Πανδημία, από τα Γιάννενα ως την Ιαπωνία

Η Κατερίνα Μπούτζα, μια Γιαννιώτισσα που ζει και εργάζεται στην Ιαπωνία, γράφει για την εμπειρία του covid εκεί.

«Τι κάνετε εκεί στην Ιαπωνία;» είναι η ερώτηση που ακούω πιο συχνά το τελευταίο διάστημα, ειδικά όταν τα πράγματα άρχισαν να γίνονται πιο έντονα στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στα Γιάννενα. Αν και είναι δύσκολο να απαντήσω για την Ιαπωνία γενικότερα, στο Κυότο όπου κατοικώ εδώ και τρία χρόνια, η κατάσταση φαίνεται να έχει ομαλοποιηθεί μιας και προσφάτως μπήκαμε στην κατηγορία επικινδυνότητας 1.

Αυτό που έχει αρκετό ενδιαφέρον είναι πως φτάσαμε από ένα μέρος που επηρεάστηκε από την πρώτη στιγμή από τον ιό -οι Κινέζοι τουρίστες βρίσκονται στις πρώτες θέσεις τουριστών που επισκέπτονται το Κυότο- σε μια σχετική εξομάλυνση της επιδημιολογικής καμπύλης.

Στην αρχή της πανδημίας ο κόσμος πανικοβλήθηκε. Ενδεικτικά, όπως και στην Ελλάδα, έτσι κι εδώ τα χαρτιά υγείας εξαφανίστηκαν, ενώ μέχρι και σήμερα τα Nintendo Switch είναι σε έλλειψη στην αγορά!

Γενικό lockdown όμως δεν επιβλήθηκε. Η εθνική κυβέρνηση έδωσε μόνο συστάσεις στους πολίτες και στις επιχειρήσεις τις οποίες και ακολούθησαν ευλαβικά. Μπορεί βέβαια να μην απαγόρευσε την κυκλοφορία, έκλεισε όμως τα σύνορα.

Όσο η Ευρώπη ήταν σε lockdown δεν μας επηρέασε ιδιαίτερα το κλείσιμο των συνόρων. Όταν όμως τα πράγματα στην Ευρώπη -και ειδικά στην Ελλάδα- άρχισαν να γίνονται κάπως πιο ομαλά εν όψει καλοκαιριού ενώ η Ιαπωνία εξακολουθούσε να διατηρεί κλειστά τα σύνορα, δημιουργήθηκε μια αμηχανία σε όλους εμάς τους ξενιτεμένους. Και όσο βαδίζαμε προς το τέλος του καλοκαιριού και η κατάσταση παρέμενε η ίδια, οι ελπίδες μας να γυρίσουμε στην χώρα μας εντός του 2020 εξανεμίζονταν. Πλέον τα σύνορα σιγά-σιγά ανοίγουν, αλλά οι εταιρίες ή τα πανεπιστήμια ζητούν από τους υπαλλήλους και τους φοιτητές τους αντίστοιχα να αποφύγουν τις μετακινήσεις εκτός Ιαπωνίας.

Βοήθησε το κλείσιμο των συνόρων; Νομίζω πρέπει να περάσει αρκετός καιρός για να βγάλουμε συμπεράσματα. Σίγουρα όμως κλόνισε την Ιαπωνική οικονομία και τον τουρισμό. Το Κυότο είναι μία από τις πιο -αν όχι η πιο- τουριστική πόλη της χώρας. Μέσα σε λίγους μήνες αφότου ξεκίνησε η πανδημία η πόλη άλλαξε δραματικά.

Αν θα έπρεπε να βρούμε ένα θετικό στοιχείο θα ήταν πως μπορέσαμε να δούμε το Κυότο, τις “αγριοκερασιές” (δλδ. Sakura) και όλα τα αξιοθέατα με κυριολεκτικά κανέναν τουρίστα. Πριν την πανδημία το Κυότο ήταν προσανατολισμένο στους ξένους τουρίστες με αγγλικές πινακίδες παντού και υπαλλήλους που μιλούσαν αγγλικά στα καταστήματα (συνήθως ξένους φοιτητές). Μισό χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας το σκηνικό έχει αλλάξει άρδην. Τα tourist friendly μαγαζιά έχουν κλείσει, τα περισσότερα πλέον ακολουθούν τη μόδα και τις προτιμήσεις των Ιαπώνων, οι αγγλικοί κατάλογοι σχεδόν εξαφανίστηκαν και φυσικά ένας μεγάλος αριθμός ξενοδοχείων έκλεισε.

