Ήρωες… εξ αίματος

To ερώτημα εντέλει είναι απλό: Τι θα έκανε ο οποιοσδήποτε από εμάς αν γνώριζε ότι τα αιμοποιητικά του κύτταρα ταιριάζουν απόλυτα με τα κύτταρα ενός παιδιού ή ενήλικα που πάσχει από λευχαιμία και ότι θα μπορούσε να σώσει τη ζωή του; Μια θετική απάντηση στο ερώτημα αυτό, οδηγεί σε μία διαδρομή και μόνο: Να γίνει δότης μυελού των οστών ή καλύτερα, όπως επιμένει η επιστημονική κοινότητα, δότης αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων.

Ο Σύλλογος Ασθενών με Νεοπλασία, Φίλων και Οικογενειών «Είμαστε μαζί» και η Ιατρική Σχολή των Ιωαννίνων τη χρονική αυτή περίοδο «τρέχουν» μια πρωτοβουλία ενημέρωσης του κοινού για τη δωρεά αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων με σύνθημα «Ο ήρωας μπορείς να είσαι εσύ». Στο πλαίσιο αυτής της δράσης εντάσσεται και η εκδήλωση που έγινε χτες το απόγευμα, στον πολιτιστικό πολυχώρο «Δημ. Χατζής», στα παλιά σφαγεία. Και όπως αποδείχθηκε, η ενημέρωση επιβάλλεται.

Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο μεγάλες τράπεζες εθελοντών δοτών μυελού των οστών: Μία στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο των Πατρών και μία στον σύλλογο «Όραμα Ελπίδας» που στεγάζεται στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Ελπίδα» στην Αθήνα. Ο αριθμός των εθελοντών δοτών φτάνει μόλις στις 76.000, όταν η Κύπρος των 800.000 κατοίκων μετράει 160.000 δότες και η Γερμανία 7 εκατομμύρια δότες. «Ο στόχος μας είναι μαζί με την τράπεζα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών να ξεπεράσουμε τα επόμενα χρόνια τους 200.000 δότες για να μπορέσουμε να καλύψουμε το 80% των αναγκών των ασθενών μας» τόνισε ο Στέλιος Γραφάκος, αναπληρωτής καθηγητής Παιδιατρικής Αιματολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός διευθυντής της τράπεζας εθελοντών δοτών μυελού των οστών «Όραμα Ελπίδας», αλλά και ένας από τους πρωτοπόρους γιατρούς στην Ελλάδα στις μεταμοσχεύσεις αιμοποιητικών κυττάρων.

Η «εκστρατεία» για τη δωρεά μυελού των οστών ξεκίνησε πιο συστηματικά από το 2010 από την Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία. Οι πρώτες προσπάθειες είχαν γίνει από τη δεκαετία του ’90 από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων. «Μέχρι το 2010, οι εθελοντές δότες ήταν περίπου 25.000 και λίγοι δέχονταν να προσφέρουν μόσχευμα, όταν έφτανε η ώρα» είπε ο κ. Γραφάκος. Η ανάγκη αύξησης του αριθμού των εθελοντών δοτών δεν έχει να κάνει με κάποιο… γόητρο αλλά με το γεγονός ότι υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για συμβατά μοσχεύματα εντός του ελληνικού πληθυσμού, όπως και με το ότι μειώνεται ο χρόνος λήψης του μοσχεύματος (για να σταλεί μόσχευμα από το εξωτερικό απαιτείται από 2 έως 4 μήνες).

