Φωτογραφίζοντας τα ταμπάκικα της Άμφισσας

Τη φωτογραφική έκθεση «Χάρμαινα, τα βυρσοδεψεία της Άμφισσας» παρουσιάζει ο Άρης Πιπέλιας από τις 9 έως 19 Μαΐου, στον εκθεσιακό χώρο του πολιτιστικού πολυχώρου «Δημήτρης Χατζής», στα παλιά σφαγεία. Η έκθεση, που θα λειτουργεί από τις 11:00 έως τις 14:00 και από τις 18:00 έως τις 21:00, τελεί υπό την αιγίδα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών.

Η Χάρμαινα είναι η συνοικία της Άμφισσας στην οποία επί πολλούς αιώνες ήταν συγκεντρωμένα όλα τα εργαστήρια που ασχολούνταν με την κατεργασία του δέρματος. Ο Άρης Πιπέλιας φωτογράφισε τη Χάρμαινα από τον Σεπτέμβριο του 1990 έως και τον Φεβρουάριο του 1991. Η τέχνη της κατεργασίας δερμάτων (βυρσοδεψία) στην Άμφισσα υπήρχε πολύ πριν το 1600, καθώς σ’ αυτήν αναφέρεται ο άγγλος περιηγητής Dodwell, που διερχόμενος από την Άμφισσα, θαύμασε καταρχήν το μέγεθος των ελαιόδεντρων και του καρπού της ελιάς, αλλά και τα παραγόμενα χρωματιστά δέρματα που ήταν περιζήτητα σε όλη την Ελλάδα αλλά και αποτελούσαν προϊόντα εξαγωγής προς όλες τις γνωστές τότε χώρες του εξωτερικού.

Η κατεργασία των δερμάτων γινόταν με το άφθονο νερό της πηγής της συνοικίας Χάρμαινας, υπήρχε δε διαδεδομένη η πεποίθηση ότι το νερό αυτό είχε την εξαιρετική ιδιότητα να προσδίδει στα δέρματα της Χάρμαινας τον χαρακτηριστικό ανεξίτηλο και στιλπνό κίτρινο χρωματισμό τους.

Οι ταμπάκηδες της Χάρμαινας χρησιμοποιούσαν κυρίως το γίδινο (κατσικίσιο) δέρμα. Η εργασία τους ήταν πλήρως χειρωνακτική και πολύ χρονοβόρα, η δε κατεργασία του δέρματος ήταν φυτική και η δέψη του γινόταν με κύρια υλικά το βελανίδι και το ρούδι.

Η μεγάλη ακμή των ταμπάκικων της Χάρμαινας διατηρήθηκε μέχρι και το μεσοπόλεμο, ενώ μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και σταδιακά η συνοικία των βυρσοδεψών παρήκμασε εξαιτίας της δυναμικής εισόδου των πλαστικών υλικών που αντικατέστησαν το δέρμα στις περισσότερες από τις εφαρμογές του.

Σήμερα έχουν απομείνει όλα κι όλα στη Χάρμαινα 3-4 εργαστήρια ταμπάκηδων που αγωνίζονται να συντηρήσουν την προαιώνια τέχνη τους μέσα στις καταιγιστικές εξελίξεις της σύγχρονης ζωής. Η συνοικία της Χάρμαινας παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να ασκεί μια μοναδική γοητεία τόσο στους ντόπιους όσο και στους επισκέπτες της. Από το 1989 σαράντα δύο κτήρια της Χάρμαινας (παλιά βυρσοδεψεία-ταμπάκικα) έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα.