Τα αφηγήματα δεν σβήνουν φωτιές

Η Ελλάδα είναι διαχρονικά ευάλωτη στις καταστροφές που έχουμε συνηθίσει να τις αποκαλούμε «φυσικές», αλλά δεν είναι μόνο τέτοιες.

Στο σεισμό της Πάρνηθας το 1999 σκοτώθηκαν 149 άνθρωποι. Στο «Σάμινα» το 2000 πέθαναν 81 άνθρωποι. Στις πυρκαγιές του 2007, 84. Πέρυσι στη Μάνδρα 24. Στο Μάτι, 102.

Όλα αυτά έχουν συμβεί σε διάστημα 20 ετών και αποτελούν τη δραματική υπόμνηση ότι ο κρατικός μηχανισμός και οι κυβερνήσεις, αλλά και οι άνθρωποι γενικά, δεν έχουμε διδαχθεί τίποτα, καθώς και ότι στην Ελλάδα, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε εγκαίρως μια καταστροφή.

Επίσης διαχρονικά, το ελληνικό κράτος καθορίζει τη στάση του με το «αφήγημα», με τη σύγκριση μεταξύ των διαχειριστών του. Η περσινή, συγκλονιστική ανικανότητα της Περιφέρειας Αττικής και της πολιτικής της προϊσταμένης Ρένας Δούρου, του πολιτικού συντονισμού και κρατικού μηχανισμού, σε συνδυασμό με τον πανικό και το τραγικό αποτέλεσμα στο Μάτι, έγιναν «πολιτικό όπλο» της ΝΔ κατά του ΣΥΡΙΖΑ και σε μεγάλο βαθμό, χρησιμοποιήθηκαν στις πρόσφατες εκλογές. 

Φέτος, που η Ελλάδα καίγεται ξανά γιατί είναι εντελώς ανυπεράσπιστη πολιτικά, νομοθετικά και σε υποδομές απέναντι στην πιο κλασική καλοκαιρινή απειλή των μεσογειακών συστημάτων, τις πυρκαγιές, η ΝΔ ως κυβέρνηση πια, προσπαθεί να ελέγξει το αφήγημα: από το «όλα υπό έλεγχο», πήγαμε στο «ευτυχώς δεν χάθηκαν ζωές» και στη «βοήθεια της παναγίας». Ευτυχώς για τη ΝΔ, στηρίζεται σθεναρά από τα πιο δημοφιλή ΜΜΕ και δεν φαίνεται το επικοινωνιακό φιάσκο που έλαβε χώρα σε λιγότερες από 24 ώρες.

Τι σημασία έχει όμως το επικοινωνιακό φιάσκο; Καμία. Οι φωτιές δεν σβήνουν με αφηγήματα. Ούτε με αλληλοκατηγορίες στα social media «ποιος ήταν διακοπές όταν καιγόταν ο τόπος», που έγιναν σημαία και πέρυσι και φέτος…

Διαχρονικά, απουσιάζει η συστηματοποιημένη δυνατότητα αποφυγής των καταστροφών. Για χρόνια ολόκληρα το ελληνικό κράτος δαπανά χρήματα ενοικίασης εναέριων μέσων, ενώ οι πυροσβέστες, που κάθε φορά υπερβαίνουν εαυτούς (και θυσίες, επίσης…), λένε και ξαναλένε ότι υπάρχουν  ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και σε μέσα. 

Αντ’ αυτών, το κράτος (ως έννοια) «σβήνει» μόνο τις εσωτερικές του αντιθέσεις, ικανοποιώντας κατά το δοκούν τοπικά αιτήματα για ελικόπτερα, ώστε να αισθάνονται πιο ασφαλείς οι πολίτες και πιο ασφαλείς εκλογικά, οι αιρετοί. Η δε Πολιτική Προστασία συχνά «συζητιέται» για λάθος λόγους, ειδικά σε καιρούς «μετεωρολογικής ειρήνης». Η  ιδιωτική πρωτοβουλία μόνιμα προσπαθεί να επωφεληθεί, ενώ για τις υπάρχουσες υποδομές, ας μην το συζητάμε: πόσα καλώδια ρεύματος περνάνε μέσα από παρθένα δάση στην Ελλάδα; Πώς ελέγχονται και καθορίζονται οι δασικές εργασίες και τα δασικά προϊόντα;

Στην ουσία όμως και στην προετοιμασία, το άρθρο 24 για τα δάση ήταν «αντιαναπτυξιακό» για το σημερινό υπουργό Ανάπτυξης και τηλεγιλέκων Άδωνη Γεωργιάδη. Το 2007 ο Βύρων Πολύδωρας υπέδειχνε τον «στρατηγό άνεμο» και διάφοροι απίθανοι που (κάποιοι εξ αυτών) σήμερα είναι στο κοινοβούλιο, ανακάλυπταν διαπλανητικές συνωμοσίες, τούρκους πράκτορες, καρτέλ ναρκωτικών κ.λπ. Το 2000 ο τότε Υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Παπουτσής, που το ΠΑΣΟΚ τον αντάμειψε πολιτικά για τις υπηρεσίες του, δεν βρήκε ένα λόγο να παραιτηθεί. Το 1999 ανακαλύπταμε ότι έχουν γίνει πολεοδομικές παραβάσεις, αλλά το 2019 υπήρξαν εταιρίες που απαγόρευσαν στους εργαζόμενους να βγούνε έξω, στον πρόσφατο σεισμό της Αθήνας. 

Ας το βάλουμε καλά στο μυαλό μας: Οι πυρκαγιές δεν θα σταματήσουν, ούτε οι σεισμοί, ούτε οι πλημμύρες. Δεν θα σταματήσουν (και) γιατί ο ανθρώπινος παράγοντας έχει παρέμβει αναπόδραστα σχεδόν στο περιβάλλον στο οποίο φιλοξενείται και αντίθετα με το παγκόσμιο αφήγημα που κυμαίνεται από «να καταργήσουμε τα πλαστικά καλαμάκια και όλα θα πάνε καλά» και φτάνει στο «δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή», η φύση τα έχει πάρει οριστικά μαζί μας.

Μέχρι την επόμενη φυσική καταστροφή λοιπόν, ας ευχηθούμε, όχι για τη θεϊκή παρέμβαση στην οποία ελπίζει ο πρωθυπουργός της χώρας (!), αλλά στην ακόμα μεγαλύτερη αυταπάρνηση των ανθρώπων που σβήνουν τις φωτιές, συν την ακόμα μεγαλύτερη συνειδητοποίηση όλων μας. Γιατί τα αφηγήματα δεν σταματάνε ούτε φωτιές, ούτε νερό, ούτε σεισμούς…