SIPRI: Η Ευρώπη διπλασιάζει τις εισαγωγές όπλων

Η Ευρώπη ενισχύει τη δέσμευσή της για επανεξοπλισμό. Οι εισαγωγές όπλων από τα ευρωπαϊκά κράτη ήταν 94% υψηλότερες το 2019-23 σε σχέση με το 2014-18, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου οι αγορές μειώθηκαν. 

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία δοκίμασε την ευρωπαϊκή ασφάλεια και η γηραιά ήπειρος, εκτός από την ενίσχυση της άμυνάς της με την αγορά όπλων, θέλει να ενισχύσει τη δική της αμυντική βιομηχανία για να αντισταθμίσει την εξάρτησή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες. 

Σε παγκόσμια κλίμακα, οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ο κύριος προμηθευτής όπλων στον κόσμο, ενώ οι εξαγωγές όπλων της Ρωσίας μειώθηκαν στο μισό και η χώρα έγινε για πρώτη φορά ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων, αμέσως μετά τη Γαλλία.

Τα στοιχεία που δημοσίευσε τη Δευτέρα το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI) επιβεβαιώνουν ότι, παρά το γεγονός ότι ο παγκόσμιος όγκος των διεθνών εξαγωγών όπλων μειώθηκε κατά 3,3% μεταξύ της περιόδου 2014-18 και της περιόδου 2019-23, η Ευρώπη επιτάχυνε την προσπάθεια επανεξοπλισμού της. 

«Η ζήτηση της Ευρώπης για όπλα έχει αυξηθεί από το 2014 [έτος της ρωσικής εισβολής στην Κριμαία και σε μέρος της ανατολικής Ουκρανίας], αλλά η απότομη αύξηση τα τελευταία χρόνια εξηγείται επειδή μεγάλο μέρος των όπλων που αγοράστηκαν δόθηκαν στην Ουκρανία και οι χώρες θέλουν να συνεχίσουν να προστατεύονται στρατιωτικά», αναφέρει ο Pieter Wezeman, συν-συγγραφέας της έκθεσης και ανώτερος ερευνητής του SIPRI.

Ο κύριος προμηθευτής της Ευρώπης είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, με το 55% των συνολικών εισαγωγών κατά την τελευταία πενταετία να προέρχεται από τη χώρα αυτή. 

Ο Wezeman εξηγεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σημαντικό πλεονέκτημα στη στρατιωτική τεχνολογία, ιδίως όσον αφορά τα μαχητικά αεροσκάφη. Οκτώ από τις 10 ευρωπαϊκές χώρες που προμηθεύτηκαν αεροσκάφη την τελευταία πενταετία επέλεξαν τα αμερικανικής παραγωγής F-16 και F-35, σύμφωνα με την έκθεση. 

Ενίσχυση ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας

Ένας από τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεδομένης της ρωσικής απειλής, είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας με περισσότερα όπλα που θα κατανεμηθούν σε όλα τα κράτη μέλη. 

Συγκεκριμένα, επιδιώκει να ενισχύσει επειγόντως την τοπική παραγωγή, έτσι ώστε μέχρι το 2030, το 50% των στρατιωτικών αγορών να πραγματοποιείται εντός του ΕΕ, όπως ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ο ύπατος εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ. 

Στα σχέδια περιλαμβάνουν ακόμη την εγκατάλειψη δεκαετιών εξάρτησης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, πολύ περισσότερο τώρα που υπάρχει η πιθανότητα να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έκανε αμφιλεγόμενα σχόλια για τη χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ.

Για τον Wezeman, ο στόχος αυτός, αν και δεν είναι αδύνατος, απέχει ακόμη πολύ από το να γίνει πραγματικότητα. «Έχουν ήδη δοθεί πολλές παραγγελίες για όπλα που θα συνεχίσουν να καταφθάνουν τα επόμενα χρόνια. Επιπλέον, αν και η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία είναι πλήρης, δεν έχει την ικανότητα να παράγει με επαρκή ρυθμό για να καλύψει τη δική της ζήτηση».

Η Ουκρανία είναι, μακράν, η ευρωπαϊκή χώρα στην οποία οι εισαγωγές έχουν αυξηθεί περισσότερο την τελευταία πενταετία: 6.633% περισσότερες από την προηγούμενη περίοδο. Επιπλέον, τουλάχιστον 30 κράτη προμήθευσαν σημαντικά όπλα στην Ουκρανία μετά την πλήρους κλίμακας ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022. 

Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι προκειμένου να διευρύνουν τις στρατιωτικές δυνατότητες της Ουκρανίας, οι προμηθευτές άρχισαν να παραδίδουν συστήματα μεγάλου βεληνεκούς το 2023: μεταξύ άλλων, η Πολωνία και η Σλοβακία δώρισαν 27 πλεονάζοντα μαχητικά αεροσκάφη, ενώ η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο προμήθευσαν πυραύλους με βεληνεκές 300 χιλιομέτρων.

Μειώσεις

Σε αντίθεση με την Ευρώπη, ο υπόλοιπος κόσμος μείωσε τις εισαγωγές όπλων μεταξύ 2014-18 και 2019-23. Στην Ασία και την Ωκεανία, ο αριθμός μειώθηκε κατά 12%, παρασυρόμενος από την Κίνα. 

Παρόλα αυτά, παραμένει η αγορά με τον μεγαλύτερο όγκο εισαγωγών με γίγαντες όπως η Ινδία, το Πακιστάν, η Ιαπωνία και η Αυστραλία. Παρόμοια είναι η μείωση και στη Μέση Ανατολή, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ο κύριος εξαγωγέας λόγω των αγορών από τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ισραήλ. 

Η έκθεση δεν αντικατοπτρίζει, ωστόσο, μεγάλη αλλαγή στις εισαγωγές του Ισραήλ κατά την τελευταία πενταετία, με οριακή αύξηση 5,1% από το 2014-2018, παρά την επίθεση που εξαπολύθηκε τον Οκτώβριο στη Γάζα ως απάντηση στην επίθεση της Χαμάς. 

«Το γεγονός ότι το Ισραήλ είναι σε θέση να οργανώσει μια στρατιωτική επιχείρηση τέτοιας κλίμακας στη Γάζα βασίζεται στο γεγονός ότι λαμβάνει σημαντικές ποσότητες όπλων από τις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και πολλές δεκαετίες. Τα όπλα που χρησιμοποιούνται σήμερα [στη Λωρίδα της Γάζας] προμηθεύτηκαν τα προηγούμενα χρόνια», λέει ο Wezeman. 

Ακόμα κι έτσι, το SIPRI κατέγραψε ότι στα τέλη του 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες «παρέδωσαν γρήγορα χιλιάδες κατευθυνόμενες βόμβες και πυραύλους στο Ισραήλ».