«Είμαστε το πιο κοινωνικό πανεπιστήμιο της χώρας»

Ο καθηγητής Γιώργος Καψάλης, πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μιλάει στον «Τύπο» εφ’ όλης της ύλης, λίγες μέρες πριν ξεκινήσει η νέα ακαδημαϊκή χρονιά: τα προβλήματα, οι ελπίδες, οι σχέσεις με δήμο και Περιφέρεια, κ.α.

Σε τι κατάσταση είναι φέτος το πανεπιστήμιο, σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο;

Φροντίζουμε σε κάθε περίπτωση να μην είναι σε χειρότερη κατάσταση, παρά τις δυσκολίες. Έχουμε ίσως γίνει κουραστικοί λέγοντας συνεχώς ότι χρειαζόμαστε τα ανάλογα οικονομικά μέσα. Αυτή τη στιγμή όμως δεν έχουν δοθεί ούτε καν τα ήδη μειωμένα κατά 70% χρήματα που κανονικά έπρεπε να δοθούν τον περασμένο Μάιο. Χρήματα, δόθηκαν μόνο για τη σίτιση και με αυτά προσπαθούμε να καλύψουμε βασικές ανάγκες, όπως για παράδειγμα τα νοσήλια των φοιτητών. Τέτοιες αποφάσεις υπέγραφα μόλις χτες. Ή επίσης για την καθαριότητα, όπου υπήρχαν απλήρωτοι εργαζόμενοι από τον Μάρτιο. Το ποσό δηλαδή που δόθηκε για τη σίτιση αξιοποιήθηκε και για άλλες επείγουσες ανάγκες, με το δεδομένο ότι δεν είναι περίοδος αιχμής για τη σίτιση.

Θα καλυφθούν οι θέσεις διδασκόντων που χρειάζεται το ίδρυμα;

Εγώ είμαι πιο αισιόδοξος. Περίπου 60 διδάσκοντες θα προσληφθούν με το πρόγραμμα απόκτησης διδακτικής εμπειρίας για νέους επιστήμονες. Η διαδικασία θα καλύψει βασικές διδακτικές ανάγκες του ιδρύματος. Παράλληλα είναι μια δυνατότητα και προοπτική για νέους επιστήμονες να αποκτήσουν όντως διδακτικής εμπειρία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια.

Ωστόσο η πληρωμή τους είναι μικρή…

Δυστυχώς, τα χρήματα που θα πάρουν οι νέοι επιστήμονες που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα είναι πάρα πολύ λίγα. Δεν ευθυνόμαστε εμείς όμως γι αυτό. Υπάρχουν μερικά θετικά στοιχεία πάντως. Θα διδάξουν κατ’ επιλογήν υποχρεωτικά μαθήματα και εγώ προσωπικά, όσο και η Σύγκλητος, τους εμπιστευόμαστε απόλυτα. Σε συνδυασμό με κάποιες θέσεις που αναμένουμε από τους «407», θεωρώ ότι σε μεγάλο βαθμό θα καλυφθούν οι διδακτικές ανάγκες χωρίς να πάμε στους πανεπιστημιακούς υποτρόφους. Κακά τα ψέματα, είμαστε σε μεταβατική περίοδο και η Επιτροπή Ερευνών δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να καλύψει και διδακτικές ανάγκες. Αισθανόμαστε ασφαλείς πάντως, σε επίπεδο διδακτικών αναγκών.

Πριν από λίγο καιρό καλύφθηκαν θέσεις καθηγητών στην Ιατρική. Υπάρχει κάποια συνεργασία με το υπουργείο ώστε να μην υπάρχουν περαιτέρω καθυστερήσεις, καθώς οι θέσεις άργησαν πέντε χρόνια και τίθεται θέμα αυτοδιοίκητου του ιδρύματος; Γιατί υπάρχει και αυτή η εκδοχή που ακούγεται στην ακαδημαϊκή κοινότητα για τον τρόπο που εξελίχθηκε η υπόθεση.

