Τέσσερα βιβλία και ένα podcast για το ‘21

Η συγγραφική δραστηριότητα με την ευκαιρία των 200 ετών από την επανάσταση του 1821 είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Θεωρίες και αναλύσεις επαναδιατυπώνονται για το κορυφαίο και διαρκές ιστορικό γεγονός των Βαλκανίων, εκδόσεις ανιχνεύουν τις πιο άγνωστες και «σκοτεινές» εκδοχές του, ακαδημαϊκοί, ερευνητές, συγγραφείς σταχυολογούν πηγές, γνωστές και άγνωστες.

Εδώ, είναι τέσσερα βιβλία για το 1821 που έχουμε ξεχωρίσει:

1821: Ενάντια σε φρούρια και τείχη, του Γ. Μαργαρίτη (Διόπτρα)

Ο καθηγητής Ιστορίας του ΑΠΘ Γιώργος Μαργαρίτης είναι ένας από τους σημαντικότερους ακαδημαϊκούς τούτης της περιόδου. Το βιβλίο του «Ενάντια σε φρούρια και τείχη - Μια μικρή εισαγωγή για την ελληνική επανάσταση», είναι μια εισαγωγή, αυτό που λέει δηλαδή, αναπτύσσοντας το πλαίσιο της τελευταίας περιόδου πριν την επανάσταση και την προετοιμασία της, αλλά και το πρώτο της κομβικό σημείο, την άλωση της Τριπολιτσάς.

Το βιβλίο αποτυπώνει διαστάσεις, όχι ιδιαίτερα «δημοφιλείς» στο αποκλειστικά ηρωικό αφήγημα. Η άλωση της Τριπολιτσάς που έδωσε ουσιαστικά διοικητική υπόσταση στο «κυοφορούμενο» ελληνικό κράτος, ήταν μια εξαιρετικά επίπονη και βίαια διαδικασία, που συντέλεσε ιδιαίτερα στην ιστορική εξέλιξη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι αναλύσεις για το τι ήταν ακριβώς η Φιλική Εταιρεία και τι υπόσταση και αντίκτυπο είχαν τα σχέδιά της, αλλά και ο ρόλος που έπαιξαν τα «απόκεντρα» εξουσίας, όπως αυτής του Αλή Πασά στην Ήπειρο, στην έκβαση της επανάστασης.

Το βιβλίο συνοδεύει και μια σειρά podcasts που μπορείτε να ακούσετε εδώ:

Μια λοξή ματιά στην ιστορία, του Δ. Ελευθεράτου (Τόπος)

Ο δημοσιογράφος Διονύσης Ελευθεράτος δεν καταπιάνεται πρώτη φορά με ιστορικά γεγονότα και πηγές. Το έχει κάνει ξανά, με την ιστορία της «ποδοσφαιρικής πολιτικής» στην Ελλάδα, αλλά και με την περίοδο της χούντας. Τώρα, στο νέο βιβλίο του ασχολείται, όχι τόσο με το ’21 καθαυτό, αλλά με ό,τι ακολούθησε, μέχρι σχετικά πρόσφατα. Τα γεγονότα και τα πρόσωπα δεν είναι πάντα αυτά που φαίνονται ή δηλώνονται. Αντίθετα με το πρόσφατο αφήγημα για το ποιος τελικά γράφει την ιστορία, οι νικητές και η εξουσία έχουν πάντα το μολύβι, το χαρτί (και το μαχαίρι) στα δικά τους χέρια. Το βιβλίο ανατρέχει λοιπόν σε ένα φάσμα σχεδόν 150 ετών, εξετάζοντας μέσω πηγών, κυρίως τον κατά καιρούς Τύπο, γεγονότα και το ρόλο των προσώπων, πολιτικών και μη, στην ελληνική ιστορία.

21 ρωγμές στην επίσημη ιστορία για το 1821, του Σπ. Αλεξίου (Τόπος) 

Ο εκπαιδευτικός Σπύρος Αλεξίου κάνει κάτι αντίστοιχο με τον Ελευθεράτο, αλλά σε πολύ πιο συγκεκριμένα χρονικά σημεία και πολύ πιο επιδραστικά στην ίδια την επαναστατική διαδικασία. Γράφει 21 ιστορίες για λιγότερο γνωστά πρόσωπα όπως οι Βλαδιμηρέσκου, Καρατζάς, Οικονόμου, ανιχνεύει τις «άλλες πλευρές» ανθρώπων όπως ο Μαυροκορδάτος και ο Καραϊσκάκης, ανατρέχει στην «οριζόντια» διαστρωμάτωση της εποχής του ’21 και αργότερα και το πόσο δεκτικοί ήταν στην επανάσταση οι προύχοντες, η εκκλησία, ο απλός λαός. 

1821 - Γυναίκες και Επανάσταση, της Β. Λάζου (Διόπτρα)

Η καθηγήτρια του ΑΠΘ Βασιλική Λάζου προσθέτει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο, για ένα θέμα που μέχρι πρότινος παρουσιαζόταν κυρίως μέσω αφηγήσεων και αναφορών σε κεντρικά πολιτικά πρόσωπα. Η θέση της γυναίκας όμως στην προεπαναστατική και μετεπαναστατική περίοδο, δεν ερευνήθηκε ενδελεχώς σε ό,τι αφορά τη ζωή στην οθωμανική κοινωνία και στο μετέπειτα ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Δικαιώματα, καταπίεση, συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι και αρκετά… Γιάννενα περιλαμβάνονται στο βιβλίο.