Γλασκώβη, μέρος 2ο / τα αξιοθέατα

Ένα ταξίδι δεν είναι απλώς μια μετάβαση. Είναι γνωριμία με τόπους και ανθρώπους, είναι ιδέες, είναι εμπειρίες, είναι εικόνες και εντυπώσεις, είναι έμπνευση. Κάθε ταξίδι συνδέεται με μια πλούσια θεματολογία: από την τουριστική βιομηχανία μέχρι τις συγκοινωνίες, από τη γεωγραφία μέχρι την ιστορία, από τη λογοτεχνία μέχρι την τέχνη και από την οικονομική και κοινωνική οργάνωση μέχρι την οικολογία.

Στο πλαίσιο συνεργασίας του με τον «Τύπο Ιωαννίνων», ο Γιάννης Παπαδημητρίου, δικηγόρος και ένας άνθρωπος με μεγάλη διαδρομή στην πολιτική ζωή του τόπου και στα κινήματα, γράφει «για τα δικά μας ταξίδια», για περισσότερο ή λιγότερο γνωστούς προορισμούς, για τόπους που έχει επισκεφθεί ή σκοπεύει να επισκεφθεί. Και πάντα με την ιδιαίτερη αυτή ματιά του, που βάζει στο επίκεντρο τον ταξιδιώτη και όχι τον τουρίστα.

Προορισμός αυτής της εβδομάδας, η Γλασκώβη της Σκωτίας (μέρος 2ο)

typos-i

Του Γιάννη Παπαδημητρίου

Το προηγούμενο κείμενο αφιερώθηκε στην πολιτική, κοινωνική και ποδοσφαιρική ιστορία της Γλασκώβης. Σήμερα προτείνω ένα, χωρίς αξιολογική σειρά, top 10 για τον επισκέπτη.

1.Το κέντρο της πόλης, βορείως του Κλάϊντ, καταλαμβάνει η πλατεία Τζορτζ, η ομορφότερη της Βρετανίας κατά τον ειδήμονα του ταξιδιού Μπιλ Μπράϊσον. Στην ανατολική της πλευρά δεσπόζει το Δημαρχείο του 1888, χτισμένο σε ρυθμό ιταλικής Αναγέννησης, και στο κέντρο της φιλοξενούνται αγάλματα μορφών της σκωτσέζικης ιστορίας.

Στην πιο περίοπτη θέση, πάνω σε μια κολόνα 24 μέτρων, αυτό του συγγραφέα Ουώλτερ Σκοτ, θεμελιωτή του ιστορικού μυθιστορήματος. Από κει μέχρι το ποτάμι απλώνεται η ραγδαία ανακαινιζόμενη συνοικία των «Λόρδων του καπνού», των παλιών δηλαδή εμπόρων.

2. Το θρησκευτικό στοιχείο αντιπροσωπεύεται κυρίως από τον γοτθικό Καθεδρικό του 12ου αιώνα, αφιερωμένο στον Άγιο Μάνγκο, που τον 6ο αιώνα κήρυξε τον Χριστιανισμό στη Σκωτία, και σιωπηλό μάρτυρα πολλών συγκρούσεων στο όνομα της ορθής πίστης. Συμπληρώνεται από το Μουσείο θρησκευτικής ζωής και τέχνης και το Provand’s Lordship, το αρχαιότερο σωζόμενο σπίτι της Γλασκώβης (1471), με μεσαιωνική επίπλωση. Επίσης από το κοντινό νεκροταφείο Nekropolis με περίτεχνα μνημεία και το άγαλμα του Τζων Νοξ.

3. Ως συνέπεια της συσσώρευσης καλλιτεχνικών θησαυρών στα χρόνια του πλούτου της, η Γλασκώβη διαθέτει ορισμένα καταπληκτικά μουσεία, αρκετά με δωρεάν είσοδο. Από τα 28 συνολικά, τα 11 ανήκουν στον Δήμο υπό τη διαχείριση του Οργανισμού Glasgow Museums. Μνημονεύω ειδικά τρία: τη Συλλογή Μπάρελ στα νότια προάστια από το όνομα του δωρητή των 8.000 κομματιών της, τα ιδρυθέντα το 1902 Πινακοθήκη και Μουσείο Κέλβινγκροουβ στο ομώνυμο πάρκο, που διασχίζει ο παραπόταμος Κέλβιν, και την Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης.

