Τα «ένοχα» χάρτινα καλαμάκια

Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι τα «φιλικά προς το περιβάλλον» χάρτινα καλαμάκια περιέχουν μακροχρόνιες και δυνητικά τοξικές χημικές ουσίες.

Η μελέτη, που δημοσιεύεται σήμερα στο περιοδικό Food Additives and Contaminants, διαπίστωσε ότι η συντριπτική πλειονότητα των χάρτινων καλαμακιών που εξετάστηκαν περιείχαν συνθετικές χημικές ουσίες, γνωστές ως PFAS. Οι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες γνωστές ως (PFAS) είναι μια πολυμελής οικογένεια περίπου πέντε χιλιάδων συνθετικών χημικών ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρέως σε πολλά προϊόντα και τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

«Τα καλαμάκια που κατασκευάζονται από φυτικά υλικά, όπως το χαρτί και το μπαμπού, συχνά διαφημίζονται ως πιο βιώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον από εκείνα που κατασκευάζονται από πλαστικό», δήλωσε σε δελτίο τύπου ο Δρ. Τίμο Γκρόφεν, συγγραφέας της μελέτης και περιβαλλοντολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας. «Ωστόσο, η παρουσία PFAS σε αυτά τα καλαμάκια σημαίνει ότι αυτό δεν είναι απαραίτητα αλήθεια».

Οι ερευνητές της μελέτης εξέτασαν 39 μάρκες καλαμακίων στο Βέλγιο από σούπερ μάρκετ, καταστήματα παιχνιδιών, αλυσίδες fast-food, φαρμακεία και καταστήματα ηλεκτρονικού εμπορίου. Τα καλαμάκια ήταν είτε από χαρτί, μπαμπού, γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι ή πλαστικό και οι ερευνητές εξέτασαν κάθε μάρκα για συγκεντρώσεις PFAS.

Το 69% των εμπορικών σημάτων περιείχαν PFAS, με τα χάρτινα καλαμάκια να έχουν περισσότερες πιθανότητες να περιέχουν τις χημικές ουσίες. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 90% των χάρτινων καλαμακιών είχαν PFAS, σε σύγκριση με το 80% των καλαμακιών από μπαμπού, το 75% των πλαστικών καλαμακιών και το 40% των γυάλινων καλαμακιών. Επιπλέον, μια μάρκα χάρτινου καλαμακίου ήταν η μάρκα με την υψηλότερη συγκέντρωση PFAS.  

Το υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ (PFOA) ήταν το πιο κοινό PFAS που βρέθηκε στα καλαμάκια. Αν και δεν παράγεται πλέον στις ΗΠΑ, παράγεται σε ορισμένες άλλες χώρες και θα μπορούσε ενδεχομένως να βρίσκεται σε προϊόντα που αγοράζουν οι Αμερικανοί καταναλωτές, σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία.

Οι κίνδυνοι των χημικών ουσιών 

Τα PFAS εισήχθησαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1940 για να βοηθήσουν τα προϊόντα να αντιστέκονται στο λάδι, το νερό και το λίπος. Τα «για πάντα χημικά» βρίσκονται σε αμέτρητα προϊόντα, από μαγειρικά σκεύη μέχρι χαλιά και υφάσματα, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC). Ενώ τα PFAS μπορούν να εισέλθουν στα τρόφιμα μέσω των φυτών, των ζώων και των μολυσμένων κέντρων επεξεργασίας, «είναι επίσης δυνατόν πολύ μικρές ποσότητες PFAS να εισέλθουν στα τρόφιμα μέσω της συσκευασίας, της επεξεργασίας και των μαγειρικών σκευών», σύμφωνα με την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ. 

Οι μικρές ποσότητες PFAS δεν αποτελούν κίνδυνο. Ωστόσο, η συσσώρευση των χημικών ουσιών στον οργανισμό μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες επιπτώσεις στην υγεία από αλλαγές στα ηπατικά ένζυμα, αυξημένη αρτηριακή πίεση και ορισμένους καρκίνους, σύμφωνα με το CDC (αν και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον άνθρωπο δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές, επειδή έχουν διεξαχθεί μόνο μελέτες σε ζώα με μεγαλύτερες συγκεντρώσεις PFAS). 

Μελέτες σε ζώα υποδεικνύουν ότι πιο σημαντικές ποσότητες PFAS στο σώμα μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη, καθώς και να βλάψουν το ήπαρ και το ανοσοποιητικό σύστημα, σύμφωνα με το CDC.

Λόγω αυτής της ανησυχίας, ο FDA ελέγχει τα τρόφιμα για PFAS από το 2019 για να εκτιμήσει το επίπεδο έκθεσης του πληθυσμού.  

Οι ερευνητές σημείωσαν ότι η ποσότητα PFAS που ανιχνεύθηκε στα καλαμάκια ήταν συνολικά χαμηλή και υπέθεσαν ότι μολυσμένο έδαφος κατά την κατασκευή των καλαμακιών με φυτική βάση (μπαμπού και χαρτί) θα μπορούσε να έχει οδηγήσει στην ανίχνευση των PFAS, ή στη διαδικασία κατασκευής. Δεν ήταν επίσης κατανοητό αν οι χημικές ουσίες διέρρεαν στα ίδια τα υγρά. Παρ' όλα αυτά, τίθεται το ερώτημα αν πρέπει ή όχι να χρησιμοποιούμε χάρτινα καλαμάκια στο όνομα της βιωσιμότητας. 

«Η παρουσία PFAS σε χάρτινα καλαμάκια και καλαμάκια από μπαμπού δείχνει ότι δεν είναι απαραίτητα βιοδιασπώμενα», δήλωσε ο Groffen στην ανακοίνωση. «Δεν εντοπίσαμε PFAS σε καλαμάκια από ανοξείδωτο ατσάλι, οπότε θα συμβούλευα τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν αυτόν τον τύπο καλαμακίου - ή απλώς να μην χρησιμοποιούν καθόλου καλαμάκια».

Με πληροφορίες από fortune