Φυματίωση: ένα νόσημα που δεν μας έχει ξεχάσει…

«Η φυματίωση δεν είναι ένα απλό νόσημα. Είναι ένα νόσημα με ιστορία, ένα νόσημα που δεν μας έχει ξεχάσει» ανέφερε ο καθηγητής Πνευμονολογίας και πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας Στυλιανός Λουκίδης κατά τη σημερινή εκδήλωση που διοργάνωσε ο Σύλλογος Ελεύθερων Επαγγελματιών Πνευμονολόγων Ηπείρου, στον πολιτιστικό πολυχώρο «Δημ. Χατζής», στα Ιωάννινα. Ενδεικτικά ανέφερε την πρόσφατη νοσηλεία δύο ασθενών με Covid-19 που έπασχαν και από φυματίωση.

Η φυματίωση αποτελεί σταθερά την πιο θανατηφόρα λοιμώδη νόσο παγκοσμίως, πάνω και από το HIV/AIDS, με εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο. Το 95% των κρουσμάτων εντοπίζονται σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στην Ελλάδα, που ανήκει στον λεγόμενο αναπτυγμένο κόσμο, τα κρούσματα δεν έχουν εξαφανιστεί. Ετησίως, καταγράφονται 500 κρούσματα κατά μέσο όρο, την τελευταία 20ετία. 

«Ο μεγάλος αριθμός των ανθρώπων που έχει μολυνθεί, οι μεταναστευτικές ροές που τις βλέπουμε ακόμη πιο έντονες σήμερα, η λοίμωξη με τον ιό HIV, η αυξανόμενη χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων και ιδιαίτερα βιολογικών παραγόντων, η ύπαρξη ανθεκτικής και πολυανθεκτικής νόσου σε συνδυασμό με τη φτώχια, τις κακές συνθήκες διαβίωσης και τη γήρανση του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες κοινωνίες είναι παράγοντες που καθιστούν αναγκαία μια παγκόσμια στρατηγική για την πρόληψη τον έλεγχο και τη θεραπεία της νόσου» ανέφερε στην εισαγωγική της τοποθέτηση η Μαρία Μανιάτη, πνευμονολόγος-φυματιολόγος και πρόεδρος του Συλλόγου Ελεύθερων Επαγγελματιών Πνευμονολόγων Ιατρών Περιφέρειας Ηπείρου.

Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης το ανακάλυψε ο γερμανός γιατρός Ρόμπερτ Κοχ. Η ανακοίνωση της ανακάλυψης έγινε στις 24 Μαρτίου του 1882. Η 24^η Μαρτίου έχει οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως παγκόσμια ημέρα κατά της φυματίωσης.

Η φυματίωση ήταν η ασθένεια που στιγμάτισε και την Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα. Μέχρι τη δεκαετία του ’60, έδινε δυναμικό παρών.  Οι ασθενείς και οι οικογένειές τους βίωσαν στο έπακρο το στίγμα και την απομόνωση.

Στην Ελλάδα, τα πρώτα ουσιαστικά βήματα από το κράτος για την αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής, που άκμαζε σε συνθήκες φτώχιας και εξαθλίωσης, ξεκίνησαν μετά το 1920 με τη χρηματοδότηση σανατορίων και αντιφθισικών ιατρείων. Μέχρι τότε, ο αντιφυματικός αγώνας βασιζόταν στην πρωτοβουλία συλλόγων και ιδιωτών. Το 1909 λειτούργησε μάλιστα το πρώτο ιδιωτικό σανατόριο στα Χάνια Πηλίου. Ήταν το σανατόριο «Η Ζωοδόχος Πηγή» του γιατρού Γεωργίου Καραμάνη, ο οποίος πάνω από 50 χρόνια έδωσε τον αγώνα του κατά της φυματίωσης.

Στο Νοσοκομείο «Σωτηρία» στην Αθήνα λειτούργησε επίσης σανατόριο, με χιλιάδες ανθρώπους μέσα στα χρόνια να βρίσκουν καταφύγιο. Όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, και στα Ιωάννινα. Το σανατόριο Ιωαννίνων, που λειτούργησε στο σημερινό νοσοκομείο «Χατζηκώστα», άργησε αρκετά να γίνει. Δέχτηκε τους πρώτους φυματικούς τη δεκαετία του ’50 (διαβάστε την ιστορία του σανατορίου εδώ).

Μέσα στα σανατόρια, γράφηκαν πολλές ιστορίες που επηρέασαν και την ελληνική λογοτεχνία. Ιστορίες θανάτου αλλά και αγάπης, ως μια νότα αισιοδοξίας.

* Η εκδήλωση συνοδευόταν και από μια φωτογραφική έκθεση για τα σανατόρια στην Ελλάδα