Κοινωνική κατοικία: Μπορεί να υπάρξει στα Γιάννενα;

Μια από τις προτεινόμενες δράσεις στο σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης των Ιωαννίνων, είναι η Κοινωνική Κατοικία.

Τι ορίζεται όμως ως τέτοια και πώς μπορεί να υπάρξει, αλλά και να δώσει λύσεις στο σοβαρό πρόβλημα στέγασης σήμερα;

Τα Γιάννενα είναι μια οικονομία που στηρίζεται πολύ, περισσότερο από άλλες περιοχές της χώρας, στη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας και την οικονομική «μετάπραξη». Τα ενοίκια είναι αναντίστοιχα ακριβά με τις κοινωνικές συνθήκες και τις δυνατότητες, αλλά και τις υποδομές, καθώς τα κτίρια είναι κατά κύριο λόγο παλιά.

Μερικά δεδομένα που θα βοηθήσουν τη γενικότερη συζήτηση, είναι τα εξής:

Σύμφωνα με έρευνα του Eteron,η κατοικία στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται, αντί για κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα, ως εμπόρευμα και επενδυτικό προϊόν. Τη στιγμή που για νέους-ες εργαζόμενους-ες, φοιτητές-τριες, πιο φτωχά εργαζόμενα στρώματα, η δαπάνη του ενοικίου καταλαμβάνει πολύ μεγάλο ποσοστό του εισοδήματός τους, η κατοικία γίνεται κερδοσκοπικό προϊόν για τους «έχοντες»: Πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας, δυνατότητες εξαγορών μέσω της golden visa, αναπλάσεις με στόχευση την αύξηση των αξιών και όχι την ευημερία των κοινωνιών κ.ο.κ.

Επίσης, υπάρχουν αρκετά «καλά παραδείγματα» που μετράνε χρόνια ζωής σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελβετία, αλλά και πιο πρόσφατα, η Πορτογαλία, όπου και «τυποποιήθηκε» ο όρος πριν από 40 χρόνια. Η κοινωνική κατοικία ήταν ένα πρόγραμμα της σχετικά νεαρής τότε πορτογαλικής δημοκρατίας. Ο όρος ωστόσο πηγαίνει αρκετά πίσω στην ιστορία. Το πιο παλιό σύμπλεγμα δημοσίων κατοικιών βρίσκεται στη Γερμανία, στην πόλη Φουγκεράι και χρονολογείται από το 1500 περίπου.

Τρίτον, υπάρχουν διαφορές: Η κοινωνική κατοικία συνίσταται κυρίως σε ένα μοντέλο στέγης που διαχειρίζεται το κράτος ή μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και αποσκοπά στην ύπαρξη ενός ανεκτού και «υποστηρίξιμου» στεγαστικού μοντέλου, με φτηνά ενοίκια κ.λπ. Η δημόσια κατοικία, στον δυτικό κόσμο συναντάται κυρίως ως τα συμπλέγματα κατοικιών που ενίοτε, έχουν περιγραφεί αδρά σε (τρομερές) σειρές όπως το The Wire, αλλά και το Show me a Hero.

Ακόμα, ο πυλώνας της κοινωνικής οικονομίας έχει ξεκινήσει να ασχολείται, εκτός από θεωρητικά και πρακτικά πλέον, με το θέμα της κοινωνικής κατοικίας.

Πώς θα μπορούσαν όμως να υπάρξουν κοινωνικές κατοικίες στον Δήμο Ιωαννιτών;

Καταρχάς, θα πρέπει να υπάρξουν. Εδώ και δύο χρόνια, το Ευρωκοινοβούλιο παραινεί με ψήφισμά του τα κράτη-μέλη να αυξήσουν τις επενδύσεις σε «κοινωνική, δημόσια, ενεργειακά αποδοτική, κατάλληλη και οικονομικά προσιτή στέγαση». Περίπου το αντίθετο από αυτό που πλειοψηφικά υπάρχει στα Γιάννενα, δηλαδή.

Στόχος, είναι η ανάπτυξη σχεδίου δράσης για την προώθηση κοινωνικά και οικονομικά προσιτής κατοικίας. Προκείμενη, είναι η ίδρυση ενός Φορέα Παροχής Κοινωνικής και Προσιτής Κατοικίας και η δημιουργία μιας «δεξαμενής κατοικιών» για τη βελτίωση της στέγασης τεσσάρων ομάδων:

Άνεργοι νέοι, νέες οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, ηλικιωμένοι με χαμηλό εισόδημα και φοιτητές που δεν μπορούν να γίνουν δεκτοί σε εστίες.

Ο προϋπολογισμός είναι 5 εκατ. Ευρώ.

• Σύμφωνα με το σχέδιο, στη «δεξαμενή κατοικιών» θα μπορούν να συμμετέχουν ιδιοκτήτες που έχουν κλειστά τα σπίτια τους και αδυνατούν να τα νοικιάσουν. Στους ιδιοκτήτες θα δοθούν κίνητρα και εν συνεχεία ο Φορέας που θα έχει δημιουργηθεί θα αναλάβει να ανακαινίσει τα διαμερίσματα και να τα διαθέσει για κοινωνική κατοικία. Στη συνέχεια, τα ακίνητα αυτά θα προσφερθούν στις 4 ομάδες που αναφέρθηκαν και η επιλογή θα γίνεται μέσω των κοινωνικών δομών του Δήμου και με συγκεκριμένα κριτήρια.
• Για το διάστημα που τα σπίτια θα ανακαινιστούν και θα είναι παραχωρημένα στον Φορέα για να αξιοποιηθούν ως κοινωνική κατοικία, οι ιδιοκτήτες θα εισπράττουν ένα πολύ χαμηλό και εγγυημένο για όλη τη διάρκεια της παραχώρησης μίσθωμα και στο τέλος θα παίρνουν το σπίτι πλήρως ανακαινισμένο.

Πρόσφατα, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τη δική της εκδοχή της «κοινωνικής κατοικίας», που δεν είναι κοινωνική, αλλά κατά βάση είναι αγοραία. Επιδοτεί με ηλικιακά (έως 39 ετών) κριτήρια ή οικογενειακά (με μια αμφιλεγόμενη στήριξη στις γεννήσεις) την αγορά σπιτιού με τραπεζικό δάνειο και κυμαινόμενο επιτόκιο. Μόνο για τρίτεκνους και πάνω, το δάνειο θα είναι άτοκο. Μια επιπλέον διάκριση δηλαδή εις βάρος των περισσότερων ζευγαριών και όσων δεν έχουν παιδιά. «Κοινωνική κατοικία» όμως δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση, να δίνεις το μισό οικογενειακό εισόδημα σε τραπεζικές δόσεις.

Επίσης, μια αντίστοιχη δομή για πολλά χρόνια στην Ελλάδα, ήταν ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας, ο οποίος καταργήθηκε ως μνημονιακή απαίτηση και έτσι, οι μόνες αρμόδιες να καθορίζουν τη στεγαστική πολιτική πλέον, είναι οι τράπεζες, με τα γνωστά επακόλουθα…