Η προτίμησή μου σ’ αυτή είναι ο πίνακας του Χάουσον «Πατριώτες», που απεικονίζει μια ομάδα αγριανθρώπων με σκυλιά, προφητικός για τη χρήση του όρου «πατριωτισμός» στις μέρες μας.

4. Η σημαντικότερη συμβολή της στην παγκόσμια αρχιτεκτονική είναι η κληρονομιά του Τσαρλς Ρένι Μάκιντος. Υπήρξε ιδιοφυής αρχιτέκτονας, ζωγράφος, σχεδιαστής εσωτερικών χώρων και επίπλων - ακόμα και γραμματοσειράς - στο γύρισμα του 20ου αιώνα, μια μεγάλη μορφή της αρτ νουβώ και του διακριτού ρεύματος «στυλ Γλασκώβης», το οποίο υπηρέτησε και η σύζυγός του και ένας κύκλος γύρω τους.

Το αριστούργημά του είναι η Σχολή Καλών Τεχνών ενώ στην Πινακοθήκη Χαντίριαν, μέσα στο Πανεπιστήμιο, θα δείτε ανακατασκευασμένο το σπίτι του ζεύγους Μάκιντος. Φυσικά για το τσάϊ σας θα επιλέξετε το διακοσμημένο απ’ αυτόν τεϊοποτείο Ουίλοου.

5. Και άλλοι σπουδαίοι αρχιτέκτονες άφησαν το αποτύπωμά τους: Ο αποκληθείς «Έλληνας», λόγω της επιμονής του στον κλασικισμό, Αλεξάντερ Τόμσον, ο Τόμας Ουώτσον, ο Ουίλιαμ Γιαγκ, οι σύγχρονοι Νόρμαν Φόστερ και Ζαχά Χαντίντ κλπ. Και πέρα από την επώνυμη αρχιτεκτονική, τα κτίρια της Γλασκώβης αποτυπώνουν την ιστορική της πορεία. Την κληρονομιά της βικτοριανής εποχής, γεμάτης αισιοδοξία για τη βρετανική παντοκρατορία, στους σιδερένιους σκελετούς κτιρίων, στη φυσιογνωμία του εύπορου West End και στον πολεοδομικό σχεδιασμό του Παρκ Σέρκους.

Τα στεγαστικά προγράμματα για την εργατική τάξη στις πολυκατοικίες διαμερισμάτων από κόκκινα ή ανοιχτόχρωμα τούβλα, τα Τένεμεντς. Τον μετασχηματισμό φτωχογειτονιών σε συνοικίες γιάπηδων στα Γκόρμπαλς.

6. Τι να πει κανείς και για τα 70 πάρκα της; Ανάμεσά τους το Glasgow Green, το πρώτο δημόσιο πάρκο της Βρετανίας, και οι Βοτανικοί Kήποι.

7. Η πόλη είναι εκπαιδευτικό κέντρο από το 1451, που ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο. Πριν από 150 χρόνια μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, στα δυτικά, όπου χτίστηκε ένα ολόκληρο συγκρότημα νεογοτθικού ρυθμού υπό την κυριαρχία του επιβλητικού πύργου του, το οποίο ανακαλεί την ατμόσφαιρα της εποχής ίδρυσης.

8. «Η Γλασκώβη έφτιαξε τον Κλάϊντ κι’ αυτός τη Γλασκώβη»! Τα τεχνικά έργα του 18ου αιώνα διπλασίασαν το βάθος του ποταμού και έκαναν εφικτή την προσέγγιση μεγάλων πλοίων και την ακμή της πόλης. Αν και το τελευταίο ατμόπλοιο του κόσμου, το Γουέβερλι, διασχίζει ακόμη τις βρετανικές θάλασσες, εκτελώντας κρουαζιέρες, ο Κλάϊντ είναι πλέον σιωπηλός. Στις 21 γέφυρές του καταγράφεται η ιστορία και των συγκοινωνιών και της γεφυροποιίας.