Το είπα έμμεσα και πριν. Δυστυχώς μερικές φορές δεν λαμβάνονται όλες οι παράμετροι υπόψη. Έχουμε τις 21 θέσεις υπό προκήρυξη. Αυτές οι θέσεις επέστρεψαν από το υπουργείο, γιατί στο μεταξύ αποφασίστηκε ότι θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το σύστημα «Απέλλα» για την επιλογή των εκλεκτόρων. Σήμερα ή αύριο (σ.σ. Τρίτη ή Τετάρτη) φεύγουν ξανά οι θέσεις ώστε να προκηρυχτούν όπως πρέπει, για να μην έχουμε προσφυγές. Τέτοιες παλινδρομήσεις έχουν χρονικό κόστος. Βεβαιωθήκαμε ότι δεν χρειάζονται εκ νέου γενικές συνελεύσεις των τμημάτων γιατί αυτό είναι χρονοβόρο. Το δεύτερο θέμα είναι οι θέσεις για την Ιατρική, από το υπουργείο Υγείας μέσω του υπουργείου Παιδείας. Εκεί, με την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους η γενική συνέλευση του τμήματος θα αποφασίσει για τα γνωστικά αντικείμενα. Ήδη είχα μια συνάντηση με τον πρόεδρο του τμήματος και επισήμανα ότι θα πρέπει να πάνε οι θέσεις εκεί που υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη.

«Δεν μπορούμε να δουλέψουμε με δασκάλους που έχουν μέσο όρο κάτω από τη βάση».

ΟΙ φετινές βάσεις ήταν διαφορετικές από τις περσινές και για το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Επηρεάστηκε αρνητικά το ίδρυμα;

Οι βασικές αλλαγές για εμάς ήταν η ενίσχυση του Βιολογικών Εφαρμογών και η μεγάλη πτώση των Παιδαγωγικών. Υπήρξαν κάποιες αυξομειώσεις και μια μείωση στο τμήμα Αρχιτεκτόνων, όχι όμως άλλες ουσιαστικές αλλαγές. Σίγουρα, δεν περίμενε κανείς, όχι μόνο στο ΒΕΤ Ιωαννίνων, αλλά και στις Γεωπονικές σχολές την «έκρηξη» των 3-4.000 μορίων. Βέβαια, άλλαξε η «δέσμη», το επιστημονικό πεδίο όπως το λέμε πλέον και κατά συνέπεια τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Εμείς, όχι μόνο ως ίδρυμα, αλλά και ως τμήμα, καθώς είμαι καθηγητής του Παιδαγωγικού Δημοτικής Εκπαίδευσης, είχαμε επισημάνει ότι το νέο πεδίο για τα παιδαγωγικά θα ήταν αδιέξοδο, χωρίς προοπτική άλλων τμημάτων και σχολών που έχουν ειδικά μαθήματα, στο ίδιο πεδίο. Εμείς θεωρούμε ότι ήδη, η πολυσυλλεκτικότητα που υπήρχε από πριν στις συγκεκριμένες σπουδές, έδινε τη δυνατότητα στους μαθητές και τις μαθήτριες να αναδειχθούν, χωρίς να χρειάζεται ο συνδυασμός 3 και 4 μαθημάτων επιπλέον για να μπει κανείς σε αυτό το επιστημονικό πεδίο. Κρίνουμε λοιπόν ότι αυτό είναι ζήτημα που πρέπει να το δούμε ως πανεπιστήμιο και ως παιδαγωγικά τμήματα, ώστε να μην υφίσταται το συγκεκριμένο «πεδίο» στις εξετάσεις, ή να υπάρχει η δυνατότητα από άλλα πεδία να δηλώνεται και από εκεί η σχολή.  Ένας συνάδελφος χτες μου έλεγε ότι η κόρη του δήλωσε πρώτη επιλογή την Ιατρική και δεύτερο το Παιδαγωγικό. Θα είχε δηλαδή η σχολή ένα τέτοιο δυναμικό, το οποίο τώρα το χάνει. Δεν είμαι της άποψης ότι «όλοι το ίδιο είναι». Μπορείς να δουλέψεις με δασκάλους που έχουν μέσο όρο κάτω από τη βάση; Δεν φτάνει να τους εκπαιδεύσουμε εμείς.

