«Έξυπνα» Γιάννενα με 4,2 εκατ. ευρώ;

Τα περί «έξυπνης πόλης» επανήλθαν δυναμικά στο τοπικό προσκήνιο, μετά την ένταξη της πόλης των Ιωαννίνων στις 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις μέχρι το 2030. Τα Γιάννενα επιδιώκουν εδώ και χρόνια να γίνουν «έξυπνα». 

Στο παρελθόν έκαναν κάποιες προσπάθειες όπως με τις πινακίδες ειδοποίησης για την κυκλοφορία, αλλά δεν τα κατάφεραν. Προς το παρόν, στην πόλη υπάρχουν μόνο «έξυπνα» φανάρια. Κάτι που προφανώς δεν αρκεί για να αυτοανακηρυχθεί ή να ανακηρυχθεί μια πόλη «έξυπνη».

Και γενικότερα, δεν αρκούν τα «έξυπνα» φανάρια ή οι 3D αναπαραστάσεις πόλεων ή μια ψηφιακή πλατφόρμα για να χαρακτηριστεί ένα αστικό οικοσύστημα έξυπνο. Και σίγουρα δεν αρκούν διάφορες τεχνολογικές κατασκευές –εντυπωσιακές αν μη τι άλλο-, όπως έξυπνα παγκάκια ή ηλιακά δέντρα, τα οποία έχουν «πέραση» τα τελευταία χρόνια στον αστικό εξοπλισμό. Αφενός μεν τις προωθούν διάφορες εταιρίες, αφετέρου δε αποτελούν έργα που φαίνονται, έργα που δεν είναι «τοποθετημένα» σε κάποιο cloud, αλλά στον δημόσιο χώρο, και που εκτιμάται από τις αρχές ότι λειτουργούν ως… απόδειξη της ευφυΐας μιας πόλης.

Η εφαρμογή τεχνολογιών από μόνη της δεν αρκεί. Είναι αναμφίβολα ένα μέσο για μια «έξυπνη» πόλη. Η τεχνολογική καινοτομία από μόνη της δεν μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων.

Μια «έξυπνη» πόλη πρέπει να συμπεριλαμβάνει τους ανθρώπους της στις διαδικασίες, να υποστηρίζει τη μάθηση και την καινοτομία, να επιλύει τα διάφορα αστικά προβλήματα (π.χ. πίεση στο περιβάλλον, μεταφορές κλπ) για να υπάρξει αποτελεσματικότητα σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο. Γιατί αυτός θα πρέπει να είναι εντέλει ο μοναδικός λόγος επένδυσης εκατομμυρίων σε ψηφιακό μετασχηματισμό και έξυπνα έργα: Η δημιουργία μιας βιώσιμης πόλης.

Η όποια πολιτική από την πολιτεία ή από την τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να «διαβάζει» τις ανάγκες των πολιτών και να προσαρμόζει τις δυνατότητες της τεχνολογίας στην κάθε πόλη. Δεν έχουν όλες οι πόλεις τις ίδιες ανάγκες.

Η νέα δημοτική αρχή λοιπόν ξεκίνησε τη θητεία της έχοντας στα χέρια της «έξυπνα» έργα που φτάνουν στο καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 4,2 εκατ. ευρώ.

Από την προηγούμενη δημοτική αρχή, «κληρονόμησε» τρία μεγάλα έργα –(με τα έργα αυτά ασχολήθηκαν ο πρώην αντιδήμαρχος Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Φώτης Βάββας και ο πρώην σύμβουλος δημάρχου Ευάγγελος Καρβούνης): τις «Ελληνικές έξυπνες πόλεις: Επενδύσεις σε υποδομές και συστήματα SSC για ένα βιώσιμο & πράσινο αστικό μέλλον» με προϋπολογισμό 3.069.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, τις «Έξυπνες εφαρμογές για την ανάπλαση – ανάδειξη του Πάρκου Πυρσινέλλα» (υποέργο της ανάπλασης του πάρκου), με προϋπολογισμό 707.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ και τις «πιλοτικές εφαρμογές έξυπνης πόλης» από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ήπειρος 2021-2027», με προϋπολογισμό 471.000 ευρώ.

Από τα τρία έργα, το μοναδικό για το οποίο έχει υπογραφεί σύμβαση -από τον Νοέμβριο του 2023-, αφορά τις έξυπνες εφαρμογές του πάρκου Πυρσινέλλα. Το έργο πρέπει να παραδοθεί τον ερχόμενο Οκτώβριο. Παράλληλα, όμως έχουν ξεκινήσει οι εργασίες της ανάπλασης του πάρκου.

Η προηγούμενη δημοτική αρχή αποφάσισε να επενδύσει το σημαντικό ποσό των 700,000 ευρώ στο εν λόγω πάρκο. Παρά τον υψηλό προϋπολογισμό και την προσδοκία για προσέλκυση αρκετών ή πολλών εταιριών, μόνο μια εταιρία συμμετείχε στον διαγωνισμό. Η οποία ήταν και αυτή που πήρε το έργο, με προσφορά 696.000 ευρώ –έδωσε δηλαδή έκπτωση μόλις 11.000 ευρώ. Πρόκειται για την ένωση οικονομικών φορέων «Globismart A.E.-Globiled M. ΕΠΕ».

Τι «έξυπνο» θα γίνει στο πάρκο; Ένα πληροφοριακό σύστημα πολιτικής προστασίας ανίχνευσης πυρκαγιάς, σημεία ασύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο, σύστημα διαχείρισης και ελέγχου άρδευσης, μια εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας για την ανάδειξη εκπαιδευτικών κήπων, μια έξυπνη διάβαση με παράλληλη συλλογή στατιστικών κυκλοφορίας, δύο infokiosks και πέντε έξυπνα παγκάκια. Τα παγκάκια έχουν δε διαβάθμιση. Δεν θα είναι όλα ίδια. Το πιο ακριβοθώρητο θα είναι ένα παγκάκι ενεργειακό αυτόνομο «με πρισματικό πυλώνα και έξτρα χαρακτηριστικά». Και το παγκάκι αυτό κοστολογείται σε 51.614 ευρώ!