Απολαμβάνοντας τον περίπατο στις όχθες του, σταματήστε για λίγο στο άγαλμα της Πασιονάρια, στη μνήμη των 65 Γλασκωβιτών, που έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατική Ισπανία. Ήταν εκατοντάδες οι εθελοντές, που κατατάχτηκαν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες, σχεδόν το 1/4 του συνολικού βρετανικού δυναμικού.

9. Προτάσεις εκδρομών: Στο πρώην βιομηχανικό χωριό Νιού Λάναρκ (λίστα Unesco), έδρα βαμβακουργίας με υδραυλική ενέργεια από τους παρακείμενους καταρράκτες του Κλάϊντ, ο ουτοπικός σοσιαλιστής Ρόμπερτ Όουεν εφάρμοσε από το 1800 τις ιδέες του για κοινοβιακή οργάνωση, που δεν πήγαν και εντελώς χαμένες, αφού αποτέλεσαν το πρότυπο για τους συνεταιρισμούς.

Μάλλον πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το Νέο Λάναρκ ήταν πρότυπο βιομηχανικό χωριό που ιδρύθηκε το 1786 ως έδρα βαμβακουργίας, με καταλύματα εργατών, στις όχθες του ποταμού Κλάιντ, από τους καταρράκτες του οποίου προερχόταν η υδραυλική ενέργεια. Αναλαμβάνοντας το 1800 τη διοίκηση, ο Ρόμπερτ Όουεν, γαμπρός του βιομήχανου, προχώρησε σε κοινοβιακή αναδιοργάνωση, δηλαδή σε ένα πείραμα ουτοπικού σοσιαλισμού, όπως ονομάστηκε, που υπήρξε υπόδειγμα για συνεταιριστικές πρωτοβουλίες αργότερα.

Έχοντας διασωθεί από κατεδάφιση, το Νέο Λάναρκ ανακηρύχθηκε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO στη Σκωτία και σταθμός στην ευρωπαϊκή διαδρομή βιομηχανικής κληρονομιάς.

Μεγάλη παράδοση βαμβακερών υφασμάτων διεκδικεί και το Πέϊσλι, γνωστό όχι μόνο για το περίφημο αβαείο του αλλά και για τα διακοσμητικά μοτίβα με λαχούρια στα αξεσουάρ ένδυσης.

Πάντως, το πιο αγαπημένο καταφύγιο αναψυχής των ντόπιων παραμένει η εντυπωσιακή Λοχ (= λίμνη) Λόμοντ, στον δρόμο προς τα Χάϊλαντς. Είτε για περπάτημα/ποδήλατο είτε για βόλτα με πλοιάριο.

10. Τελευταίο, αλλά σε καμιά περίπτωση έσχατο, η γνωριμία με το μαλτ ουίσκι, που βρίσκεται στον σκληρό πυρήνα όχι μόνο της σκωτσέζικης ταυτότητας και της διεθνούς εικόνας της αλλά και της οικονομίας της, συνεισφέροντας κολοσσιαία ποσά και σ’ αυτή και στις πολυεθνικές εταιρίες, που ελέγχουν την παγκόσμια διανομή.

Η μύηση στη διαδικασία παραγωγής, από το ψήσιμο και το άλεσμα του κριθαριού, την ανάμιξη με καυτό νερό και την παραγωγή του σακχαρώδους υγρού γουέρτ μέχρι τη ζύμωση του τελευταίου, την απόσταξη σε χάλκινους άμβυκες και την ωρίμανση σε δρύϊνα βαρέλια, είναι εφικτή με την επίσκεψη σε ένα αποστακτήριο.

Η γευστική απόλαυση επαφίεται στα γούστα του επισκέπτη, αν και προσωπικά προτιμώ τα μαλτ της δυτικής ακτής με την πιο καπνιστή γεύση άνθρακα - και μια υποψία θαλασσινής αύρας. Το Lagavulin, ας πούμε, ή το Bowmore, αμφότερα από το νησί Άϊλα.