Ποια είναι η θέση σας για την επικείμενη πρόταση του υπουργείου Παιδείας για κατάργηση των πανελλαδικών;

Όλοι λέμε πως το συγκεκριμένο σύστημα έχει εξαντλήσει τα όριά του. Γνωρίζω υποψηφίους που κατ’ ουσίαν μένουν εκτός πανεπιστημίου, παρότι γράφουν 16 και 17 χιλιάδες μόρια. Γιατί αυτός ο υποψήφιος να μην σπουδάσει σε κάποιο δικό μας τμήμα, για παράδειγμα; Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις που ο υποψήφιος μπαίνει σε κάποιο τμήμα χωρίς ουσιαστικά να έχει εξεταστεί σε κανένα οικείο μάθημα. Μπαίνεις στο Χημικό χωρίς να έχεις εξεταστεί στη Χημεία, π.χ. Από την άλλη μεριά όμως, όλοι ξέρουμε σε τι κοινωνία βρισκόμαστε και τι απαιτείται για να αλλάξει η νοοτροπία και να αποκτήσει κύρος το λύκειο. Τουλάχιστον το λύκειο λέω, γιατί προσωπικά έχω την αίσθηση ότι ακόμα και στο γυμνάσιο, οι βαθμοί δεν είναι εκείνοι που πρέπει να είναι.  Το στοιχείο της φερεγγυότητας ως προς τη διαδικασία, όχι ως προς την αποτύπωση των ικανοτήτων των παιδιών, θα πρέπει να το έχουμε διασφαλίσει σε όλες τις παραμέτρους και με όλες τις προϋποθέσεις. Δεν το βλέπω εύκολο αυτό.

Η «Δια βίου μάθηση» και τα χρέη στη ΔΕΗ

Πάμε πίσω στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Θεωρείτε εφικτή την εύρεση «εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης» όπως αυτό που ήδη συμβαίνει με τη Δια Βίου Μάθηση; Μπορεί να επηρεαστεί ο χαρακτήρας του δημόσιου πανεπιστημίου;

Αυτές οι προσεγγίσεις έχουν καθ’ όλα την ανάλογη νομιμότητα και εμείς θα φροντίσουμε να γίνονται όλες οι διαδικασίες άψογα μέσα από την Επιτροπή Ερευνών, χωρίς την παραμικρή σκιά. Υπάρχουν αιτήσεις από συναδέλφους για τέτοια προγράμματα. Ο καθένας θα πρέπει να αξιολογήσει τι μπορεί να προσφέρει και εμείς, θα διαθέσουμε τις ανάλογες δυνατότητες. Είναι ένα μικρό έσοδο για εμάς, δεν είναι πολλά τα προγράμματα. Δεν θα έλεγα όμως ότι είναι κάτι που μπορεί κανείς να απαρνηθεί, ούτε ως έσοδο, αλλά και ούτε ως προσφορά σε κάποιον που επιθυμεί να παρακολουθήσει ένα κύκλο μαθημάτων εξ αποστάσεως. Δεν μπορούν όμως να λύσουν τα ουσιαστικά λειτουργικά προβλήματα του πανεπιστημίου αυτές οι δράσεις. Μιλάμε για πολύ μεγάλη μείωση των λειτουργικών δαπανών που δεν καλύπτονται έτσι. Αν εμείς επιβιώνουμε αυτή τη στιγμή ως ίδρυμα, είναι γιατί χρωστάμε στη ΔΕΗ. Την επόμενη εβδομάδα θα έχουμε συνάντηση κεντρικά, ώστε να κάνουμε μια συμφωνία που θα καταστήσει βιώσιμο το χρέος μας, μιας και έχουμε… συνηθίσει πλέον στο συγκεκριμένο όρο.

