Βραβείο Europa Nostra για τη Γέφυρα Πλάκας

Με βραβείο Europa Nostra 2021 (Bραβείο Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς) τιμήθηκε… η Γέφυρα Πλάκας στα Τζουμέρκα, στην Ήπειρο. Η διάκριση αφορά την αποκατάσταση της γέφυρας, μεγάλο τμήμα της οποίας είχε καταρρεύσει τον Φεβρουάριο του 2015. Τη συγκεκριμένη υποψηφιότητα είχε καταθέσει πέρσι το υπουργείο Πολιτισμού.

Η ανακοίνωση των νικητών των Βραβείων 2021 έγινε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Europa Nostra. Οι 24 νικητές των βραβείων επιλέχθηκαν από ανεξάρτητες επιτροπές αποτελούμενες από εμπειρογνώμονες πολιτιστικής κληρονομιάς από όλη την Ευρώπη, κατά την αξιολόγηση των υποψηφιοτήτων που υποβλήθηκαν από οργανισμούς και άτομα από 30 ευρωπαϊκές χώρες.

«Αυτό το έργο αποτελεί παράδειγμα του πώς μια χρηστική κατασκευή γίνεται αντιληπτή και ως όμορφη. Η ολοκληρωμένη αποκατάσταση του γεφυριού της Πλάκας συμβάλλει στην ανάδειξη του τοπίου και του περιβάλλοντος», δήλωσε η κριτική επιτροπή για το έργο της αποκατάστασης της Γέφυρας Πλάκας.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία αποδίδει την κατάρρευση της γέφυρας στις έντονες βροχοπτώσεις και τα πλημμυρικά φαινόμενα, κάνει αναφορά σε δήλωσή της στην «πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη […] Αποτελεί πρόκληση και προτεραιότητά μας να φροντίσουμε το δυνατόν συντομότερα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που σχετίζονται με το κλίμα στην υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά»…

Για το έργο της αποκατάστασης, επισημαίνει ότι υπήρξε «το αποτέλεσμα εξαιρετικής συνεργασίας ανάμεσα στα Υπουργεία Πολιτισμού, Μεταφορών και Ανάπτυξης, στην Περιφέρεια Ηπείρου, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στο Τεχνικό Επιμελητήριο».

Όπως υπενθυμίζεται στην ανακοίνωση του υπουργείου, οι εργασίες ανάκτησης τμημάτων του γεφυριού της Πλάκας ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως μετά την κατάρρευση του τον Φεβρουάριο του 2015. Πραγματοποιήθηκε εκτεταμένη διεπιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση για τα αίτια της κατάρρευσης και για το σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκατάστασης της γέφυρας.

Στόχος του προγράμματος ήταν η στερέωση των εναπομεινάντων τμημάτων της, η αντιμετώπιση των δομικών ζητημάτων που προέκυπταν από την ροή του ποταμού και η αναστήλωση της γέφυρας χρησιμοποιώντας, όπου ήταν εφικτό, υλικό που είχε καταπέσει και επιλέγοντας προσεκτικά κατάλληλα νέα υλικά, όταν ήταν αναγκαίο. «Η έρευνα και η τεκμηρίωση αποτέλεσαν μια σταθερή βάση για αυτό το έργο που είχε ως στόχο να προσδιορίσει και να αναπαράγει τις παραδοσιακές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή της γέφυρας», ανέφερε η κριτική επιτροπή.

Το έργο είναι σημαντικό καθώς αποτελεί την πρώτη ανακατασκευή λίθινης γέφυρας στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα παρόμοια έργα παγκοσμίως.

«Το ευρύ φάσμα εμπειρίας και γνώσης που ανακτήθηκε από αυτό το μοναδικό έργο εμπλουτίζει την επιστημονική κοινότητα, με τα αποτελέσματα να διαχέονται στη διεθνή κοινότητα μέσω δημοσιεύσεων και παρουσιάσεων σε συνέδρια. Φυσικά, παραδοσιακά υλικά χρησιμοποιήθηκαν κατά την αποκατάσταση του μνημείου, ενώ ανακτήθηκαν και αξιοποιήθηκαν παραδοσιακές μέθοδοι κατασκευής» επισημαίνεται στην ανακοίνωση του υπουργείου.

Οι υποστηρικτές της πολιτιστικής κληρονομιάς από όλο τον κόσμο ενθαρρύνονται να ανακαλύψουν τους νικητές και να ψηφίσουν στο διαδίκτυο ( https://vote.europanostra.org/) για να αποφασίσουν ποιος θα κερδίσει φέτος το Βραβείο Κοινού. Ο νικητής του Βραβείου Κοινού θα ανακοινωθεί κατά τη διάρκεια της Τελετής Βραβείων Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς, η οποία θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο.

* Φωτογραφία από το έργο της αποκατάστασης της γέφυρας το 2019