Δίκτυο ολοκληρωμένης φροντίδας και καθολικής κάλυψης στην Ήπειρο

Του Δημήτρη Τζιάλλα*

Η έννοια της καθολικής κάλυψης υγείας, ή άλλως της «Ολοκληρωμένης Φροντίδας Υγείας» δεν είναι καινούργια καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.)  την τοποθετεί στο κέντρο των συστημάτων υγείας, ο δε Ν.4486/2017 δίνει την δυνατότητα στη χώρα μας να προωθήσει αντίστοιχες δράσεις συντονισμού και συνέργειας των κοινωνικών υπηρεσιών φροντίδας με τις υπάρχουσες υπηρεσίες υγείας.

Δεν υπάρχει παγκοσμίως αναγνωρισμένος ορισμός της «ολοκληρωμένης φροντίδας». Ο Π.Ο.Υ. την ορίζει ως μια έννοια που εμπεριέχει:

• Την στρατηγική διασύνδεσης παρόμοιων επιπέδων φροντίδας (π.χ. υπέρβαση επαγγελματικών ορίων και ορίων τμήματος)
• Την στρατηγική διασύνδεσης διαφορετικών επιπέδων φροντίδας (π.χ. πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια)
• Την συνέχεια της φροντίδας – αφορά στην προοπτική του χρήστη των υπηρεσιών, δίνοντας έμφαση στην εμπειρία του ασθενούς
• Την ολοκληρωμένη φροντίδα, (ευρύτερος όρος που συμπεριλαμβάνει τεχνολογικές, διαχειριστικές και οικονομικές πτυχές των υπηρεσιών)

Ουσιαστικά πρόκειται για τον συντονισμό των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας στο επίπεδο του ατόμου, έτσι ώστε να του δίνεται η αίσθηση μίας ενοποιημένης υπηρεσίας. Το μοντέλο αυτό εφαρμόζεται ήδη σε αρκετές περιφέρεις της Ε.Ε. σε χώρες όπως η Σκωτία (όπου πέτυχαν άνω των 23.000 νοσοκομειακών διανυκτερεύσεων ανά έτος), η Σουηδία (όπου πέτυχαν 20% μείωση στις εισαγωγές σε νοσοκομεία και μείωση κατά περισσότερο από 30 ημέρες του χρόνου αναμονής για επισκέψεις σε ειδικευμένους ιατρούς), η Τσεχία με αντίστοιχα αποτελέσματα κ.α..

Για να αντιληφθεί κάποιος την σημασία της ανάγκης συντονισμού των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας προς όφελος των πολιτών στην περιοχή μας, αρκεί να ανατρέξει στην μνήμη του την διαχείριση της πανδημίας, η οποία απέδειξε -καμιά φορά και με τραγικό τρόπο (περιπτώσεις των γηροκομείων, στρατοπέδων, Camp Κατσικάς, εμβολιαστικά κέντρα, επισκέψεις ΚΟΜΥ κ.α.), πως το νοσοκομείο δεν μπορεί να είναι ο μόνος θεματοφύλακας του αγαθού της ζωής, της υγείας, της πρόληψης και της φροντίδας των πολιτών.

Οι ανάγκες των πολιτών εξακολουθούν και υφίστανται στην κοινότητα όπου εξακολουθούν να λαμβάνουν υπηρεσίες φροντίδας είτε από το δήμο (Βοήθεια στο σπίτι, δημοτικά Ιατρεία, ΚΑΠΗ κλπ) είτε από την περιφέρεια (δομές κοινωνικής μέριμνας κ.α) που αν και έξω από τον υγειονομικό σχεδιασμό κατορθώνουν και παρέχουν φροντίδα και μέριμνα σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.

Σήμερα, εκτός από την ισότιμη και ελεύθερη πρόσβαση στις υπηρεσίας υγείας, είναι αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε να διασφαλιστεί η αξιοπρεπής διαβίωση των πολιτών στην κοινότητα και η εμπέδωση κοινωνικής ασφάλειας. Αυτό μπορεί πράγματι να επιτευχθεί με την λειτουργική ενσωμάτωση των κοινωνικών υπηρεσιών, της ημερήσιας φροντίδας, της διαχείρισης χρόνιων ασθενών με την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και δομημένου υποστηρικτικού πλαισίου συντονισμένης υγειονομικής και κοινωνικής φροντίδας σε επίπεδο κοινότητας, με στόχο την εξασφάλιση της συνέχειας της φροντίδας.