Ενδιαφέρον στοιχείο. Θυμάμαι τουλάχιστον τρεις πρυτανικές αρχές που στις προγραμματικές τους δηλώσεις εντάξανε την ενεργειακή αναβάθμιση του ιδρύματος…

Είναι αλήθεια ότι είμαστε πανεπιστήμιο με ειδικές κλιματολογικές συνθήκες και ανάγκες θέρμανσης, χωρίς πάντα να έχουμε αντιληφθεί όλοι μας εδώ σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε. Έχουμε πολλά κλιματιστικά στο πανεπιστήμιο, σας διαβεβαιώνω…  Την επιδιώξαμε πάντως την ενεργειακή αναβάθμιση, από την προηγούμενη πρυτανική αρχή κιόλας. Ωστόσο, για να προβεί ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα σε μια τέτοια κίνηση, με ασφάλεια (μην ξεχνάμε ότι πολλοί αγρότες βρέθηκαν τώρα χρεωμένοι λόγω των φωτοβολταϊκών), θα πρέπει να υπάρχει ένα ικανό κεφάλαιο. Αυτή τη στιγμή είμαστε πολύ μακριά από αυτή τη συνθήκη. Μακάρι να υπήρχε μια συνολική, κεντρική πρόταση για δημόσιους φορείς, όπου θα μπορούσαμε να ενταχθούμε και εμείς.

Είπαμε πριν για το διδακτικό προσωπικό. Με το διοικητικό προσωπικό που πέρασε πολύ μεγάλη «φουρτούνα» των απολύσεων πριν από τρία χρόνια, τι γίνεται;

Θα έλεγα ότι ευτυχώς που επέστρεψαν οι λιγοστοί που επέστρεψαν από τους «διαθέσιμους». Επιπρόσθετα, πρέπει να τονίσω ότι υπάρχει εξαιρετικό κλίμα, συνεργασία και διάθεση με την οποία το προσωπικό ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του.  Δεν έχει έρθει εδώ κανένας παραπονούμενος για την αντιμετώπιση από το προσωπικό, για οποιοδήποτε λόγο. Είναι επίσης αλήθεια ότι έχει αξιοποιείται πλέον η τεχνολογία σε διάφορους τομείς, κυρίως στη σχέση με τους φοιτητές μας και ως εκ τούτου έχουν περιοριστεί σημαντικά οι χρονοβόρες διαδικασίες. Είμαστε όμως απόλυτα οριακά. Μια ελπίδα είναι οι 60-70 θέσεις που προβλέπονται για μετάταξη από άλλες υπηρεσίες. Συγκροτούμε το υπηρεσιακό συμβούλιο ώστε να αρχίσει αυτή η διαδικασία αξιολόγησης των παραστατικών που έχουν καταθέσει οι ενδιαφερόμενοι. Ακόμα και κατά το ένα τρίτο να ενισχυθούμε, θα είναι σωτηρία για το ίδρυμα. Τα πρόσωπα και οι θέσεις πλέον εκτιμούνται διαφορετικά. Τρεις ή τέσσερις να έρθουν, σε συγκεκριμένες θέσεις, μπορούν να λύσουν τα χέρια μας.

