Προτεραιότητα η ψηφιακή ωρίμανση της Ηπείρου χωρίς διλήμματα

Ο Τάσος Κούτλας είναι ειδικός σε θέματα ψηφιακού μετασχηματισμού, τεχνολογίας και επικοινωνίας με διδακτορικό στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Έχει πολυετή εμπειρία στην ανάπτυξη στρατηγικής, σχεδιασμού και υλοποίησης πολύπλοκων έργων ψηφιακού μετασχηματισμού για τις διεθνείς αγορές. Εργάζεται ως Αναπληρωτής Διευθυντής Ψηφιακών Λύσεων Ευρώπης στην FFW, εταιρείας που δραστηριοποιείται σε Δανία, Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Αμερική.

Αν και αποδεδειγμένα το ελεύθερο λογισμικό συνεισφέρει στην αύξηση του ΑΕΠ των ψηφιακά ώριμων αγορών, η χώρα μας και δει η Ήπειρος πρέπει να ωριμάσει ψηφιακά για να μπορέσει να έχει οφέλη. Αυτό πρωτίστως μεταφράζεται σε: αύξηση των ψηφιακών δεξιοτήτων, θέσεις εργασίας στην ψηφιακή οικονομία και ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος από τοπικές επιχειρήσεις ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών με ξεκάθαρο προσανατολισμό πωλήσεων το εξωτερικό.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε στις 6 Σεπτεμβρίου 2021, υπολόγισε πως το ελεύθερο λογισμικό συνεισέφερε στο ΑΕΠ της ΕΕ, πλέον του αναμενόμενου, περί τα 65 με 95 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2018 μόνο. Αντίστοιχα είναι τα αποτελέσματα της έρευνας του Open UK, που υπολόγισε πως η συνεισφορά του ελεύθερου λογισμικού, κάθε χρόνο, στην οικονομία της Ηνωμένου Βασιλείου είναι περί τα 47 δισεκατομμύρια ευρώ και σε 126.000 θέσεις εργασίας προγραμματιστών.

Με βάση αυτά τα δεδομένα εύλογα κανείς μπορεί να αναρωτηθεί γιατί η Ελλάδα δεν στρέφεται στο ελεύθερο λογισμικό για να ενίσχύσει περαιτέρω τις προσπάθειες ανάπτυξης της ψηφιακής οικονομίας; Και επιπλέον, τοπικά, γιατί το Πάρκο Υψηλής Τεχνολογίας που εξήγγειλε η Περιφέρεια Ηπείρου, διαμορφώνεται ως χώρος φιλοξενίας διεθνών επιχειρήσεων και δεν επικεντρώνεται στην ανάπτυξη υπηρεσιών γύρω από το ελεύθερο λογισμικό;

Για την αναγκαιότητα του Πάρκου ως κτιρίου και της προσέλκυσης διεθνών επιχειρήσεων στην περιοχή μας έχω μιλήσει εκτενώς σε άλλο μου άρθρο (Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας στα Ιωάννινα, Ηπειρωτικός Αγώνας, Ιούλιος 2021). Επιγραμματικά τις διεθνείς επιχειρήσεις τις χρειαζόμαστε για δύο λόγους.

Προσφέρουν παραστάσεις και εμπειρίες στους εργαζομένους τους, που είναι δύσκολο να αποκτηθούν στις επιχειρήσεις που απευθύνονται στην εσωτερική ζήτηση. Επίσης μετεκπαιδεύουν τους εργαζομένους τους σε σύγχρονες διαδικασίες και συστήματα και τους εξελίσσουν, καθώς τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της ψηφιακής οικονομίας προκύπτουν από τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες των εργαζομένων. Αυτά ανήκουν στους εργαζομένους, όχι στην εκάστοτε επιχείρηση και τους ακολουθούν στην επαγγελματική τους πορεία.

Αυτό που δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί σχετικά με το Πάρκο Υψηλής Τεχνολογίας είναι το αναπτυξιακό κομμάτι. Πώς θα γίνει η προσέλκυση των διεθνών επιχειρήσεων; Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η πρόταση για την δημιουργία του Κόμβου Ψηφιακής Καινοτομίας και Τεχνολογίας, με αρμοδιότητες ως προς την προσέλκυση, υποδοχή και διευκόλυνση εγκατάστασης διεθνών επιχειρήσεων στην πόλη.

Επιστρέφοντας όμως στο πρώτο ερώτημα: είναι το ελεύθερο λογισμικό λύση για την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας της Ελλάδας και δει της Ηπείρου;

Έχοντας ξοδέψει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας μου προωθώντας και υλοποιώντας λύσεις βασισμένες σε ελεύθερο λογισμικό σε Ευρώπη και Αμερική, έχω βιώσει από πρώτο χέρι τις δυνατότητες ανάπτυξης της ψηφιακής οικονομίας μέσω αυτού. Η εμπειρία μου με έχει κάνει να συνειδητοποιήσω πως το ελεύθερο λογισμικό, για να συνεισφέρει στην ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας μιας χώρας ή περιφέρειας, πρέπει να συντρέχουν δύο προϋποθέσεις: υψηλή ψηφιακή ωριμότητα της αγοράς και διαθέσιμες ψηφιακές δεξιότητες στην αγορά εργασίας. Υπάρχουν και άλλες δευτερεύοντες προϋποθέσεις αλλά χωρίς αυτές τις δύο ουσιαστική ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει.

