Άκι Καουρισμάκι: Η πολύχρωμη ελπίδα σε μαύρους καιρούς

Ο Άκι Καουρισμάκι είναι ένας τύπος από τη Φινλανδία, 1.95 ύψος και 59 χρονών. Δυστυχώς, φέτος ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει τη σκηνοθεσία με την τελευταία του ταινία, το «The other side of hope», γιατί «θέλει επιτέλους να ζήσει τη ζωή του».

Και αυτός, είναι ένας ακόμα λόγος να συμπαθήσετε τον Άκι Καουρισμάκι.

Η ταινία κάνει πρεμιέρα την επόμενη εβδομάδα στα σινεμά και είναι ένα ακόμα διαμάντι στην προθήκη του δημιουργού της, αλλά και στο παγκόσμιο σινεμά. Ασχολείται ξανά με το θέμα της μετανάστευσης από τη μεριά του «υποδοχέα», ενός δυτικού κόσμου που προκαλεί τον πόνο και μετά γίνεται κριτής του, με όλα τα θεωρούμενα πολιτικά «κλισέ» να επανέρχονται δριμύτερα:  πόλεμος, μετανάστευση, χάσαμε τον έρωτα και μας έμεινε ο ιμπεριαλισμός…

Στο «The other side of hope» πρωταγωνιστεί ένας κανονικός σύγχρονος ήρωας. Ένας πρόσφυγας από τη Συρία, που είναι όντως ηθοποιός. Ο Σερβάν Χατζί προστίθεται στο πάνθεον των τρομερών προσωπικοτήτων των ταινιών του Καουρισμάκι, μαζί με όλο το απίθανο κρου. Ο Σακάρι Κοουσμάνεν που παλιά ήταν «Άνθρωπος χωρίς παρελθόν», μαζί με τον Τόμι Κόρπελα, τον πιο επιδραστικό γκρουμ όλων των εποχών και φυσικά, τη στρατιά των κρούνερς και ροκάδων της φινλανδικής μουσικής σκηνής. Αλήθεια, πού βρίσκει τόσες ροκ εν ρολ μπάντες ο Καουρισμάκι στη Φινλανδία; Η απάντηση είναι απλή: οι περισσότεροι ανήκουν στο ίδιο παρεάκι που ξεκίνησε ακόμα πιο πίσω από το «Leningrad Cowboys go America».

Κάπου εκεί βρίσκονται και οι ρίζες του αφοπλιστικού χιούμορ του Καουρισμάκι, από όταν έφτιαχνε τον Άμλετ που ξεκινούσε μπίζνες ή το Rocky VI,  την εννιάλεπτη παρωδία του Ρόκι. Μην ξεγελιέστε όμως. Ο Καουρισμάκι πάντα πραγματευόταν σοβαρά θέματα στις ταινίες του, άσχετα αν τα επένδυε με μια καθημερινή, σχεδόν πεζή ελαφρότητα.

Το The other side of hope όμως, είναι κάτι παραπάνω. Μοιάζει με ένα μανιφέστο σε όλα του. Από τις λεπτές ειρωνείες του σύγχρονου κόσμου (δείτε μόνο πώς μεταχειρίζεται τις νέες τεχνολογίες), μέχρι την αντίληψη για τη συλλογικότητα και την κοινωνική στάση. Ο Καουρισμάκι δεν μασάει τα λόγια του, ούτε παίρνει ίσες αποστάσεις στο θέμα της μετανάστευσης. Εκτός από το ό,τι κεντρικός ήρωας είναι ένας πρόσφυγας, διωγμένος από τον πόλεμο από το σπίτι του, ο σκηνοθέτης κράζει ανοιχτά τη θέση της Ευρώπης για τις επαναπροωθήσεις και τις προϋποθέσεις του, καθώς επίσης πλακώνει στο ξύλο (κυριολεκτικά) τους νεοναζί. Και αυτοί που τους δέρνουν δεν είναι τίποτα υπεράνθρωποι. Είναι καθημερινοί τύποι, κλοσάρ, θαμώνες μπαρ, ανάπηροι που στέκονται δίπλα σε αυτόν που έχει την ανάγκη τους. Τόσο απλά, τόσο κατανοητά.

Οι ταινίες του Καουρισμάκι πάνε κόντρα στην πολιτική ορθότητα. Στο «Hope» καπνίζουν όλοι, συνέχεια, ακόμα και όταν τους παίρνει ο ύπνος, οδηγάνε αυτοκίνητα και κάνουν δουλειές προπερασμένων δεκαετιών (και βάλε), διαλέγουν τρεντς που δεν περνάνε πλέον, αλλά αυτοί τα κάνουν επίκαιρα.

Το καλύτερο όμως είναι ότι στο τέλος, μας μένει ένα χαμόγελο και μια ελπίδα. Και όσο τα δημιουργήματα της τέχνης πετυχαίνουν αυτό, άσχετα αν είναι ή όχι ο στόχος τους, τότε είναι πετυχημένα.