COP29: Τα 10 θέματα που «καίνε»

Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2024 ή ευρύτερα γνωστή ως COP29, θα είναι η 29η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή και θα διεξαχθεί στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, από τις 11 έως τις 22 Νοεμβρίου 2024. Πολλοί είχαν ήδη σχολιάσει από πέρσι την επιλογή της συγκεκριμένης χώρας που ακολούθησε το επίσης ταυτισμένο με τα ορυκτά καύσιμα Ντουμπάι το 2023.

Τα ρεκόρ εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, το λιώσιμο των πάγων και η επιστροφή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ αναμένεται να βρεθούν στο επίκεντρο της σύνοδου κορυφής.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι καταστροφές όπως αυτές γίνονται όλο και πιο συχνές επειδή συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές στο κλίμα μας καθώς οι εκπομπές από την καύση ορυκτών καυσίμων συνεχίζουν να αυξάνονται.

Ως αποτέλεσμα, έχουν προβλέψει ότι το 2024 θα είναι πιθανότατα το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, με τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία να αναμένεται να ξεπεράσει τους 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Ούτε είναι πιθανό η άνοδος αυτή να σταματήσει στο εγγύς μέλλον.

Ο Guardian παρουσιάζει τα δέκα από τα μεγαλύτερα θέματα που θα απασχολήσουν τους αντιπροσώπους αυτή την εβδομάδα.

Τα ρεκόρ

Οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται. Πέρυσι έφτασαν τους εντυπωσιακούς 40,6 δισ. τόνους, ένα ρεκόρ που αναμένεται να καταρριφθεί μέχρι το τέλος του 2024. Τα ατμοσφαιρικά επίπεδα άνθρακα είναι τώρα πάνω από 50% υψηλότερα από ό,τι ήταν στις προβιομηχανικές ημέρες. Εξ ου και η αύξηση κατά 1,5°C.

Η θέρμανση

Στην περσινή σύνοδο κορυφής της COP28 στο Ντουμπάι συμφωνήθηκε η «απομάκρυνση» από τα ορυκτά καύσιμα. Ήταν η πρώτη φορά που συμφωνήθηκε μια διεθνής δέσμευση για την αντιμετώπιση, ρητά, της βαθύτερης αιτίας της κλιματικής μας κρίσης. Με άλλα λόγια, χρειάστηκαν τρεις δεκαετίες διαπραγματεύσεων για να φτάσουμε στο σημείο όπου αυτή η αρκετά αδύναμη δέσμευση θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή σε παγκόσμιο επίπεδο, παρόλο που υπολείπεται κατά πολύ της πλήρους σταδιακής εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων για την οποία πολλές χώρες και οι περισσότεροι ακτιβιστές πίεζαν. Η άφιξη του Ντόναλντ Τραμπ είναι απίθανο να βοηθήσει τον αγώνα τους.

Ο Τραμπ

Η νίκη του Τραμπ στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές την περασμένη εβδομάδα ρίχνει μια ιδιαίτερα ζοφερή σκιά πάνω στις ήδη ζοφερές προετοιμασίες που γίνονται για τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είναι μεταξύ εκείνων που δεν αναμένεται να παραστούν και υπάρχει φόβος ότι οι τομές που ελπίζαμε δεν θα συμβούν.

Η «μεγάλη φάρσα»

Σε αυτή την αρένα εισέρχεται ο Ντόναλντ Τραμπ, ένας άνθρωπος που έχει χαρακτηρίσει την κλιματική αλλαγή «μεγάλη φάρσα» και αναμένεται να επαναλάβει την απόφαση -που έλαβε κατά την προηγούμενη προεδρία του- να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία-ορόσημο του Παρισιού όταν αναλάβει τα καθήκοντά του.

Σημείο βρασμού

Σε αντίθεση με τις απόψεις του Τραμπ, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες υπήρξε ιδιαίτερα ειλικρινής στις προειδοποιήσεις του για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει πλέον ο πλανήτης μας εν όψει της COP29, μιλώντας για «συλλογική αυτοκτονία» της ανθρωπότητας και κατηγορώντας τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων ότι έχουν «πιάσει την ανθρωπότητα από το λαιμό». Η εποχή της υπερθέρμανσης του πλανήτη έχει τελειώσει, υποστήριξε και «η εποχή του παγκόσμιου βρασμού έχει φτάσει».

