Από δημοτικά σφαγεία, πολιτιστικός πολυχώρος

Ο πολιτιστικός πολυχώρος «Δημήτρης Χατζής» δίπλα στη λίμνη των Ιωαννίνων, στην Ακτή Μιαούλη (ή οδός Κάρολου Παπούλια, όπως ονομάζεται επίσημα), αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση ανάπλασης ενός παλιού κτιριακού συγκροτήματος. Από τις περιπτώσεις εκείνες που η ανάπλαση δεν ήταν κατ’ ευφημισμόν ανάπλαση.

Εκεί κάποτε, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, ήταν τα δημοτικά σφαγεία. Και η κατάσταση δεν ήταν καθόλου καλή. Λόγω της φύσης της δουλειάς, τα πράγματα δεν ήταν και ιδιαίτερα… καλαίσθητα, ενώ τα λύματα των σφαγείων κατέληγαν στη λίμνη.

Το κλείσιμο των σφαγείων σε πρώτη φάση και στη συνέχεια η ανακατασκευή του κτιριακού συγκροτήματος (με το παράλληλο γκρέμισμα κάποιων συνοδευτικών κτιρίων), άλλαξαν την παραλίμνια περιοχή. Τα σφαγεία μετατράπηκαν σε ένα πολιτιστικό πολυχώρο, σημείο αναφοράς σήμερα για την πόλη των Ιωαννίνων. Και προφανώς με το κλείσιμο των σφαγείων υπήρχε και ένα σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος για τη λίμνη.

Τα κτίρια των σφαγείων δε, εκτός σχεδίου πόλης, δεν είχαν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Το υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε πάντως στον χαρακτηρισμό τους ως «ιστορικά διατηρητέα μνημεία που χρειάζονται ειδική κρατική προστασία». Το σκεπτικό της υπουργικής απόφασης, το 1994 (πριν κλείσουν ακόμα τα σφαγεία), ήταν το εξής: «Πρόκειται για κτίρια ειδικής λειτουργίας που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν για τη χρήση που έχουν ως σήμερα και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της πόλης των Ιωαννίνων».

Τα δημοτικά σφαγεία ανεγέρθηκαν το 1928. Η πρώτη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ιωαννίνων για την ανέγερση νέων δημοτικών σφαγείων ήταν το 1925. «Εγκρίνει τω εν φωτοτύπω σχεδιαγράμματα υπό ημερομηνίαν 10^ην Μαρτίου 1925 συνταχθέντα υπό του Μηχανικού του Δήμου κ. Περ. Μελίρρυτο σχέδιον δημοτικού σφαγείου Ιωαννίνων υπό κλίμακα 1:1000 ως προς τε την πρόσοψιν, κάτοψιν και τομαί αυτού» αναφέρεται στα σχετικά πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου (Ιστορικό Αρχείο Δήμου Ιωαννιτών). Ο Περικλής Μελίρρυτος ήταν δημομηχανικός μέχρι το 1931. Ωστόσο, είχε εργαστεί και ως ιδιώτης «μηχανικός» ή «αρχιτέκτονας», βάζοντας την υπογραφή του σε διάφορα σημαντικά κτίρια της πόλης.

Η ανέγερση του νέου δημοτικού σφαγείου (υπήρχε παλιότερο από την περίοδο της απελευθέρωσης ήδη) αποφασίστηκε να γίνει στο «εν τω δημοτικώ γήπεδω αγρού Σιαράβας», όπου εκείνη την εποχή υπήρχαν και τα ταμπάκικα.

Το 1926, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε να προχωρήσει και σε πρόσθετες εργασίες, πέραν αυτών που προβλέπονταν στο αρχικό σχέδιο: κατασκευή περιβόλου, θύρα εισόδου, αποχωρητήρια κ.λπ. Το 1928 τα δημοτικά σφαγεία ήταν έτοιμα. Και λειτούργησαν επί περίπου επτά δεκαετίες, με δεκάδες ανθρώπους να εργάζονται καθημερινά στον χώρο αυτόν.

Η ανακατασκευή των δημοτικών σφαγείων έγινε επί δημαρχίας Νίκου Γκόντα. Το 2009 έγιναν τα εγκαίνια του πολιτιστικού αυτού πολυχώρου, συνοδεία του διπλανού χώρου πάρκινγκ. Το κτίριο, όπου σήμερα βρίσκεται η αίθουσα, αποτελούσε τον χώρο σφαγής των ζώων.

Στον πολιτιστικό αυτόν χώρο δόθηκε αργότερα το όνομα του Δημήτρη Χατζή, ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς της μεταπολεμικής ελληνικής πεζογραφίας.