COP26: Μια συμφωνία κατώτερη των προσδοκιών

Οι 200 χώρες της COP26 ενέκριναν σήμερα μια συμφωνία με σκοπό να επιταχυνθεί η μάχη κατά της υπερθέρμανσης της Γης, χωρίς όμως να διασφαλίζεται ότι θα περιοριστεί στον 1,5 βαθμό Κελσίου ούτε να δίνεται απάντηση στα αιτήματα φτωχών χωρών για βοήθεια.

Το κείμενο της «Συμφωνίας της Γλασκώβης για το κλίμα», όπως ονομάστηκε, εγκρίθηκε έπειτα από δύο εβδομάδες επίπονων διαπραγματεύσεων, με ένα χτύπημα του σφυριού του Βρετανού προέδρου της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα, Αλόκ Σάρμα.

Σε μια απόδειξη της δυσκολίας να επιτευχθεί αυτή η συμφωνία, ο πρόεδρος της COP26 εξέφρασε με σπασμένη από τη συγκίνηση φωνή και δάκρυα στα μάτια «βαθιά λύπη» για τις αλλαγές που επήλθαν την τελευταία στιγμή στο θέμα των ορυκτών καυσίμων έπειτα από αίτημα της Κίνας και της Ινδίας. Ο ίδιος είχε εκτιμήσει νωρίτερα πως η συμφωνία «εγκαινιάζει μια δεκαετία αυξημένης φιλοδοξίας» στο θέμα του κλίματος.

Στο κρίσιμο σημείο της μείωσης της θερμοκρασίας, ενώ ο πλανήτης βρίσκεται σύμφωνα με τον ΟΗΕ σε μια «καταστροφική» πορεία υπερθέρμανσης 2,7 βαθμών Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, το κείμενο καλεί τις χώρες μέλη να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους για μειώσεις πιο σταθερά απ’ ό,τι προβλεπόταν στη συμφωνία του Παρισιού και αυτό από το 2022.

Όμως με την πιθανότητα τροποποίησης εξαιτίας «ιδιαίτερων εθνικών συνθηκών», σημείο που προκάλεσε τις επικρίσεις ΜΚΟ για τις πραγματικές φιλοδοξίες του κειμένου.

Ο συμβιβασμός που βρέθηκε δεν διασφαλίζει εξάλλου την τήρηση των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, τον περιορισμό της υπερθέρμανσης «αρκετά πιο κάτω» από τους 2 βαθμούς Κελσίου, ει δυνατόν στον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Όμως προσφέρει προοπτικές που επιτρέπουν στη βρετανική προεδρία να δείξει μια επιτυχία στον σκοπό της να δει τη Γλασκώβη «να διατηρεί εν ζωή τον 1,5 βαθμό». Οι ειδικοί προειδοποιούν τακτικά πως «κάθε δέκατο βαθμού μετράει» ενώ ήδη πολλαπλασιάζονται οι καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή: πλημμύρες, ξηρασίες ή καύσωνες, με τη συνοδεία των ζημιών και των θυμάτων που επιφέρουν.

Αδύναμη

«Είναι χαλαρή, είναι αδύναμη, και ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου είναι μόλις εν ζωή, αλλά υπάρχει μια ένδειξη για το τέλος της εποχής του άνθρακα. Και αυτό είναι σημαντικό», σχολίασε η Τζένιφερ Μόργκαν, επικεφαλής της Greenpeace International.

Το κείμενο περιλαμβάνει επίσης μια μνεία, πρωτόγνωρη σε αυτό το επίπεδο, των ορυκτών καυσίμων, που ευθύνονται κυρίως για την υπερθέρμανση της Γης και δεν αναφέρονται καν στη συμφωνία του Παρισιού.

Η διατύπωση μετριάστηκε σε διαδοχικές εκδοχές του κειμένου και μέχρι την τελευταία στιγμή πριν από την υιοθέτηση του κειμένου από την ολομέλεια, με επιμονή κυρίως της Κίνας και της Ινδίας. Η τελική εκδοχή καλεί για «εντατικοποίηση των προσπαθειών προς τη μείωση του άνθρακα χωρίς συστήματα δέσμευσης (διοξειδίου του άνθρακα) και για την έξοδο από αναποτελεσματικές επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων». Ένα «χάπι δύσκολο να το καταπιεί κανείς», αλλά που έγινε δεκτό «για το κοινό καλό», είπε η εκπρόσωπος του Λιχτενστάιν.

