![[300,399] Ψιχάλες](https://openweathermap.org/img/wn/03d@2x.png)
Ο Κατσικάς είναι από τα μεγάλα χωριά των Ιωαννίνων, που έχει ενωθεί πια με τον οικιστικό ιστό της πόλης των Ιωαννίνων. Το 1920 είχε 617 κατοίκους, το 1991 2.566 κατοίκους και το 2011 3.855 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή.
Η ονομασία του χωριού είναι ότι προέρχεται από το επώνυμο Κατσικάς (επαγγελματική ιδιότητα κατσίκι+κατάληξη –άς). Αρκετές φορές το τοπωνύμιο αναφέρεται και σε θηλυκό γένος.
Έχουν καταγραφεί ωστόσο δύο εκδοχές για το ποιος ήταν ο Κατσικάς: η πρώτη αναφέρεται στον πρώτο κάτοικο της περιοχής που ήταν γιδοβοσκός. Η δεύτερη σε έναν ηγούμενο ενός μοναστηριού. Μάλιστα, η Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων υιοθετεί τη δεύτερη εκδοχή στην ιστοσελίδα της: «Το όνομα του χωριού προέρχεται από το όνομα του ηγουμένου του μοναστηριού (σ.σ. ναός των Αγίων Αποστόλων).
Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:
Σε μια έκδοση του (πρώην) Δήμου Παμβώτιδας το 2000, καταγράφεται και μια άλλη εκδοχή, έστω και αδύναμη: ότι ο Κατσικάς πήρε το όνομά του από τον καλικάντζαρο που η λαϊκή δοξασία τον ήθελε να κατοικεί στους βαλτότοπους, δίπλα από τη λίμνη των Ιωαννίνων, όπου δεν πατούσε το πόδι του άνθρωπος (κατσικάς είναι ένα από τα πολλά ονόματα που έχει δώσει η ελληνική παράδοση στον καλικάντζαρο).
Στον Κατσικά υπάρχει και ένας σημαντικός συντεχνιακός ναός, που συνδέει την περιοχή με την ιστορία των ισναφιών (συντεχνιών) στα Ιωάννινα την περίοδο της ύστερης οθωμανοκρατίας. Πρόκειται για τον ναό της Αγίας Παρασκευής που χτίστηκε από τους ραφτάδες των Ιωαννίνων το 1838. Όπως προκύπτει από επιγραφή, τον ναό αυτόν στήριξε και οικονομικά ο Ιωάννης Χατζηκώστας, ο οποίος ήταν αδελφός του ευεργέτη Γεωργίου Χατζηκώστα. «Το πιο πιθανόν είναι να εξασκούσε την τέχνη του τερζή (σ.σ. ράφτη) και να υπήρξε ο ουσιαστικός δωρητής της εκκλησίας, αφού κατά πάγια τακτική όχι μόνο στις κτητορικές επιγραφές των εκκλησιών αλλά και γενικότερα αναφέρονται τα ονόματα των αφιερωτών» αναφέρει ο Γιώργος Παπαγεωργίου στο βιβλίο για τις συντεχνίες των Ιωαννίνων.
Έχει καταγραφεί επίσης και μια γενναία προσφορά 3.000 γροσίων του Γεωργίου Χατζηκώστα στην εκκλησία αυτή.
Η προσωπικότητα που έχει συνδεθεί με τον Κατσικά, είναι ο Δημήτρης Μαρούλης, θεολόγος και παιδαγωγός του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε στον Κατσικά το 1840. Μετά τις σπουδές του στη Ζωσιμαία Σχολή, πήρε υποτροφία για τη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Στη συνέχεια φοίτησε σε πανεπιστήμια της Γερμανίας από όπου πήρε τον τίτλο του διδάκτορα της Φιλοσοφίας. Επέστρεψε στην Ελλάδα για να αφήσει το στίγμα του ως διευθυντής στο Διδασκαλείο Αρρένων Σερρών από όπου αποπέμφθηκε μετά από μια συγκρουσιακή πορεία με το κοινωνικό κατεστημένο της πόλης. Μετακόμισε στην Αθήνα όπου ιδιώτευσε.
Πέθανε το 1892 στο Δρομοκαϊτειο Νοσοκομείο όπου είχε εισαχθεί για θεραπεία δύο χρόνια πριν. Σε φύλλο της εφημερίδας «Φωνή της Ηπείρου», ο εκδότης Γεώργιος Γάγαρης σχολίαζε: «Δημήτριος Μαρούλης. Την παρελθούσαν εβδομάδα ετελεύτησεν και ετάφη… ως ουδέ ο έσχατος των θνητών… Η κυβέρνησις αδιαφορήσασα προς τα εθνικάς του ανδρός υπηρεσίας… δεν ευρέθη εις εκ των πολλών λαβόντων γνώσιν να ειδοποιήση διά μιας εφημερίδος ότι απέθανεν… ίνα προσηκόντως κηδευθή και αποδοθή έστω ο ανήκων σεβασμός και εκτίμησις εις τον νεκρόν αυτού».
Πηγές:
Αμπατζή Ευαγγελία, «Η ελληνική εκπαίδευση στις Σέρρες κατά το β' μισό του 19ου αιώνα: θεσμικό πλαίσιο, οργάνωση και λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων», διπλωματική μεταπτυχιακή εργασία, Θεσσαλονίκη, 2015
Οικονόμου Κώστας, «Τα οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική εξέλιξη», Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων, Ιωάννινα, 2002
Παπαγεωργίου Γ., «Οι συντεχνίες στα Γιάννενα κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα», Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 1892
Σιόντης Χρ. Κώστας: Ο Δήμος Παμβώτιδας και τα Δημοτικά Διαμερίσματά του-Γεωγραφική, ιστορική, θρησκευτική, λαογραφική, οικονομική και πολιτιστική πραγματεία, Έκδοση Δήμου Παμβώτιδας, Ιωάννινα, 2000
Μητρόπολη Ιωαννίνων
