Κιρκάδιος ρυθμός: Το αρχαιότερο ρολόι που ελέγχει τη ζωή μας

Πώς ξέρετε τι ώρα πρέπει να κοιμηθείτε ή να ξυπνήσετε; Ποια είναι η κατάλληλη ώρα για να γυμναστείτε και ποια προσφέρει τα μέγιστα οφέλη στην απόδοση σας; Κάθε πότε πρέπει να τρέφεστε, ποιες τροφές δεν είναι καλό να καταναλώσετε πριν κοιμηθείτε και πώς είναι δυνατόν όλα αυτά να έχουν σχέση με την υγεία σας; Η απάντηση με μια λέξη είναι ο κιρκάδιος ρυθμός το αρχαιότερο από όλα τα ρολόγια που ελέγχει τη ζωή μας. Αλλά τι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός;

Σύμφωνα με όσα δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κωνσταντίνος Ντάλλας, Ερευνητής, στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab στο ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η λέξη δημιουργείται από τις λατινικές λέξεις, circa=γύρω και diem=ημέρα, δηλαδή ρυθμός στη διάρκεια της ημέρας και χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια οποιαδήποτε βιολογική διαδικασία που παρουσιάζει ενδογενή περιοδική μεταβολή στη διάρκεια ενός 24ώρου.

Κάθε άτομο έχει τον δικό του κιρκάδιο ρυθμό, σε όλους μας όμως σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της σωστής λειτουργίας του ρυθμού, παίζει ο ύπνος.

Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, οι βραδινές εργασίες και η έντονη κοινωνική ζωή επηρεάζουν τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Πιο συγκεκριμένα, διευκρινίζει ο ερευνητής, η έλλειψη ή η κακής ποιότητας ή οι ανεπαρκείς ώρες ύπνου έχουν σαν αποτέλεσμα να διαταράσσονται οι δραστηριότητες που είναι υπό τον έλεγχο του κιρκάδιου ρυθμού, όπως οι διατροφικές συνήθειες, η θερμοκρασία του σώματος, ο μεταβολισμός, ο κυτταρικός κύκλος και η κυτταρική διαφοροποίηση, η ομαλή λειτουργία του καρδιαγγειακού, του πεπτικού, του ενδοκρινικού και του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και γενικότερα η ψυχική και η σωματική υγεία.

Όταν ο κιρκάδιος ρυθμός διαταράσσεται έχει σαν αποτέλεσμα την απορρύθμιση των λειτουργιών που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Άλλες, επηρεάζονται σε μεγαλύτερο και άλλες σε μικρότερο βαθμό.

Επιπρόσθετα, όπως λέει ο κ. Ντάλλας, τα τελευταία χρόνια πολλές χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή και διαταραχές του ύπνου έχουν συνδεθεί με τον κιρκάδιο ρυθμό. 

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα έρευνες, έχει αποδεχθεί πως στις 08:30 το πρωί έχουμε τη μέγιστη έκκριση τεστοστερόνης. Στις 14:30 έχουμε τον καλύτερο συντονισμό και καλύτερη αντίδραση. Ενώ στις 17:00 καλύτερη καρδιαγγειακή απόδοση και μυϊκή δύναμη. Στηριζόμενοι σε αυτά μπορούμε να πούμε πως η καλύτερη ώρα για προπόνηση εξαρτάται από το τι θέλουμε να βελτιώσουμε. Επιπλέον, όπως λέει ο κ. Ντάλλας, κοντά στις 21:00 το βράδυ θα ήταν ωφέλιμο να αποφεύγεται η άσκηση, καθώς αρχίζει η έκκριση μελατονίνης με αποτέλεσμα η άσκηση να διαταράσσει την οδήγηση του οργανισμού σε κατάσταση ύπνου.

Βέβαια σημαντικό ρόλο παίζει και τι τύπος ανθρώπου είναι κάποιος σε σχέση με την ώρα που ξυπνά και κοιμάται. Αν είναι «πρωινός τύπος» (ξυπνά νωρίς το πρωί) οι παραπάνω οδηγίες μπορούν να βοηθήσουν, σε περίπτωση όμως που είναι «βραδινός τύπος» (ξύπνα κοντά στο μεσημέρι) τα πράγματα αλλάζουν.

Συνεπώς, αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι να ακούμε το βιολογικό μας ρολόι και να ζούμε μια καλά δομημένη ζωή με τακτικά καθορισμένες ώρες γευμάτων, άθλησης, διασκέδασης και συγκεκριμένο πρόγραμμα ύπνου, που θα μας οδηγήσουν να βελτιώσουμε τη σωματική και ψυχική μας υγεία...

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