Η «μυστική πόλη» της ΔΕΗ

Σε απόσταση μικρότερη των 8 χλμ από τη Φιλιππιάδα, στην περιοχή του Ξηροβουνίου, υπάρχει μια «μυστική πόλη». Πρόκειται για τον παλιό συνοικισμό της ΔΕΗ, πάνω από το φράγμα του Λούρου, ο οποίος σήμερα είναι ερημωμένος και περιφραγμένος, αλλά κάποτε φιλοξενούσε τριάντα οικογένειες μόνιμου και εποχικού προσωπικού της επιχείρησης.

Αυτή η «μικροπολιτεία» χτίστηκε δίπλα στον πρώτο υδροηλεκτρικό σταθμό που κατασκεύασε η ΔΕΗ, στις αρχές της δεκαετίας του ’50.

Αν σας αρέσει ο Τύπος μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή εδώ:

Τα σχέδια του οικισμού και την κατασκευή, έκανε η γαλλική εταιρία ETEP-Omnium Lyonnais, που υπήρξε ένας από τους παλιότερους κατασκευαστικούς ομίλους της Γαλλίας, με «δράση» σε ενεργειακές μονάδες, σιδηροδρομικά έργα κ.α.

Ο οικισμός που εκτείνεται 104.000 τ.μ. είναι μια κανονική (και μεγάλη) γειτονιά. Σήμερα, είναι περιφραγμένη και προσβάσιμος είναι μόνο ο περιμετρικός δρόμος που οδηγεί στο φράγμα, αλλά και η μικρή εκκλησία. Ο οικισμός αποτελείται από έξι μικρές οικιστικές ενότητες, με σπίτια, εντευκτήρια, κτίσματα ξύλινα ή πέτρινα, πλατεία με συντριβάνι, εστιατόριο κ.α. Χτίστηκε παράλληλα με την κατασκευή του φράγματος, από το 1951.

Αρχικά, οι εργαζόμενοι έμεναν εκεί δωρεάν και τα παιδιά πήγαιναν σχολείο στη Φιλιππιάδα. Αργότερα, κατέβαλαν ένα μικρό ποσό ως αντίτιμο της διαμονής, ενώ το ίδιο περίπου συνέβη με την κατανάλωση ρεύματος, που αρχικά ήταν δωρεάν, αργότερα όμως αφαιρούνταν από τη μισθοδοσία.

Επί χούντας, τοποθετήθηκαν στρατιωτικά σιλό από τη δεξιά πλευρά του κεντρικού δρόμου, ενώ φτιάχτηκε και ένα υποτυπώδες γήπεδο μπάσκετ.

Το 1961 η μικρή κοινότητα του φράγματος, αναγνωρίστηκε ως οικισμός και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Παντάνασσας και αργότερα, το 1997, στον Δήμο Ξηροβουνίου. Ήδη στο μεσοδιάστημα όμως, η ΔΕΗ είχε εγκαταλείψει το παλιό οργανόγραμμα και ο οικισμός σταδιακά εγκαταλειπόταν, καθώς οι εργαζόμενοι δεν διέμεναν πλέον μόνιμα εκεί.

Ο οικισμός της ΔΕΗ στον Λούρο είναι μια υπενθύμιση της προσπάθειας εκβιομηχάνισης της μετεμφυλιακής Ελλάδας, αλλά και ενός μικρού «σαστίσματος» μπροστά σε έργα τόσο μεγάλου μεγέθους. Η απαίτηση για εργατικό δυναμικό, για την κατασκευή αλλά και λειτουργία, κατόπιν, των έργων, σε συνδυασμό με τα λίγα μέσα, το υποτυπώδες οδικό δίκτυο του ’50, αλλά και την οικονομική αδυναμία για συχνές μετακινήσεις, οδήγησαν στην επιλογή της δημιουργίας των «ζώντων κοινωνικών οργανισμών», όπως ήταν οι οικισμός του Λούρου. Επίσης, η ανάγκη για εξειδικευμένο πλέον προσωπικό, που  προέκυπτε σταδιακά, επέβαλε αρκετές φορές τη μετακόμιση ολόκληρης της οικογένειας κοντά στο έργο, το οποίο δεν ήταν πάντα κοντά σε αστικό κέντρο.

Οι ανάγκες άλλαξαν, όπως άλλαξαν και τα οργανογράμματα, οι υποδομές κ.α. Σήμερα, ο οικισμός της ΔΕΗ στον Λούρο είναι απροσπέλαστος και περιφραγμένος, ένα εγκαταλειμμένο κομμάτι της τοπικής, κοινωνικής (και ενεργειακής) ιστορίας της Ηπείρου και της Ελλάδας.

Πηγές:

Λύτη, Ε. «Οι οικισμοί της ΔΕΗ στην Ελλάδα», ΕΜΠ 2012

Αρχείο ΔΕΗ