Η νεοκλασική Ζωσιμαία Σχολή

Στην οδό Ζωσιμάδων, στέκεται ένα από τα πιο εμβληματικά οικοδομήματα της πόλης των Ιωαννίνων: το κτίριο που αποτέλεσε τη στέγη της περίφημης Ζωσιμαίας Σχολής (δημιούργημα των αδελφών Ζωσιμά) από το 1905 μέχρι τον β’ παγκόσμιο πόλεμο. Της ανέγερσης του διδακτηρίου προηγήθηκε η κατεδάφιση προηγούμενου κτιρίου της Ζωσιμαίας, η κατάσταση του οποίου «ήταν επίφοβος και ετοιμόρροπος». Η θεμελίωση της νέας Ζωσιμαίας έγινε τον Φεβρουάριο του 1902, μετά από αρκετές περιπέτειες με την έκδοση της οικοδομικής άδειας.

Την όλη διαδικασία της ανέγερσης είχε αναλάβει σχετική επιτροπή, η οποία ήταν αυτή που ανέθεσε στον δημομηχανικό Περ. Μελίρρυτο και στον ταγματάρχη του Μηχανικού Δ. Χρηστίδη την εκπόνηση μελέτης. Στις αρχές του Ιουνίου του 1900, η επιτροπή ανέθεσε στον Περικλή Μελίρρυτο να συντάξει το οριστικό σχέδιο της Ζωσιμαίας Σχολής δεσμεύοντάς τον παράλληλα να «εργασθεί επί τη βάσει του εγκριθέντος  υπ’ αυτού και του κ. Δ. Χρηστίδου τελευταίου σχεδίου και καταστρώσει εντός δύο το πολύ μηνών τα απαιτούμενα προς ανέγερσιν της σχολής λεπτομερή και τελείως καταρτισμένα σχέδια μετά του προϋπολογισμού της απαιτηθοσομένης δαπάνης[…]».

Το αρχιτεκτονικό σχέδιο της Ζωσιμαίας βασίστηκε στο σχέδιο του Πανεπιστημίου Αθηνών που φέρει τη σφραγίδα του δανού αρχιτέκτονα Χανς Κρίστιαν Χάνσεν, χωρίς να αποτελεί  όμως πιστό αντίγραφο, με τον Μελίρρυτο (και τον Χρηστίδη) να μεταφέρει στην πόλη των Ιωαννίνων τον νεοκλασικισμό της (ελεύθερης) πρωτεύουσας. Η οθωμανική διοίκηση δεν επέτρεψε πάντως τη διακόσμηση του κτιρίου με πολύχρωμη ζωφόρο, κάνοντας λόγο για «εικόνας με εννοίας ασαφείς και επιληψίμους…».  

Οι εργασίες ανέγερσης του κτιρίου κράτησαν τρία χρόνια. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Σελίδες από την ιστορία της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων» του Πάνου Τζιόβα, η προμήθεια του κάθε υλικού γινόταν ξεχωριστά με μειοδοτικό διαγωνισμό. Όταν το υλικό δεν υπήρχε στην πόλη, το προμηθεύονταν από το εξωτερικό. Όπως τα κεραμίδια, που ήρθαν από τη Γαλλία με το σκεπτικό ότι αυτά «κατά την πάγκοινον ομολογίαν των ειδικών είναι στερεώτερα και εκτός συναγωνισμού ως προς την αντοχήν και τελειότητα και περιλαμβάνουσι πάντα τα διά την σχολήν απαιτούμενα κεραμουργικά είδη».

Μια εκτίμηση για το κόστος ανέγερσης, κάνει λόγο για το σημαντικό ποσό των 670.000 γροσίων. Μεγάλο μέρος του ποσού είχε δοθεί από τα Ελέη (διάδοχός τους είναι τα Αγαθοεργά Καταστήματα της Μητρόπολης Ιωαννίνων), ενώ το υπόλοιπο συγκεντρώθηκε με έρανο. Στον έρανο αυτόν συνέβαλαν πολλοί και διάφοροι: από τους εμπόρους και τους τραπεζίτες της πόλης και τα ισνάφια μέχρι το προσωπικό της ρωσικής πρεσβείας της Κωνσταντινούπολης και την αρχόντισσα Ευδοκία Τζωαννοπούλου (για την οποία είχε γραφεί το παραδοσιακό τραγούδι «Βασιλαρχόντισσα»).

Τα εγκαίνια της Ζωσιμαίας Σχολής έγιναν τον Φεβρουάριο του 1905. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες της σχολής παρέμειναν σε αυτό το κτίριο μέχρι τη δεκαετία του ’40. Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, το κτίριο βομβαρδίστηκε, ενώ αμέσως μετά μετατράπηκε από τις δυνάμεις κατοχής σε φυλακή.

Τη δεκαετία του ’60 ακολούθησε η επισκευή του κτιρίου, το οποίο στέγασε το γυμνάσιο αρρένων. Στο μεταξύ, το διδακτήριο της Ζωσιμαίας Σχολής είχε μεταφερθεί στο νέο κτίριο της Σχολής (εκεί που στεγάζεται σήμερα το Λύκειο Ζωσιμαίας) σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού.

Σήμερα, στο «παλιό» κτίριο της Ζωσιμαίας Σχολής λειτουργεί σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Ιωαννίνων.

* Καρτ ποστάλ των αρχών του 20ου αιώνα από το λεύκωμα του Αναστ. Παπασταύρου "Ιωαννίνων ενθύμιον"