Ένα ύψωμα και ένας δρόμος

Στις 2 Νοεμβρίου 1940 από το πρωί, η περιοχή που είχε υπό την ευθύνη του ο υποτομέας Σουδενών και το 15^ο Σύνταγμα Πεζικού με διοικητή τον Γεώργιο Κυριαζή, βομβαρδιζόταν σφοδρά.

Ήταν η 4^η μέρα της ιταλικής εισβολής και η γραμμή του Καλαμά θα δοκιμαζόταν, όπως και η απόφαση της VIII Μεραρχίας και του διοικητή της, Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, να κρατήσει αυτή τη γραμμή άμυνας και όχι να οπισθοχωρήσει στον κάτω ρου του Αράχθου.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Οι δυνάμεις της VIII Μεραρχίας έπρεπε να κρατήσουν μια γραμμή περίπου 30 χλμ, στο εύρος της οποίας γινόταν η ιταλική επίθεση: Από τη μονή Σωσίνου και τη Σιάστη, μέχρι την Ψηλόρραχη και τη Γκραμπάλα, κοντά στην Αρίστη.

Εκεί, σε αυτά τα δύο υψώματα  εκδηλώθηκε το μεγαλύτερο βάρος της επίθεσης από δύο ιταλικές φάλαγγες. Απέναντί τους βρισκόταν το ΙΙ/15 τάγμα  του Μάρκου Καραμαλέγκου στην Ασσόνισα, το ΙΙΙ/15 του Κωνσταντίνου Πανταζή στη Γκραμπάλα και την Ψηλόρραχη

Αποστολή τους ήταν να ανακόψουν την κίνηση των ιταλικών στρατευμάτων στην κατεύθυνση Προφήτης Ηλίας – Ασσόνισα – Κάτω Πεδινά και Μεσοβούνι –Γκραμπάλα – Κάτω Πεδινά.

Εκεί λοιπόν, έγινε η μάχη της Γκραμπάλας. Ήδη, από τις 30 Οκτωβρίου οι Ιταλοί βομβάρδιζαν το ύψωμα και στις 3 το μεσημέρι της 2ας Νοεμβρίου 1940, επιτέθηκαν και πεζή.

Σε πέντε περίπου ώρες είχαν καταλάβει την Ψηλόρραχη και επιτίθονταν κατά της Γκραμπάλας. Ο λόχος που κρατούσε το ύψωμα υποχώρησε προς τον Κόζιακα και το βράδυ, το βόρειο σημείο της ελληνικής άμυνας ήταν σε ιταλικά χέρια.

Επίσης, είχε αρχίσει να χιονίζει έντονα.

Το ΙΙΙ/15 δεν είχε εφεδρείες, αλλά η Γκραμπάλα έπρεπε να ανακαταληφθεί. Εάν όχι, θα έκλεινε επικίνδυνα η πίεση των Ιταλών στη βασική γραμμή άμυνας και  θα αυξανόταν η πίεση για την κατάληψη τελικά, του δρόμου που οδηγούσε στα Γιάννενα, αλλά και τη δημιουργία εναλλακτικής οδού.

Η μεραρχία διέταξε ανακατάληψη και διέθεσε δύο λόχους ακόμα. Η ελληνική αντεπίθεση έγινε στις 5 το πρωί. 

Βρήκε στο δρόμο κυριολεκτικά τους Volontari που είχαν διανυκτερεύσει στην Αρίστη και είχαν αφήσει μια φρουρά στο ύψωμα και τους προκάλεσαν μεγάλες απώλειες «δια της λόγχης», σε μάχες σώμα με σώμα.

Μια ώρα αργότερα, ήρθαν οι ιταλικές ενισχύσεις: όλο σχεδόν το 47^ο Σύνταγμα Πεζικού κινούνταν από μονοπάτι σε χαράδρα, στα Καλύβια Αρίστης, προς τη Γκραμπάλα.

Εκεί συγκεντρώθηκαν οι βολές του ελληνικού πυροβολικού για μισή ώρα περίπου καθήλωσαν τις ιταλικές δυνάμεις και απέτρεψαν την αντεπίθεση.

Το λόγο είχε πλέον η ιταλική αεροπορία και τα δύο αντίπαλα πυροβολικά. Οι ελληνικές δυνάμεις απέτρεψαν ανακαταλήψεις αργότερα το πρωί, καθώς και το μεσημέρι, τόσο στη Γκραμπάλα όσο και στα γειτονικά υψώματα.

Στις 4 Νοεμβρίου τα τρία υψώματα, Γκραμπάλα – Ψηλοράχη και Ασσόνισα βομβαρδίστηκαν σφοδρά, χωρίς όμως να αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων. Το ίδιο συνέβη στις 5 και 6 του μήνα.

Στις 7 Νοεμβρίου, στις 11 το πρωί, ξεκίνησε σφοδρός βομβαρδισμός της Γκραμπάλας και της Ασσόνισας και λίγο αργότερα, η επιχείρηση του ιταλικού πεζικού. 

Το βράδυ, γύρω στις 10, μια ιταλική διλοχία κατέλαβε τη γειτονική Ψηλόρραχη και πίεζε τη Γκραμπάλα. Η ελληνική αντεπίθεση έγινε τα μεσάνυχτα «εκ του συστάδην», σε μια από τις σκληρότερες μάχες των ημερών.

Οι Ιταλοί υποχώρησαν αφήνοντας πίσω τους 45 νεκρούς και 7 αιχμαλώτους. Η ελληνική πλευρά είχε 12 νεκρούς και 33 τραυματίες.

Στις 8 Νοεμβρίου συνέβη το εξής: ο στρατηγός Πράσκα, διοικητής των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Σοντού. Η ιταλική επίθεση ανακόπηκε, αναμένοντας ενισχύσεις.

Κάπως έληξε νικηφόρα για την ελληνική πλευρά, μια από τις σκληρότερες μάχες του ελληνοϊταλικού πολέμου.

Γύρω στα 46 χλμ νοτιοανατολικά, υπάρχει μέχρι και σήμερα ένας δρόμος στα Γιάννενα, με το όνομα αυτού του υψώματος, περίπου 1.000 μέτρων, κοντά στην πλατεία της Καλούτσιανης, στην ανάμνηση αυτής της μάχης.