναϊκή εφημερίδα, όπου έγραφε συχνά κατά του βασιλιά Όθωνα, υπεραμυνόμενος της Κρητικής Επανάστασης.

Η πιο κομβική στιγμή στη ζωή του ήταν όταν γνώρισε τον αμερικανό φιλέλληνα Σάμιουελ Χάου, ο οποίος ασχολούνταν με την εκπαίδευση τυφλών και κωφών και μάλιστα είχε ιδρύσει το ινστιτούτο τυφλών Perkins στη Βοστόνη. Ο Αναγνωστόπουλος ακολούθησε τον Χάου στην Αμερική, όπου ξεκίνησε να εργάζεται ως βοηθός του στο ινστιτούτο. Παράλληλα, παντρεύτηκε την κόρη του μέντορά του.

Λίγα χρόνια αργότερα, ο Μάικλ Ανάγνος έγινε διευθυντής του ινστιτούτου και αφιέρωσε τη ζωή του στην ειδική αγωγή. Το όνομά του έχει συνδεθεί εμμέσως με το θαύμα θέλησης, όπως χαρακτηρίζεται, της Έλεν Κέλερ, την τυφλή και κωφάλαλη που έγινε διδάκτορας φιλοσοφίας, επιστήμονας της ειδικής αγωγής και ακτιβίστρια. Η οικογένεια Κέλερ απευθύνθηκε στη σχολή του Ανάγνος μετά από προτροπή του Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, του εφευρέτη του τηλεφώνου.

Η διεύθυνση ανέθεσε σε μια 20χρονη δασκάλα, πρώην μαθήτρια της σχολής με προβλήματα όρασης, την Αν Σάλιβαν, να αναλάβει την Έλεν… Η σχέση της δασκάλας και της μαθήτριας έγινε μάλιστα θεατρικό έργο με τίτλο «Το θαύμα της Άννι Σάλιβαν» του Γουίλιαμ Γκίμπσον που βασίστηκε στο μυθιστόρημα της Κέλερ «Η ιστορία της ζωής μου». Από το θεατρικό έργο προέκυψε και η ομώνυμη οσκαρική κινηματογραφική ταινία του 1962 με την Αν Μπάνκροφτ και την Πάτι Ντιουκ.

Πίσω στην Ήπειρο, ο Μιχαήλ Αναγνωστόπουλος συνέχιζε να προσφέρει. Εν ζωή, ίδρυσε δημοτικά σχολεία στο Πάπιγκο, ενώ μετά τον θάνατό του το 1906 και βάσει της διαθήκης του ιδρύθηκε η Πρακτική Γεωργική Σχολή στην Κόνιτσα, η οποία μετονομάστηκε σε «Αναγνωστοπούλειος Σχολή» προς τιμή του.

Στη διαθήκη του, ο ευεργέτης ανέφερε την επιθυμία του να ιδρυθεί ένα σχολείο παρόμοιο με τα γερμανικά γυμνάσια είτε στην Κόνιτσα είτε στα Γιάννενα. Με το δεδομένο ότι στα Γιάννενα υπήρχαν τότε αρκετά σχολαρχεία και γυμνάσιο, επιλέχθηκε η Κόνιτσα. Τη διαχείριση του κληροδοτήματος του Αναγνωστόπουλου είχε αναλάβει ήδη από το 1907 η μη κερδοσκοπική εταιρία «Michael Anagnos Schools».

Το 1915 ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την ανέγερση του σχολείου, με την αρχιτεκτονική μελέτη να ανατίθεται στον Βασίλη Κουρεμένο. Ο θεμέλιος λίθος μπήκε το 1920, και τέσσερα χρόνια μετά, το κτίριο ήταν έτοιμο. Την επόμενη χρονιά, το γεωργικό σχολείο άνοιξε τις πόρτες του σε δέκα μαθητές. Προπολεμικά, το ενδιαφέρον ήταν μεγάλο. Ο πόλεμος σταμάτησε τα πάντα. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο λειτούργησε στο κτίριο μια παιδόπολη, ενώ αργότερα και στρατιωτικό νοσοκομείο. Ως γεωργική σχολή συνέχισε τη διαδρομή της και μεταπολεμικά μέχρι που ήρθε το κλείσιμό της το 1964. Οι τεράστιες εκτάσεις που διαθέτει η σχολή, μισθώνονται σήμερα σε διάφορους ενδιαφερόμενους.

* Φωτογραφικό αρχείο Παναγιώτη Τσιγκούλη