Όταν μπήκε φουρνέλο στο Μιτσικέλι

Τη δεκαετία του ’30, τα Γιάννενα βιώνουν μια μεγάλη αλλαγή. Αποκτούν την εθνική οδό Ιωαννίνων-Τρικάλων. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται η διάνοιξη του δρόμου στο Μιτσικέλι.

Επί οθωμανοκρατίας, δύο ήταν οι βασικοί χερσαίοι δρόμοι που ένωναν την Ήπειρο με τα υπόλοιπα Βαλκάνια. Ο ένας δρόμος οδηγούσε στην Κορυτσά, διασχίζοντας τα υψώματα του Λεσκοβικιού, κι ο άλλος συνέδεε την πόλη με τα Τρίκαλα και τα Γρεβενά, μέσω του ιστορικού περάσματος του Ζυγού στο Μέτσοβο. Οι χερσαίοι δρόμοι εκείνη την εποχή ήταν κυρίως μονοπάτια, τα οποία τον χειμώνα γίνονταν σχεδόν είχαν μεγάλες δυσκολίες στη διάσχισή τους.

Κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, η γενική διοίκηση του βιλαετίου Ιωαννίνων προσπαθεί να βελτιώσει τις οδικές υποδομές. Η οδός Ιωαννίνων-Τρικάλων ναι μεν βρίσκεται στην ατζέντα αλλά όχι σε προτεραιότητα. «Η από Ιωαννίνων εις Τρίκαλα άγουσα οδός είναι δυσκολοδιάβατος και κινδυνώδης, μάλιστα εν ώρα χειμώνος, αλλά περί της οδού ταύτης ουδεμία εισέτι φροντίς ελήφθη» αναφέρει η δίγλωσση εφημερίδα «Γιάνγια» τον Δεκέμβριο του 1874. Εκείνη τη δεκαετία, του 1870, γίνονται πάντως κάποιες σημαντικές παρεμβάσεις σε συγκεκριμένα «οδικά» κομμάτια, όπως στην Μπαλντούμα, όπου κατασκευάζεται γέφυρα. Το έργο αυτό δεν ήταν εύκολο. Η «Γιάνγια» αποτυπώνει τις δυσκολίες του έργου, με τα ορμητικά νερού του ποταμού να μην επιτρέπει στον εργολάβο να φέρει εις πέρας την αποστολή του και να προχωρά σε αναβολή των εργασιών για την άνοιξη.

Με την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, η εθνική οδός Ιωαννίνων-Τρικάλων επανέρχεται στο προσκήνιο. Τα Γιάννενα έπρεπε να περιμένουν όμως κι άλλο. Μέχρι τη δεκαετία του ’30…

Ο λόγιος και ιστοριοδίφης Δημήτρης Σαλαμάγκας καταγράφει με τον γλαφυρό του τρόπο στα «Άπαντα» την… κοσμοϊστορική αλλαγή, με τη διάνοιξη του δρόμου στο Μιτσικέλι. Ένα έργο που θα επηρεάσει σημαντικά την πόλη και τους κατοίκους της. Ο Σαλαμάγκας μιλάει για το φουρνέλο που άρχισε να τινάζει στον αέρα τα βράχια του Μιτσικελίου εν έτει 1929. «Οι μόνοι συντοπίτες που αντίκρυζαν με ανησυχία τη βαθιά αυτή στις σάρκες του βουνού τομή ήταν οι Νησιώτες αλλά και μερικοί ακόμα Γιαννιώτες, που έβγαζαν το ψωμί τους μεταφέροντας τα όσα προϊόντα κουβαλούσαν στα Γιάννενα τα καΐκια, από τα κοντινά χωριά» αναφέρει. Ένα κομμάτι της τοπικής κοινωνίας που θα έβλεπε τη ζωή του να αλλάζει δραματικά. Μέχρι τότε, τα προϊόντα μεταφέρονταν στην πόλη από Νταμπάτοβα και Πόρο με τα καΐκια. «Καταλάβαιναν καλά οι νησιώτες ότι το φουρνέλο θα έτρωγε το ψωμί τους, και το λάστιχο του αυτοκινήτου, το καΐκι. Μα πώς να τα εμποδίσουν; Πώς να σταματήσεις την πρόοδο;» γράφει ο Σαλαμάγκας. Κι όντως, η πρόοδος δεν σταμάτησε…

* Φωτογραφία εν έτει 1910 από το λεύκωμα του Αν. Παπασταύρου "Ιωαννίνων ενθύμιον"