Για να γίνει κάποιος δότης μυελού των οστών, το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει, είναι να δώσει ένα δείγμα από το σάλιο του. Αρκεί να είναι από 18 έως 45 ετών και να είναι υγιής. Μετά την εργαστηριακή ανάλυση, το δείγμα του δότη καταχωρείται στο εθνικό και στο παγκόσμιο αρχείο εθελοντών δοτών μυελού των οστών. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι η Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία πρόκειται να χρηματοδοτήσει με 430.000 ευρώ τη διαδικασία τυποποίησης των δειγμάτων. Η εγγραφή στο μητρώο δεν συνάδει με δέσμευση. Αν ο δότης βρεθεί συμβατός με κάποιο ασθενή, τότε παίρνει την απόφασή του αν θα κάνει τη δωρεά ή όχι. Στη συνέχεια (εφόσον το «ναι» ισχύει), υπάρχουν δύο τρόποι συλλογής των αιμοποιητικών κυττάρων.. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος σήμερα είναι η συλλογή των αιμοποιητικών κυττάρων από το περιφερικό αίμα. Η δεύτερη μέθοδος είναι πιο επεμβατική. Αφορά τη συλλογή μυελού των οστών με νάρκωση (παρακέντηση των οστών της λεκάνης με ειδικές βελόνες). Σε κάθε περίπτωση, ο δότης είναι αυτός που αποφασίζει αν θα δώσει μόσχευμα από το περιφερικό αίμα ή από τον μυελό των οστών.

Τόσο ο κ. Γραφάκος όσο και η επίκουρη καθηγήτρια Αιματολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ελευθερία Χατζημιχαήλ ανέφεραν ότι το ποσοστό συμβατότητας των κυττάρων του αδελφού ή της αδελφής του ασθενούς αγγίζει μόλις το 30%. Το υπόλοιπο 70% των ασθενών αναζητά συμβατό μόσχευμα σε όλον τον κόσμο. Υπάρχει δε το ενδεχόμενο ένα ποσοστό 15-20% να μη βρει ποτέ έναν συμβατό δότη.

«Δεν μπορείτε να φανταστείτε την αγωνία των ασθενών μας όταν δεν ανταποκρίνεται ο οργανισμός τους στη χημειοθεραπεία. Η ζωή τους εξαρτάται από ένα τέτοιο μόσχευμα» ανέφερε η κ. Χατζημιχαήλ. Όπως είπε, κάθε χρόνο στην Ελλάδα έχουμε 5000 ασθενείς με αιματολογικές νεοπλασίες –οι 1500 από αυτούς με λευχαιμία.

Ο Βάιος Παρασκευάς, πρώην ασθενής πια, ήταν ένας από τους καλεσμένους της εκδήλωσης που μετέφερε στο κοινό την αγωνία των ασθενών. «Κάθε ασθενής που θα πάρει μόσχευμα, είναι πολύ τυχερός. Στην πανεπιστημιακή κλινική των Ιωαννίνων, συνάντησα ασθενείς που ήθελαν ένα μόσχευμα εδώ και τώρα. Κάποιοι δεν τα κατάφεραν να βρουν μόσχευμα» ανέφερε. Η Εύη Στέφου, απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων, κατέθεσε από την πλευρά της τη δική της εμπειρία ως δότρια. Με συλλογή κυττάρων από το περιφερικό αίμα του οργανισμού της, έσωσε τη ζωή ενός ανθρώπου από τη Σερβία.

Τη συζήτηση που ακολούθησε, συντόνισαν η Άννα Μπατιστάτου, καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής και πρόεδρος του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η Ελένη Καψάλη, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διευθύντρια της Αιματολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, η Ελευθερία Ζερβού, διευθύντρια Αιμοδοσίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, ο Αλέξανδρος Μάκης, αναπληρωτής καθηγητής Παιδιατρικής-Παιδοαιματολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, και η Μαρία Ζουμπούλη, μέλος του διοικητικού συμβουλίου «Είμαστε μαζί».

Στο πλαίσιο της εκστρατείας, η λήψη δειγμάτων από όσους το επιθυμούν, συνεχίζεται.

Μέχρι τις 9 Νοεμβρίου η διαδικασία λήψης δειγμάτων από εθελοντές θα γίνεται στο ισόγειο της Περιφέρειας Ηπείρου (10:00-14:00) και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (13:00-16:00).

Τέλος, να σημειωθεί ότι η Αιμοδοσία του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων αποτελεί ένα από τα κέντρα εγγραφής νέων εθελοντών δοτών μυελού των οστών όλη τη χρονιά.