Ανατροπή

Ο συναγερμός για το κλίμα της Γης βασίζεται, εν μέρει, στην προειδοποίηση των ερευνητών ότι η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,5°C - την οποία ήλπιζαν να αποφύγουν οι διαπραγματευτές για το κλίμα - είναι πιθανό να ξεπεραστεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας, ενώ πολλοί άλλοι ερευνητές για το κλίμα φοβούνται ότι η συγκράτηση της θερμοκρασίας κάτω από την αύξηση των 2°C είναι πιθανό να αποδειχθεί επίσης αδύνατη.

Οικονομική ενίσχυση

Ένας νέος χρηματοδοτικός στόχος που θα βοηθήσει τα αναπτυσσόμενα έθνη να δημιουργήσουν πράσινα ενεργειακά συστήματα και να τα βοηθήσουν να προσαρμοστούν σε έναν κόσμο που θερμαίνεται, βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων του επόμενου δεκαπενθημέρου.

Τα χρηματικά ποσά που εμπλέκονται είναι δυσθεώρητα. Σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, οι αναπτυσσόμενες χώρες θα χρειαστούν επιπλέον 500 δισ. έως 1 τρισ. δολάρια ετησίως για τη χρηματοδότηση του κλίματος από διεθνείς πηγές. Αυτό είναι τουλάχιστον πενταπλάσιο από τη δέσμευση των 100 δισ. δολαρίων που ισχύει σήμερα.

Μεγάλο μέρος των χρημάτων αυτών θα προέλθει από εταιρείες και ιδιώτες επενδυτές καθώς και από τις πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες και θα δαπανηθεί για την προστασία των απειλούμενων τοπίων, τη δημιουργία πηγών ενέργειας κατάλληλων για τις αναπτυσσόμενες χώρες, την προσαρμογή των υποδομών ώστε να είναι πιο ανθεκτικές σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα και την πληρωμή των ζημιών που έχει υποστεί ένα έθνος από την υπερθέρμανση του πλανήτη η οποία προκλήθηκε από εκπομπές που παρήχθησαν από αναπτυγμένες χώρες.

Οι «επενδυτικές ευκαιρίες»

Μένει να δούμε πόσο θα προχωρήσουν αυτά τα σχέδια στο Μπακού τις επόμενες δύο εβδομάδες. Οι ελπίδες για τομές -που ήδη βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο- έχουν καταβαραθρωθεί περαιτέρω από την αποκάλυψη ότι ένας ανώτερος αξιωματούχος της ομάδας COP29 του Αζερμπαϊτζάν, ο Elnur Soltanov, βιντεοσκοπήθηκε να συζητά «επενδυτικές ευκαιρίες» στην κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας με έναν άνδρα που παρίστανε τον δυνητικό επενδυτή. «Έχουμε πολλά κοιτάσματα φυσικού αερίου που πρέπει να αναπτυχθούν», λέει. Οι παρατηρήσεις αυτές δεν άρεσαν καθόλου σε πολλούς αντιπροσώπους.

Η επόμενη διάσκεψη

Ωστόσο, παραμένουν κάποιες προοπτικές επιτυχίας στο Μπακού. Το επόμενο έτος, στο Μπελέμ του Αμαζονίου, οι χώρες θα πρέπει να προσέλθουν με νέα εθνικά σχέδια - γνωστά ως εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (ΕΔΣ) - που θα επιβάλλουν αυστηρότερες περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από αυτές που έχουν υποσχεθεί. Αυτές πρέπει να είναι σύμφωνες με τον παγκοσμίως αποδεκτό στόχο του περιορισμού της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας. Μια ισχυρή συμφωνία στο Μπακού για τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών θα ενθαρρύνει υψηλότερες φιλοδοξίες.

Ο χρόνος τελειώνει

Το πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος ξεμένει από χρόνο, κάτι που τόνισε ο Γιόχαν Ρόκστρεμ, του Ινστιτούτου του Πότσδαμ για την έρευνα των επιπτώσεων του κλίματος. «Με τη νίκη του Τραμπ, αντιμετωπίζουμε τώρα, στην καλύτερη περίπτωση, μια επανάληψη της αδράνειας για το κλίμα της προηγούμενης θητείας του - μια τετραετή παύση που απλά δεν μπορούμε να αντέξουμε σε αυτή την κρίσιμη δεκαετία».