Η βοήθεια προς τις φτωχές χώρες

Έπειτα από μια αποτυχία των δύο τελευταίων COP, αυτή εδώ κατάφερε να περάσει το τελευταίο χέρι στους κανόνες χρήσης της συμφωνίας του Παρισιού, κυρίως για τη λειτουργία των αγορών άνθρακα που θεωρείται ότι βοηθούν να μειωθούν οι εκπομπές.

Ο εκρηκτικός φάκελος της βοήθειας στις φτωχές χώρες, που φάνηκε κάποια στιγμή ότι θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις, δεν βρήκε όμως επίλυση.

Καμένες από την υπόσχεση που εξακολουθούν να μην τηρούν οι πλούσιες χώρες να φέρουν από το 2020 την κλιματική βοήθειά τους στον Νότο στα 100 δισεκ. δολάρια τον χρόνο, οι φτωχές χώρες, που είναι οι λιγότερο υπεύθυνες για την υπερθέρμανση αλλά στην πρώτη γραμμή των επιπτώσεών της, απαιτούσαν μια ειδική χρηματοδότηση «απωλειών και ζημιών» τις οποίες υφίστανται ήδη.

Όμως οι ανεπτυγμένες χώρες, στην πρώτη γραμμή των οποίων οι Ηνωμένες Πολιτείες, που φοβούνται ενδεχόμενες δικαστικές συνέπειες, αντιτάχθηκαν σθεναρά.

Και παρά τη θέλησή τους, οι φτωχές χώρες υποχώρησαν, δεχόμενες μια συνέχιση του διαλόγου προκειμένου να μην χαθεί η πρόοδος στη μάχη κατά της υπερθέρμανσης, τα αποτελέσματα της οποίας τις απειλούν ήδη άμεσα. Δηλώνοντας «εξαιρετικά απογοητευμένες».

«Είναι μια προσβολή προς τα εκατομμύρια των ανθρώπων οι ζωές των οποίων έχουν καταστραφεί από την κλιματική κρίση», σχολίασε η Τερέζα Άντερσον από τη ΜΚΟ ActionAid International.

O Αντόνιο Γκουτέρες

«Η κλιματική καταστροφή εξακολουθεί να χτυπά την πόρτα», παρά την ολοκλήρωση μιας συμφωνίας σήμερα στην COP26 στη Γλασκώβη (Ηνωμένο Βασίλειο), προειδοποίησε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Η παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα είχε ως αποτέλεσμα «καλοδεχούμενα βήματα προς τα εμπρός, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό», εκτίμησε σε μια ανακοίνωση ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, που έφυγε από τη Γλασκώβη και βρισκόταν καθ’ οδόν για την έδρα του οργανισμού στη Νέα Υόρκη.

Παραθέτοντας τους στόχους «που δεν επιτύχαμε σε αυτή τη διάσκεψη», αναφέρει κυρίως «το τέλος των επιδοτήσεων των ορυκτών καυσίμων, την έξοδο από τον άνθρακα, τον ορισμό μιας τιμής για τον άνθρακα» και την οικονομική βοήθεια στις πιο φτωχές χώρες.

«Τα κείμενα που εγκρίθηκαν είναι ένας συμβιβασμός. Αντικατοπτρίζουν τα συμφέροντα, την κατάσταση, τις αντιφάσεις και τη φάση στην οποία βρίσκεται σήμερα η πολιτική βούληση στον κόσμο (...) Δυστυχώς η συλλογική πολιτική βούληση δεν ήταν αρκετή προκειμένου να ξεπεραστούν βαθιές αντιφάσεις», αναφέρει.

«Είναι καιρός να περάσουμε σε λειτουργία 'επείγουσας ανάγκης’», συνεχίζει, λέγοντας πως οι παρούσες δεσμεύσεις για μειώσεις εκπομπών δεν επιτρέπουν να επιτευχθεί ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας «αρκετά κάτω» από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, και ακόμη κάτω από τον 'ιδανικό' στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/AFP/Reuters