Πλινθοκοπείο: η ιστορία μιας συνοικίας

Πλινθοκοπείο λεγόταν μια μικρή συνοικία, που στα χρόνια της οθωμανοκρατίας ήταν από τις αμιγώς χριστιανικές συνοικίες. Ήταν η συνοικία που βρίσκεται σήμερα στην περιοχή της λαϊκής αγοράς Αγίας Μαρίνας και κάτω από την οδό Μπιζανίου, στην πλατεία Νεομάρτυρα Ιωάννου..

Η ονομασία της οφειλόταν στις οικοδομικές εργασίες οι οποίες γίνονταν εκεί και κυρίως στην κοπή πλίνθων. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας των Ιωαννίνων από τα σουλτανικά στρατεύματα το 1820-22, στη συνοικία αυτή δόθηκαν μερικές από τις πιο σκληρές μάχες. Δύο αιώνες πριν, οι βιβλιογραφικές αναφορές κάνουν λόγο και για την αιματοχυσία που ακολούθησε της αποτυχημένης επανάστασης του Διονύσιου Φιλοσόφου το 1611 («άφθονον χριστιανικόν αίμα εχύθη εις την συνοικίαν Πλινθοκοπείον εκ της σφαγής ιδίως γυναικών και παίδων υπό των Οθωμανών»).

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή εδώ:

Η συνοικία του Πλινθοκοπείου λεγόταν αλλιώς και Τσικούρ (Τσιεκούρ) μαχαλάς, από το ομώνυμο τζαμί της περιοχής. Μεταξύ του τζαμιού και της υποσυνοικίας «Πλινθοκοπείο» εκτεινόταν κατά την ύστερη οθωμανοκρατία και τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα ο μεγάλος ακάλυπτος χώρος του Ατ Παζάρ ή Αλογοπάζαρου –εκεί που βρίσκεται σήμερα η λαϊκή αγορά Αγίας Μαρίνας.

Το αλογοπάζαρο λειτούργησε μέχρι το 1924 περίπου όταν και το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης των Ιωαννίνων πήρε την απόφαση να το μεταφέρει αλλού για να δημιουργηθεί εκεί το γυμναστήριο. Ήταν το πρώτο γυμναστήριο που λειτούργησε στα Γιάννενα με τη διαχείριση να τη μοιράζονται ο Δήμος και ο Στρατός. Γι’ αυτό και η περιοχή είναι γνωστή στους παλιότερους Γιαννιώτες ως Γυμναστήριο.

Όσον αφορά το Τσιεκούρ ή Τσικούρ τζαμί, αυτό υπάρχει ακόμη και σήμερα, όντας περισσότερο γνωστό ως Βελή τζαμί (στον περιβάλλοντα χώρο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών). Είναι ένα από τα τέσσερα τζαμιά της πόλης που δεν κατεδαφίστηκαν τη δεκαετία του ’30.

Το τζαμί αυτό οικοδομήθηκε στη θέση του ναού του Αγίου Στεφάνου τον 16ο αιώνα από κάποιον Μπαλή Κετχοντά. Μετονομάστηκε σε Τσιεκούρ τζαμί από το όνομα κάποιου χορηγού. «Δεδομένου ότι οι συνοικίες αυτές αναφέρονται ως αμιγώς χριστιανικές, η ίδρυση του τεμένους ερμηνεύεται μάλλον ως κυριαρχική τάση εξάπλωσης του ισλαμικού στοιχείου με την κατεδάφιση των αλλόθρησκων θρησκευτικών κτισμάτων, παρά από την προώθηση διαμόρφωσης κέντρου μουσουλμανικής συνοικίας» αναφέρει ο Γιώργος Σμύρης («Μουσουλμανικά τεμένη των Ιωαννίνων και η πολεοδομία της οθωμανικής πόλης», «Ηπειρωτικά Χρονικά», 2000).

# Η φωτογραφία είναι από το λεύκωμα του Αν. Παπασταύρου «Ενθύμιον Ιωαννίνων». Πρόκειται για καρτ ποστάλ από τις εκδ. Ναπ. Πλατσούκας εν έτει 1907