Επτά ταινίες που πολέμησαν τον πόλεμο

Μέρες που είναι, ας δούμε καμία ταινία με πολεμικό θέμα. Επειδή όμως γίνεται όλο και πιο εκτεταμένα μια συζήτηση, γιατί στην Ελλάδα γιορτάζεται μόνο η επέτειος κήρυξης ενός πολέμου και όχι η απελευθέρωση από τους κατακτητές για παράδειγμα, ας επιλέξουμε αυτές τις ημερομηνίες για μια διαφορετική σινε-παρέλαση, από τις συνηθισμένες καλτίλες με πρωταγωνιστή τον Κώστα Πρέκα που κατατροπώνει τη μισή Βέρμαχτ με δύο λιανοτούφεκα, αλλά στο τέλος παραδίνεται λόγω παγκόσμιας συνομωσίας. Ιδού επτά εξαιρετικές ταινίες με αντιπολεμικό μήνυμα, κατ΄ αντίστροφη σειρά προτίμησης. Φυσικά, η επιλογή θα μπορούσε να περιλαμβάνει και θέματα όπως η επική τέταρτη σεζόν του Black Adder ή το πολύπτυχο κόμικ του Τζο Σάκο με τίτλο «The Great War», ή ακόμα το άλμπουμ «1916» των Motorhead και καμιά δωδεκάδα βιβλία. Αλλά ας μείνουμε στις ταινίες, προς το παρόν.

The Hill-1965

Το 1965 ο Σων Κόνερι πρωταγωνιστεί υπό τις εντολές του Σίντνεϊ Λιούμετ, σε μια διαφορετική WWII movie: σε ένα «glasshouse» του αγγλικού στρατού, στη λιβυκή έρημο, σε μια στρατιωτική φυλακή δηλαδή, όπου κρατούνται στρατιώτες που λιποτάκτησαν ή υπέπεσαν σε ελαφρά γενικά παραπτώματα. Η ταινία δεν έχει κάποια ιδιαίτερη δράση, είναι σχεδόν κλειστοφοβική. Οι χαρακτήρες της όμως είναι τόσο δυνατοί (ειδικά αυτός που υποδύεται ο Κόνερι) που τη συμβολοποιούν σε μέγιστο βαθμό.

Ουδέν νεότερο από το δυτικό μέτωπο-1930

Η πιο κοντινή, ζώσα ακόμα ανάμνηση πολέμου, είναι ο Β’ Παγκόσμιος. Ο Α’ όμως, ήταν ακόμα χειρότερος σε θύματα και στρατιωτικές εμπειρίες. Το «Ουδέν νεότερο από το ανατολικό μέτωπο» γυρίστηκε στο μεσοπόλεμο, το 1930 και γνώρισε και ένα σχετικά ενδιαφέρον ριμέικ αρκετά χρόνια αργότερα, το 1979. Στις δυόμισι ώρες της ταινίας, «καθρεφτίζεται» η ματαιότητα του πολέμου, έστω και καταγραμμένη από τη μεριά των νικητών, ενίοτε με συζητήσιμα αντιγερμανικά μηνύματα. Το NSDAP απαγόρεψε την ταινία στη Γερμανία, μετά την ανάληψη της εξουσίας.

Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του-1971

Ο Ντάλτον Τράμπο, ο κομμουνιστής σεναριογράφος που διώχθηκε όσο κανείς άλλος στο Χόλυγουντ, το 1971 σκηνοθέτησε ο ίδιος μια ταινία που έμελλε να αφήσει το ίχνος της στο αντιπολεμικό σινεμά: Ο «Τζόνι πήρε τ’ όπλο του» είναι η ιστορία ενός νέου που τραυματίζεται φριχτά στον Α’ Παγκόσμιο και καταφέρνει να βρει μια δίοδο επικοινωνίας με τους γιατρούς του. Όταν ο Τζίμι Κάρτερ εκλέχτηκε κυβερνήτης της Τζώρτζια, την ίδια χρονιά, πρόβαλε την ταινία στα μέλη της τοπικής κυβέρνησης. Ωστόσο η ταινία έγινε ευρέως γνωστή πολύ αργότερα, όταν οι Metallica, το 1988 (όταν ήταν ακόμα σοβαρή μπάντα), γύρισαν το πρώτο τους βιντεοκλίπ με σκηνές από την ταινία, για το τραγούδι «One».

Σταυροί στο μέτωπο-1957

Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ σκηνοθετεί τον Κερκ Ντάγκλας και κάνει αντιπολεμική κριτική, από τη θέση των νικητών αυτή τη φορά. Τρεις στρατιώτες οδηγούνται στο στρατοδικείο (και πάλι Α’ παγκόσμιος) για «δειλία» και βασικά, χρησιμοποιούνται ως αποδιοπομπαίοι για τη στασιμότητα του μετώπου από γαλλικής πλευράς. Μνημειώδης, τόσο η ταινία, όσο και η ερμηνεία αυτού του τρομερού ηθοποιού.

Ήρωες με βρώμικα χέρια-1970

Βασικά, κωμωδία, με έντονα τα χαρακτηριστικά… Γούντστοκ (αν δεν το πιστεύετε, δείτε πώς είναι στην ταινία ο Ντόναλντ Σάδερλαντ και τα ξαναλέμε). Μια «μικτή αστέρων» του Χόλιγουντ με επικεφαλής τον Κλιντ Ίστγουντ, την εποχή που είτε καβαλάει άλογο, είτε Σέρμαν, παίζει με τον ίδιο άκαμπτο και αγαπημένο τρόπο, επιχειρεί να ληστέψει μια τράπεζα . Το πρόβλημα είναι ότι  αυτή βρίσκεται πίσω από τις γραμμές της Βέρμαχτ, στο Νανσί και η χρονολογία είναι Σεπτέμβριος του ’44. Αλλά όταν υπάρχει χρήμα, όλα βρίσκονται…

La Grande Illusion-1937

Σε μια από τις μεγάλες στιγμές του παγκόσμιου σινεμά, ο Ζαν Ρενουάρ γυρίζει μια ταινία στην οποία επιχειρεί κάτι παρακινδυνευμένο για την εποχή του: την ταξική θεώρηση του πολέμου, και την «καθετοποίηση» των διαφορών, μεταξύ κλάσεων και όχι εθνών. Λίγα μόλις χρόνια πριν ξεσπάσει ο Β΄ παγκόσμιος, ο Ρενουάρ δίνει τα κινηματογραφικά εργαλεία για μια διαφορετική ανάλυση, η οποία είναι σχεδόν ποινικοποιημένη πολιτικά, ενώ οι ναζί ξεκαθαρίζουν, δια στόματος Γκέμπελς, ότι η ταινία είναι «υπ΄ αριθμόν 1 κινηματογραφικός δημόσιος κίνδυνος», όταν αυτή βραβεύεται στις Κάννες.

Catch 22-1970

Ο Μάικ Νίκολς σκηνοθετεί τον υπέροχο Άλαν Άρκιν, στην απόλυτη αποδόμηση της πολεμικής αφήγησης. Ένας πιλότος που χώνεται συνεχώς στις δύσκολες αποστολές, «πηδάει το φράχτη» καθώς βλέπει όλους τους φίλους του να σκοτώνονται. Προσπαθεί να πάρει απαλλαγή για ψυχιατρικούς λόγους (Catch 22 στην αμερικάνικη στρατιωτική αργκό) και ακολουθεί η απόλυτη αποδόμηση κάθε λογικής, σε μια απολαυστική, όσο και γεμάτη μηνύματα, ταινία.