Η Ιαπωνική κυβέρνηση μετά το κλείσιμο των συνόρων προσπάθησε να βοηθήσει τον τουρισμό της χώρας με μια καμπάνια όπως θα λέγαμε στην Ελλάδα Κοινωνικού Τουρισμού, με την οποία μπορείς να κάνεις κράτηση για ένα δωμάτιο με έκπτωση 35% (επιδοτούμενη από το κράτος) και 15% έκπτωση επιπλέον υπό τη  μορφή κουπονιών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο σε καταστήματα της περιφέρειας στην οποία έχεις πάει διακοπές με σκοπό την τόνωση της τοπικής οικονομίας.

Η καμπάνια αυτή κατά τη γνώμη μου αποδεικνύεται αρκετά επιτυχημένη μιας και πολλοί Ιάπωνες ταξίδεψαν στο Κυότο την περίοδο του ιαπωνικού «δεκαπενταυγουστου» (δηλ. Obon) και αναμένεται να ταξιδέψουν το Νοέμβριο για να απολαύσουν τα φθινοπωρινά κόκκινα φύλλα Σφενδάμου ή αλλιώς Kōyō.

Αν έπρεπε να ξεχωρίσω μερικές συνήθειες των Ιαπώνων που -κατά τη γνώμη μου πάντα- έχουν συμβάλει θετικά στη μη διασπορά του ιού, θα ήταν οι εξής:

Μάσκα. Παντού. Από όλους. Τόσο σε κλειστούς όσο και σε ανοιχτούς χώρους, ακόμα και στον δρόμο όταν περπατάμε μόνοι μας.

Θερμομέτρηση όταν πηγαίνουμε και όταν φεύγουμε από την δουλειά. Σε ένα κοινό τσατ στέλνουμε την θερμοκρασία μας έτσι ώστε αν κάποιος εμφανίσει συμπτώματα να μπορέσουμε να δράσουμε απευθείας.

Αποφυγή χαιρετισμών δια χειραψίας και φιλιών. Η παραδοσιακή  κουλτούρα της Ιαπωνίας να χαιρετάς με μια απλή υπόκλιση βοήθησε αρκετά στο να μην έρχεσαι σε σωματική επαφή με τον άλλον. Είναι μια συνήθεια που είναι πολύ πιο εύκολο να την αποκτήσεις απ΄όσο νομίζουμε.

Αυτόματες πόρτες. Και τα πιο μικρά συνοικιακά μαγαζιά έχουν αυτόματες πόρτες. Το ίδιο ισχύει και για τις τουαλέτες των καταστημάτων. Μπορείς εύκολα δηλαδή να αποφύγεις να αγγίξεις επιφάνειες όπως πόμολα, καπάκι τουαλέτας ή χερούλι βρύσης μιας και είναι τις περισσότερες φορές αυτοματοποιημένα. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει και ένα άλλο κομμάτι της ιαπωνικής κουλτούρας, ένα μικρό πετσετένιο μαντηλάκι που έχει ο καθένας στην τσάντα του και όταν πλένει τα χέρια του σε κοινή ή δημόσια τουαλέτα χρησιμοποιεί αυτό για να σκουπιστεί.

Σπρέι αντισηπτικό σε όλα τα καταστήματα. Όταν μπαίνεις σε ένα κατάστημα είσαι υποχρεωμένος (όχι λόγω επιβολής από την κυβέρνηση, αλλά περισσότερο από κατανόηση της ανάγκης  και σεβασμό να προστατέψεις το κοινωνικό σύνολο) να ψεκάσεις τα χέρια σου με αντισηπτικό. Εάν το ξεχάσεις, ο υπάλληλος θα στο θυμίσει ευγενικά και εσύ θα ζητήσεις συγγνώμη που δεν το έκανες και θα ψεκάσεις τα χέρια σου με μια υπόκλιση. Επίσης, στα μεγάλα εμπορικά καταστήματα υπάρχουν και ειδικές κάμερες θερμομέτρησης.

Το πιο σημαντικό βέβαια είναι η αίσθηση ασφάλειας, σεβασμού και εμπιστοσύνης που σε διακατέχει, όταν γνωρίζεις πως όλοι τηρούν την οδηγία για χρήση μάσκας όχι μόνο για την δική τους προστασία αλλα και να προστατέψουν τους υπόλοιπους.

Πως είναι να είσαι τόσο μακριά εν μέσω πανδημίας; Δύσκολο. Δυστυχώς δεν είχαμε την δυνατότητα να φύγουμε από την χώρα όλο αυτό το διάστημα και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε να επιστρέψουμε στις χώρες πάνω από έναν χρόνο. Παρόλα αυτά, περιμένουμε με υπομονή και ελπίζουμε να βελτιωθεί η κατάσταση στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη.

«Θα ξαποστάσουμε μαζί/κάτω απ’ το θόλο των πλατάνων» λέει ο Σεφέρης, και μένει να ελπίσουμε πως όταν γυρίσουμε πίσω θα υπάρχουν ακόμα πλατάνια στο παραλίμνιο...