Ήπειρος: Πτυχία, προσόντα, καινοτομία και… τιμόνι

Η Ήπειρος παρουσιάζει μερικά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, σε ό,τι αφορά την εργασιακή αγορά της, η οποία είναι από τις πιο «ρευστές» στην Ελλάδα, για διάφορους λόγους: διαθέτει ένα από τα μικρότερα εργατικά δυναμικά-σε σχέση με τον πληθυσμό, δεν απορροφά, ακόμα τουλάχιστον, τόσο εποχικό προσωπικό και η οικονομία της είναι σε μια μεταβατική φάση.

Ας δούμε μερικά από αυτά τα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, με βάση τα στοιχεία της έρευνας του ΙΝΕ ΓΣΕΕ για την εργασία, αλλά και τα στοιχεία της Eurostat.

Καταρχάς, η Ήπειρος έχει χάσει το 2% του ΑΕΠ της, μέσα σε 8 χρόνια (2013-2021). Το ποσοστό μπορεί να μοιάζει μικρό, αλλά είναι ικανό να επηρεάσει σημαντικά την τοπική οικονομία.

Το ποσοστό απασχόλησης έχει αυξηθεί 10,1%, στο διάστημα 2013-2022.

Το ενδιαφέρον είναι ότι στην Ήπειρο, τα επαγγέλματα με την πιο γρήγορη αύξηση της απασχόλησης την τετραετία 2018-2022 είναι οι οδηγοί αυτοκινήτων, φορτηγών και μοτοσικλετών, που μεταβλήθηκαν κατά 49%.

Επίσης, το επίπεδο δεξιοτήτων που ζητείται στην κατηγορία, είναι μέσο.

Εν ολίγοις, στην Ήπειρο οι επιχειρήσεις έψαξαν κυρίως για οδηγούς με μέσο επίπεδο προσόντων.

Τόσο στην Ήπειρο, όσο και πανελλαδικά, τα επαγγέλματα όπου η απασχόληση αυξήθηκε κατακόρυφα, ήταν κυρίως τα «μέσων προσόντων».

Θα μπορούσε να μεθερμηνευτεί εύκολα, ότι στην Ήπειρο η τροφοδοσία και οι μεταφορές ήταν αυτές που απορρόφησαν τους περισσότερους εργαζόμενους-ες.

Ο πιο δυναμικός κλάδος το ’22 στην Ήπειρο, ήταν η ζωική παραγωγή. Αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, καθότι το μεγαλύτερο κομμάτι των εργαζόμενων στην Ήπειρο, δουλεύει είτε στο δημόσιο, είτε στην παροχή υπηρεσιών.

Ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά υπερπροσοντούχων

Πού πάει όμως ο κόσμος της δουλειάς που έχει περισσότερα προσόντα; Καταρχάς, δεν σημαίνει ότι αυτός που συμπεριλαμβάνεται στην παραπάνω κατηγορία που έχει ζήτηση, στην Ήπειρο, δεν διαθέτει προσόντα. Το στοιχείο αποτυπώνεται σε σχέση με τα προσόντα που ζητούν οι επιχειρήσεις και όχι κατ’ ανάγκη με αυτά που διαθέτει ο εργαζόμενος-η.

Σύμφωνα με την Eurostat (στοιχεία 2022), η Ήπειρος διαθέτει ένα από τα υψηλότερα, γενικά, ποσοστά «υπερπροσοντούχων» στην ΕΕ: 37,8% των εργαζόμενων μεταξύ 25-64 ετών. Το ποσοστό δε, είναι το μεγαλύτερο στην Ελλάδα.

Και, μαντέψτε, ο ορισμός του στατιστικού είναι ο εξής: «Το ποσοστό των ανθρώπων με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που εργάζεται ως προσωπικό υποστήριξης, στην εστίαση, στις υπηρεσίες, στις πωλήσεις» κ.α.

Κοινώς, η αγορά εργασίας δεν προσφέρει τις δουλειές για τις οποίες όλος αυτός ο κόσμος σπούδασε και πήρε πτυχία και καταρτίστηκε σχετικά.

Και η καινοτομία;

Θεωρητικά, η απάντηση στα παραπάνω είναι η «καινοτομία».

Είτε ως καινοτομία στην αγορά –η διάθεση μιας υπηρεσίας ή ενός προϊόντος που δεν υπήρχε σε συγκεκριμένη αγορά, χωρίς να είναι καινοτόμο- είτε ως πραγματική καινοτομία, που αλλάζει όντως τα μέσα και τη διαδικασία παραγωγής, αυτή η ιδιότητα στην Ήπειρο παρουσιάζει διάφορα, έως και διφορούμενα, χαρακτηριστικά.

Η έκθεση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ παρατηρεί ότι «οι εγχώριες ανισότητες σε ο ,τι αφορά τις επενδύσεις σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας παραμένουν υψηλές. Ειναι ενδεικτικό ό,τι μόλις τρεις περιφέρειες (Αττική, Κρήτη, Ήπειρος) υπερβαίνουν τον εθνικό μέσο όρο το τελευταίο έτος».

Ποια χαρακτηριστικά όμως έχει η περιλάλητη «κοιτίδα καινοτομίας» στην Ήπειρο; Κυρίως, τις νέες θέσεις εργασίας που απορροφούν ένα άλλο κομμάτι, υπερπροσοντούχων κυρίως, εργαζόμενων. Σε ό,τι αφορά το αντικείμενο της δουλειάς, δεν είναι δα και ιδιαίτερα καινοτόμο, καθότι αλλού, οι δουλειές τηλεφωνικής υποστήριξης ή «φασόν» θεωρούνται κυρίως «step jobs», ενδιάμεσες δουλειές.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η κοιτίδα δεν υφίσταται. Το αντίθετο κιόλας, ειδικά σε ό,τι αφορά μικρότερες κυρίως πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται σε αυτό το κομμάτι.

Το 2020 η Ήπειρος είχε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην ΕΕ, ερευνητών στην εργατική της δύναμη και παρουσίαζε έναν καλό ρυθμό ανάπτυξης στον τομέα «R&D»-research and development (1,7% της δαπάνης επί του ΑΕΠ).

Πόσο «καινοτόμα» θεωρεί σήμερα την Ήπειρο, η ΕΕ όμως;

Από ένα προγραμματικό σύνολο ύψους 170 εκατ. ευρώ που προώρισται για τις Regional Innovation Valleys, μια πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να φέρει μειώσει το χάσμα μεταξύ των περισσότερο και λιγότερο καινοτόμων περιφερειών, η Ήπειρος λείπει.

Η λίστα των επιλεγμένων Regional Innovation Valleys περιλαμβάνει 4 ελληνικές Περιφέρειες, την Κρήτη, την Κεντρική Μακεδονία, τη Θεσσαλία και τη Δυτική Ελλάδα και όχι την Ήπειρο.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα έχει ανάμεσα στους στόχους του, την διαπεριφερειακή συνεργασία σε θέματα καινοτομίας και έρευνας, τη δημιουργία συνεργατικών πλάνων και την ενίσχυση των επενδύσεων και πολιτικών, στον τομέα.