Το βασικότερο πλεονέκτημα του ελεύθερου λογισμικού είναι πως προσφέρει πρόσβαση σε όλα τα σημεία του λογισμικού, ελεύθερα και χωρίς περιορισμούς. Αυτό σημαίνει πως μία επιχείρηση που χρησιμοποιεί ελεύθερο λογισμικό, μπορεί να το αλλάξει και να το παραμετροποιήσει, ώστε να το φέρει στα μέτρα της, χωρίς να χρειάζεται κάποια άδεια ή να πληρώσει για αυτό το δικαίωμα.

Σε αγορές με χαμηλή ψηφιακή ωριμότητα κυριαρχούν οι επιχειρήσεις που ονομάζονται “καταναλωτές τεχνολογίας”. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη του ελεύθερου λογισμικού, επειδή το βασικό πλεονέκτημα εκλαμβάνεται ως μειονέκτημα. Μία επιχείρηση που θέλει να βασιστεί σε ελεύθερο λογισμικό αφενός πρέπει να αναλάβει κόστος ανάπτυξης και ευθύνη υποστήριξης του λογισμικού. Αφετέρου, δεν βρίσκει τις απαραίτητες δεξιότητες και εμπειρίες στην αγορά εργασίας ώστε να αντλήσουν στελέχη ή εξωτερικούς συνεργάτες που θα τους επιτρέψουν να αναπτύξουν και να συντηρήσουν το λογισμικό. Μία επιχείρηση, προτιμά να αγοράσει κλειστό λογισμικό, που προσφέρει ολοκληρωμένη λύση σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα και βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο μοντέλο υποστήριξης.

Αντίθετα μια επιχείρηση που κατευθύνεται σε λύση ελεύθερου λογισμικού πρέπει να μετατραπεί από καταναλωτής τεχνολογίας σε δημιουργό τεχνολογίας. Ως δημιουργός τεχνολογίας πρέπει να αντλήσει στελέχη για να σχεδιάσει, να αναπτύξει, να λειτουργήσει και να συντηρήσει το λογισμικό της. Επιπλέον η ανάπτυξη του λογισμικού δεν είναι μόνο ο κώδικας (οι εντολές που καταλαβαίνει ο υπολογιστής). 

Το τι θα κάνει το λογισμικό, καθώς επίσης πως οι λειτουργικότητες υπηρετούν το όραμα και την στρατηγική μιας επιχείρησης, ποια είναι η εμπειρία του χρήστη, ποια μεθοδολογία θα ακολουθηθεί για την ανάπτυξη του λογισμικού, πως θα γίνει η αποσφαλμάτωση και ο έλεγχος λειτουργίας, πως θα πραγματοποιηθεί η παραλαβή του έργου, ποια θα είναι η παραγωγική λειτουργία είναι σημαντικοί παράμετροι στον κύκλο ανάπτυξης ενός λογισμικού ανεξάρτητα από την άδεια χρήση κομματιών του κώδικα. Μόνο όταν μια επιχείρηση λειτουργεί σε μια αγορά με αυξημένες ψηφιακές δεξιότητες και ωριμότητα έχει πρόσβαση σε τέτοια στελέχη και μπορεί να αποφασίσει να επωμιστεί το ρίσκο της ανάπτυξης και συντήρησης του λογισμικού.

Και έρχομαι στο ζητούμενο, το ελεύθερο λογισμικό αποδεδειγμένα συνεισφέρει στην ψηφιακή οικονομία, των ψηφιακά ώριμων αγορών, αυξάνοντας το ΑΕΠ τους. Για την Ελλάδα όμως, και δει για την Ήπειρο, αυτό που προέχει είναι η ψηφιακή ωρίμανση της αγοράς. Αυξάνοντας τις ψηφιακές δεξιότητες και δημιουργώντας θέσεις εργασίας στην ψηφιακή οικονομία μέσω των διεθνών εταιρειών που θα εγκατασταθούν και αναπτύσσοντας ένα οικοσύστημα από τοπικές επιχειρήσεις ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών με ξεκάθαρο προσανατολισμό πωλήσεων το εξωτερικό. 

Αυτές οι τελευταίες, ως δημιουργοί τεχνολογίας, θα επενδύσουν στο ελεύθερο λογισμικό και θα αναζητήσουν μία πλειάδα από στελέχη της ψηφιακής οικονομίας που πλέον θα είναι διαθέσιμα: προγραμματιστές, αναλυτές δεδομένων, διαχειριστές ψηφιακών έργων, σχεδιαστές εμπειρίας χρήστη, μηχανικοί αποσφαλμάτωσης, διαχειριστές συστημάτων, σχεδιαστές ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Για να γίνει αυτό χρειάζονται πρωτοβουλίες όπως ο Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας και Οικονομίας να επικοινωνήσει αυτό το όραμα και να διευκολύνει την μετατροπή των Ιωαννίνων σε ένα περιφερειακό, τεχνολογικό κέντρο.