![[300,399] Ψιχάλες](https://openweathermap.org/img/wn/04n@2x.png)
Το πλέξιμο ψάθας αποτελούσε κάποτε μία από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων του Νησιού στη λίμνη των Ιωαννίνων, και κυρίως των γυναικών κατά τον 20ο αιώνα. Από κανένα σχεδόν σπίτι δεν έλειπε ένας αυτοσχέδιος αργαλειός.
«Το ψαθί το μαζεύαμε από τον Ιούνιο, άρχιζε τότε, προπαντός το καλοκαίρι, τότε ήταν η εποχή που το κόβαμε μέσα στα έλη, εκεί μέσα ψαθί για ψάθες και ριζίνα για καρέκλες. Φτιάχναμε και καρέκλες Το μαζώναμε το καλοκαίρ’, το απλώναμε να στεγνώσ’ γιατί ήθελε ένα δύο μήνες, 40 ημέρες να στεγνώσει, ανάλογα. Το καθαράγαμε και ύστερα φτιάχναμε ψάθες»:
Μια μαρτυρία ενός παλιού Νησιώτη, του Αλέξανδρου Γκαναβιάρη που φιλοξενείται στο βιβλίο του Πέρου Μπέχλη «Τα χνάρια π’ αφήκαμαν» το οποίο εκδόθηκε το 2019. Το ψαθί, γνωστό και ως παπύρι, είναι ένα πολυετές φυτό που φυτρώνει σε έλη και στις όχθες λιμνών και ποταμών. Πολλά υδρόβια φυτά της λίμνης Παμβώτιδας αξιοποιήθηκαν κυρίως από τους κατοίκους του Νησιού για διάφορες χρήσεις.
Η ψάθα, ως στρωσίδι, είχε μια ευρεία χρήση στα σπίτια των Γιαννιωτών μέχρι τη δεκαετία του ’70. Οι νοικοκυρές έβαζαν τις ψάθες κάτω από τις κουρελούδες ή τα χαλιά (ελλείψει ξύλινων πατωμάτων τότε). Οι Νησιώτες τόσο προπολεμικά όσο και μεταπολεμικά τις πουλούσαν συνήθως στα παζάρια. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες του 20ου αιώνα, οι ψάθες… ξεχάστηκαν: «Οι ψάθες τώρα δεν έχουν καμιά αξία. Πρώτα τις παίρναν τις ψάθες, τώρα δεν τ’ς παίρνουν, εκτός αν είναι κανένας και θέλ’ για ίσκιο κάτ’ στα παραθαλάσσια, αυτού στα εξοχικά κέντρα» («Τα χνάρια π’ αφήκαμαν»).
Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή, πατώντας εδώ:
Οι κάτοικοι του Νησιού δεν έπλεκαν μόνο ψάθες, ψάθωναν και καρέκλες. Η ψάθινη καρέκλα (αγαπημένη των καφενείων πριν την έλευση της καρέκλας με νάιλον) πλεκόταν με δύο είδη χόρτου: τη ριζίνα και τη βριζάλα. Τη ριζίνα την έβρισκαν στις άκρες της λίμνης ενώ τη βριζάλα στα χωράφια στο Ροδοτόπι, στη Βουνοπλαγιά κι αλλού.
«Εκεί (σ.σ. στο Νησί) γυναίκες που ξέρουν καλά τη δουλειά, μπαίνουν ως τη μέση στο νερό και με δρεπάνια κόβουν σε δεμάτια το χόρτο, που έχει αρχικά πράσινο χρώμα. Έπειτα «ξανοίγουν» τα δεμάτια και τα απλώνουν στον ήλιο. Όταν η ριζίνα ξεραθεί, ασπρίζει και είναι έτοιμη πια να χρησιμοποιηθεί» έγραφε η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Μαρίνα Βρέλλη-Ζάχου στη μελέτη της «Η λαϊκή ψάθινη καρέκλα στα Γιάννενα (1930-1980)».
Το ψάθωμα της καρέκλας δεν αποτέλεσε αποκλειστική δραστηριότητα των Νησιωτών. Τη δουλειά αυτή την έκαναν πολλές πλέκτρες, κυρίως στην Καλούτσιανη (στη συνοικία που αποκαλούνταν Νταπανιό), οι οποίες προμηθεύονταν τη ριζίνα από το Νησί. Ήταν μια εργασία που μπορούσε να γίνει στο σπίτι.
«Η απόφαση της μιας παρακίνησε την άλλη, και κάποια στιγμή η γειτονιά γέμισε πλέχτρες, που με τη σειρά τους μάθαιναν την τέχνη στις θυγατέρες τους» αναφέρει η κ. Βρέλλη. Σύμφωνα και με τη μελέτη της, τη δεκαετία του ’80 δεν είχαν απομείνει παρά μόνο τέσσερις πλέχτρες.
* Η φωτογραφία είναι του Πέρου Μπέχλη