Η περιοχή των Ιωαννίνων συγκεντρώνει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για την  εφαρμογή ενός προγράμματος ολοκληρωμένης φροντίδας που θα μπορέσει να αποτελέσει πιλότο για όλη την Περιφέρεια Ηπείρου, δεδομένου ότι:

• Έχει έναν συγκεκριμένο πληθυσμό ευθύνης με κοινά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά
• Έχει δύο μεγάλα νοσοκομεία που παρέχουν όλη την γκάμα των υπηρεσιών
• Έχει τις προϋποθέσεις άμεσης λειτουργίας 6 δομών ΤΟΜΥ και ενός Κέντρου Υγείας αστικού τύπου 24ωρης λειτουργίας
• Έχει υποστηρικτικές δομές φροντίδας που παρέχει ο Δήμος Ιωαννιτών όπως Βοήθεια στο σπίτι με 6 Δομές, ΚΑΠΗ με 12 δομές, Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, Προστασία υγείας και πρόληψης Ο.Κ.Π.Α.Π.Α, Δημοτικό Ιατρείο Αλληλεγγύης στο ΚΕΠΑΒΥ κ.α.
• Η Διεύθυνση Κοινωνικής μέριμνας της Περιφέρειας Ηπείρου, παρέχει πλήθος υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας
• Υπάρχουν πολλές δομές παροχής ψυχικής Υγείας καθώς επίσης και το Πολυδύναμο κέντρο εξαρτήσεων
• Υπάρχουν ξενώνες, οικοτροφεία, κέντρα ημέρας, στέγη αυτιστικών παιδιών, ιατροπαιδαγωγικό κέντρο και πολλές άλλες τέτοιες δομές κοινωνικής προστασίας
• Και... υπάρχει ένα Πανεπιστήμιο με την Ιατρική σχολή και τα τμήματα Νοσηλευτικής και Μαιευτικής του ΑΤΕΙ που μπορούν να παράξουν εφαρμοσμένη γνώση στην κοινωνική φροντίδα και στην παροχή υπηρεσιών υγείας στα πλαίσια της ΠΦΥ.

Από τα παραπάνω αυτό που λείπει είναι η διασύνδεση ή αλλιώς η ενσωμάτωση όλων αυτών των παροχών κοινωνικής φροντίδας και παροχής υγείας κάτω από μια κοινή αρχή η οποία και θα καθορίσει μια κοινή στρατηγική αξιολόγηση.

Έτσι, θα καταστεί δυνατή η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην ανάπτυξη του σχεδιασμού και στην παροχή υπηρεσιών κοινοτικής φροντίδας και πρωτοβάθμιας περίθαλψης προς όφελος των χρηστών υπηρεσιών σε όλο το Νομό Ιωαννίνων και σταδιακά στην Περιφέρεια Ηπείρου με την διασύνδεση όλων των υπηρεσιών που παρέχονται ή εξασφαλίζονται από τα «μέρη».

Η περιφερειακή παράταξη «Κοινό των Ηπειρωτών» μπροστά στις περιφερειακές εκλογές καταθέτει την πρόταση για την δημιουργία του Δικτύου Ολοκληρωμένης Φροντίδας, προς αξιολόγηση από τους πολίτες, μαζί με ένα συμπληρωματικό πλαίσιο παρεμβάσεων για την στήριξη των δημόσιων δομών υγείας, της δημόσιας παιδείας, την ισότητα των πολιτών στην κατεύθυνση του μετασχηματισμού των ανισότιμων και εξουσιαστικών σχέσεων ανάμεσα στα κοινωνικά φύλα, και την μέριμνα για τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ).

Μια πρόταση που στο κέντρο της έχει την κοινωνική πολιτική και τον άνθρωπο, με σεβασμό στο δημόσιο αγαθό της υγείας, της πρόνοιας και της αποκατάστασης.

*Ο Δημήτρης Τζιάλλας είναι νοσηλευτής, σύμβουλος Καθηγητής στο ΜΠΣ «Διοίκηση Μονάδων Υγείας» του ΕΑΠ, και υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος Ιωαννίνων με την περιφερειακή παράταξη «Κοινό των Ηπειρωτών» με τον Γιάννη Στέφο