«Θέλουμε κάτι παραπάνω από το δήμο Ιωαννιτών»

Πάντα συζητάμε για τη σχέση πανεπιστημίου-πόλης. Σε ποια φάση βρίσκεται; Αρκεί να υπάρχει η «φυσική παρουσία» του ιδρύματος παντού;

Αισθάνομαι μερικές φορές ότι αδικούμαστε όταν επανέρχεται συνέχεια το θέμα της προσφοράς και συνεργασίας. Δεν γνωρίζω μια εκδήλωση στην οποία να μη συμμετέχει το επιστημονικό, καλλιτεχνικό, διοικητικό προσωπικό του πανεπιστημίου. Δεν υπάρχει κάτι που να συμβαίνει στην πόλη, χωρίς την ουσιαστική συμμετοχή του ιδρύματος. Οι συνάδελφοι στο σύνολό τους το πράττουν με ιδιαίτερη ευχαρίστηση. Θα ήθελα να αναφερθώ σε εκδηλώσεις και σεμινάρια τμημάτων που δεν έχουν ιδιαίτερη συνάφεια με την πόλη όπως ο κλασικός τομέας του Φιλολογικού. Και όμως αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και εμφανίζονται στο κοινό της πόλης. Δεν είμαστε εμείς εκείνοι λοιπόν, που για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα ετοιμάσαμε πρόταση 150 σελίδων, χωρίς ένα ευρώ; Ήταν και προς δικό μας όφελος, γιατί έχουμε μια αποτύπωση δράσεων που μπορούμε να προσφέρουμε στην πόλη. Διοργανώσαμε μεγάλο συνέδριο για τη σχέση πανεπιστημίου-πόλης, όπου παρουσιάσαμε 50-60 καθοριστικές δράσεις του ιδρύματος για τα Γιάννενα. Ειλικρινά, πιστεύω ότι κανένα άλλο πανεπιστήμιο στη χώρα δεν είναι τόσο κοντά στην πόλη όπου βρίσκεται. Δεν μπορώ να φέρω στο μυαλό μου άλλα ιδρύματα όπου, όχι μόνο οι πρυτανικές αρχές, αλλά το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας να συνεργάζεται με τους φορείς και την ίδια την πόλη. Κατά την άποψή μου, είμαστε το πλέον κοινωνικό πανεπιστήμιο. Είμαστε ίδρυμα που δεν έχει ακόμη δίδακτρα, που σιτίζουμε τους περισσότερους φοιτητές μας, που παρά τα 1.000 δωμάτια που έχουμε, ενοικιάζουμε και δωμάτια στα ξενοδοχεία της πόλης.

Οι φορείς της πόλης ανταποκρίνονται;

Πρέπει να ομολογήσω ότι ουσιαστική βοήθεια έχουμε από την Περιφέρεια Ηπείρου και από τον ίδιο τον περιφερειάρχη, τον κ. Καχριμάνη. Όταν θέτω ένα ζήτημα που είναι επείγον, υπάρχει άμεση ανταπόκριση και αυτό είναι πολύ θετικό. Θέλω, όχι οπωσδήποτε ανταποδοτικά, αλλά εξ ανάγκης, τη μεγαλύτερη στήριξη από το δήμο Ιωαννιτών. Θα το θέσω το αίτημα, τόσο προσωπικά στον δήμαρχο, όσο και στο δημοτικό συμβούλιο. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να πληρώνουμε τόσα χρήματα για το νερό. Δεν μπορεί να περιορίζεται η αρμοδιότητά του στο να παίρνει τα σκουπίδια από την πανεπιστημιούπολη . Θέλουμε κάτι παραπάνω. Αντιλαμβάνομαι ότι και ο δήμος έχει σημαντικές ανάγκες και δεν έχει την ευχέρεια της Περιφέρειας. Αλλά πρέπει και σε αυτό το επίπεδο να κρατήσουμε τους φοιτητές στο πανεπιστήμιο. Είναι προς όφελός όλων και δικό μας και της πόλης. Το να έχουμε εδώ το ένα τρίτο ή το ένα τέταρτο των φοιτητών από το συνολικό αριθμό, δεν είναι καλό για κανέναν.  

Σας ευχαριστώ πολύ

Ευχαριστώ κι εγώ