Το έξυπνο παγκάκι των 51.614 ευρώ δεν θα είναι το… μόνο εντυπωσιακό τεχνολογικό σύστημα για το βιώσιμο μέλλον της πόλης των Ιωαννίνων.

Στο μεγάλο έργο των περίπου 3,1 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, προβλέπονται και δύο ηλιακά δέντρα. Ο διαγωνισμός για τα «έξυπνα» έργα των 3,1 εκατ. ευρώ έγινε τον Δεκέμβριο. Αυτή την περίοδο γίνεται η αξιολόγηση των οικονομικών προσφορών.

Η διακήρυξη περιλαμβάνει 11 δράσεις: 16 έξυπνες διαβάσεις, ένα σύστημα ασφάλειας κυκλοφορίας και έξυπνης συλλογής στατιστικών κυκλοφορίας, 10 έξυπνες στάσεις λεωφορείων, ένα σύστημα έγκαιρης ανίχνευσης και διαχείρισης δασικών πυρκαγιών σε διάφορα κρίσιμα σημεία της πόλης (μεταξύ αυτών και πάλι το πάρκο Πυρσινέλλα), μια πλατφόρμα-ψηφιακό οδηγό πόλης, ένα σύστημα για την παρακολούθηση της ασφάλειας κρίσιμων υποδομών, κυκλοφορίας και αποτροπής της παράνομης στάθμευσης, ένα κέντρο επιτελικής διαχείρισης έξυπνης πόλης, επέκταση του ασύρματου δικτύου με εγκατάσταση 25 συσκευών, συστήματα κυβερνοασφάλειας στον Δήμο, μια υποδομή ψηφιακού διδύμου (τρισδιάστατα μοντέλα της πόλης με ενσωμάτωση γεωπληροφοριών) και δύο ηλιακά δέντρα.

Και ηλιακά δέντρα

Το κάθε ηλιακό δέντρο κοστολογείται στα 57.000 ευρώ (χώρια το λογισμικό). Η επιλογή του προκρίθηκε για τη «βελτίωση της εμπειρίας των πολιτών» και για την «ελκυστικότητα του δομημένου περιβάλλοντος». Το ηλιακό δέντρο χαρακτηρίζεται δε «δημόσια ‘τέχνη’, που ενσωματώνει διαφορετικές λειτουργίες με ελκυστική αλλά μινιμαλιστική αισθητική».

Το τρίτο έργο έχει τον τίτλο «Πιλοτικές ψηφιακές εφαρμογές έξυπνης πόλης» με προϋπολογισμό 471.312 ευρώ. Οι «πιλοτικές ψηφιακές εφαρμογές» εκκρεμούν εδώ και χρόνια (εξ ου και ο όρος «πιλοτικές»). Το έργο αυτό είχε ενταχθεί τον Απρίλιο του 2019 στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020» με προϋπολογισμό 471.000 ευρώ. Ο διαγωνισμός άργησε πολύ. Έγινε τον Νοέμβριο του 2020, κι αφού είχε προηγηθεί τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου του έργου.

Το έργο αυτό περιλαμβάνει έξι πακέτα: διαχείριση κάδων και περιβαλλοντικών δεδομένων, διαχείριση ηλεκτροφωτισμού, υποδομή καινοτόμων εφαρμογών, διαχείριση και ψηφιοποίηση δεδομένων πολεοδομικού ενδιαφέροντος, τουριστική προβολή με τη χρήση έξυπνων αισθητήρων, πλατφόρμα έξυπνης πόλης. Από τα έξι αυτά πακέτα, έχουν συμβασιοποιηθεί μόνο τα τρία πρώτα. 

Γενικότερα, το όλο έργο βρέθηκε ενώπιον πολλών προσφυγών, με αποτέλεσμα τη σημαντική καθυστέρησή του. Η νέα δημοτική αρχή ετοιμάζεται να υποβάλει το έργο ως μεταφερόμενο στο νέο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ήπειρος 2021-2027», έχοντας λάβει υπόψη και το ενδεχόμενο (νέας) τροποποίησης του φυσικού αντικειμένου.

Με όλα αυτά τα δεδομένα, το ερώτημα πού προκύπτει, είναι το εξής: Ποιος θα κάνει τη διαχείριση της «έξυπνης πόλης» μόλις τα έργα ολοκληρωθούν; Οι υπάλληλοι του Δήμου. Στην πρόταση του μεγάλου έργου των 3,1 εκατ. ευρώ που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ναι μεν θα υπάρξει μια προσπάθεια των εμπλεκόμενων δημοτικών υπαλλήλων κατά την εκπαίδευσή τους «αλλά τα οφέλη από τον ψηφιακό μετασχηματισμό αναμένεται να υπερκαλύψουν σημαντικά το χρόνο ενασχόλησης των υπαλλήλων με τις νέες εφαρμογές». Αρκεί βέβαια να υπάρχουν κι αυτοί οι υπάλληλοι που θα κάνουν την προσπάθεια.

Όσο για το κόστος συντήρησης των διαφόρων «έξυπνων» έργων και εφαρμογών, είναι πάντα ένα μεγάλο ερώτημα. Κι αυτό γιατί στο παρελθόν με τη λήξη ενός πιλοτικού ή μη «έξυπνου» προγράμματος, δεν υπήρξε συνέχεια.