Τουρισμός: Η χρυσή κότα που μας έφαγε τ' αυγά;

Ο Βασίλης Κωστάκης είναι Καθηγητής Τεχνολογικής Διακυβέρνησης και Βιωσιμότητας στο TalTech και ερευνητής στο Harvard. Σήμερα, γράφει για το αποτύπωμα του τουρισμού στην κοινωνία, με ιδιαίτερη αναφορά σε τομείς όπως η ύδρευση, οι μεταφορές κ.α.

Στην Ελλάδα, ο τουρισμός έχει καταστεί η “βαριά βιομηχανία” της χώρας. Η κότα με τα χρυσά αυγά. Ωστόσο αυξάνονται οι φωνές που λένε ότι έχει χαθεί το μέτρο. Κι από τον τουρισμό περάσαμε στον υπερτουρισμό.

Ο υπερτουρισμός είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Από την Ισπανία και την Ελλάδα μέχρι την Ταϋλάνδη και τη Χαβάη. Οι συνέπειες του υπερτουρισμού είναι πολλαπλές: περιβαλλοντική υποβάθμιση, εξάντληση φυσικών πόρων, απώλεια βιοποικιλότητας, αύξηση κοινωνικών ανισοτήτων, εκτοπισμός τοπικών κοινοτήτων και πολιτισμική ισοπέδωση.

Επιπλέον, ο υπερτουρισμός επιβαρύνει σημαντικά τις δημόσιες υποδομές. Η υπερκατανάλωση νερού οδηγεί σε λειψυδρία και υποβάθμιση της ποιότητας του νερού. Τα δίκτυα αποχέτευσης και διαχείρισης απορριμμάτων συχνά αδυνατούν να ανταποκριθούν στον αυξημένο όγκο, προκαλώντας προβλήματα υγιεινής. Οι μεταφορικές υποδομές επίσης υφίστανται μεγάλη πίεση.

Οι προτεινόμενες λύσεις από μόνες τους, όπως ο οικοτουρισμός, δεν φαίνεται να επιλύουν τα δομικά προβλήματα. Γι’αυτό προτείνεται ο “αποτουρισμός” - μια στρατηγική σταδιακής αποσύνδεσης της οικονομίας από την τουριστική μονοκαλλιέργεια.

Ο αποτουρισμός μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της “καλής ζωής” πέρα από τον καταναλωτισμό. Επίσης, μας καλεί να αναδιαρθρώσουμε την οικονομία δίνοντας έμφαση στην τοπική παραγωγή, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων.

Κρίνεται συνεπώς απαραίτητη η θέσπιση ρυθμιστικών μέτρων όπως: όρια στην τουριστική προσέλευση, προστασία των κοινών αγαθών (υδάτινοι πόροι, δάση κ.α.), φορολόγηση της ρύπανσης και κίνητρα για βιώσιμες μορφές τουρισμού.

Για πόσο ακόμα θα πουλάμε την ψυχή μας — και τον φυσικό μας πλούτο — στον υψηλότερο πλειοδότη; Ποιος ξέρει; Ίσως όταν πια δεν έχουμε τίποτα άλλο να πουλήσουμε, να ανακαλύψουμε την αξία αυτών που χάσαμε. Μακάρι, όμως, να μην είναι αργά.