Οι τοπικές εκλογές που έμοιαζαν με τις βουλευτικές

Το ρετρό του «Τύπου Ιωαννίνων» σε τακτά χρονικά διαστήματα είναι αφιερωμένο στην ιστορία των αυτοδιοικητικών εκλογών στα Γιάννενα.

Το 1982, το ΠΑΣΟΚ ήταν ήδη ένα χρόνο στην εξουσία, όταν ξαναστήθηκαν οι κάλπες για να αναδειχθούν από αυτές οι δήμαρχοι σε όλη την Ελλάδα.

Η μεγαλύτερη κοινωνικοπολιτική αλλαγή στην Ελλάδα μετά τον Εμφύλιο και η παροδική αίσθηση (ή και ψευδαίσθηση έστω) ότι το «εμφυλιακό κράτος» έδινε τη θέση του σε μια πιο δημοκρατική περίοδο, δεν μπορούσε να αφήσει «αδιάφορες» διαδικασίες όπως ήταν οι δημοτικές εκλογές.

Στα Γιάννενα, τα πρόσωπα που θα διαδραμάτιζαν κεντρικό ρόλο ήταν τρία. Δύο πρώην δήμαρχοι που μοιράζονταν το χαρακτηριστικό ότι δεν εκλέχτηκαν ποτέ ως επικεφαλής συνδυασμών, αλλά αντικατέστησαν εκλεγέντες δημάρχους, ήτοι οΘεόδωρος Γεωργιάδης και ο Σπύρος Κατσαδήμας.

Τρίτος διεκδικητής, ήταν ένας μετέπειτα δήμαρχος, ο Φίλιππας Φίλιος.

Η εκλογική μάχη είχε φυσικά τα χρώματα της κεντρικής πολιτικής αντιπαράθεσης, έστω και αν «ντυνόταν» με δεδομένα τοπικών κοινωνιών. Οι έριδες εύκολα άλλαζαν θέση με τις συμπάθειες, από εκλογή σε εκλογή. Χαρακτηριστική περίπτωση ήταν η υποψηφιότητα του γιατρού Δημήτρη Τόπη στο Μέτσοβο, ο οποίος στις εκλογές του 1978 έχει έρθει σε σφοδρή αντιπαράθεση με τον Γιάννη Αβέρωφ, με ανταλλαγή δημόσιων ανακοινώσεων. Στις εκλογές του 1982 όμως, ο «αβερωφικός Τύπος» των Ιωαννίνων τον στήριξε αναφανδόν.

Ο Κατσαδήμας θεωρούνταν «πασοκικός» και εκπρόσωπος του «νεφελώδους σοσιαλισμού της ντόπιας αριστοκρατίας». Η πρώτη αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας στην απώλεια της εξουσίας το 1981, ήταν η στροφή προς τη «λαϊκή Δεξιά» της οποίας την εκπροσώπηση θεωρήθηκε ότι είχε απωλέσει στα χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα σε εμφύλιο και Χούντα.

Ο Γεωργιάδης, άνθρωπος ήπιων τόνων στην προεκλογική του εκστρατεία, είχε αντικαταστήσει τον Κώστα Φρόντζο στη δημαρχία όταν εκείνος αποχώρησε «για προσωπικούς λόγους», το 1979.

Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του που έβαζε την πληθωρική του προσωπικότητα πάνω από την κομματική πειθαρχία, ο Γεωργιάδης ήταν άνθρωπος του κόμματος. Μετά τη σύντομη δημαρχιακή του θητεία, εκλέχτηκε βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στα Γιάννενα, στις εκλογές του 1985, του 1989 και του 1990.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Απέναντί του, ήταν επίσης ένας υποψήφιος που είχε αντικαταστήσει και αυτός δήμαρχο παλιότερα, μεσούσης της θητείας.

Ο δικηγόρος Σπύρος Κατσαδήμας, παλιός αντιστασιακός, είχε αντικαταστήσει τον Χριστόφορο Κωσταδήμα στις 24 Ιουνίου του 1965, όταν αυτός είχε παραιτηθεί για λόγους υγείας. Ο Κωσταδήμας με τη σειρά του είχε πάρει τη θέση του Γιώργου Μελανίδη μετά το θάνατο του τελευταίου κατά την ορκωμοσία του, στις 7 Αυγούστου 1964.

Ο Κατσαδήμας θα έβαζε υποψηφιότητα για βουλευτής το 1967 (παραιτήθηκε από δήμαρχος μάλιστα γι αυτό το λόγο), αλλά τον πρόλαβε η Χούντα.

Ο Φίλιππας Φίλιος ήταν η προσωποποίηση του «νέου πολιτικού προσωπικού» που ήδη είχε αρχίσει να αναδεικνύεται σε δημαρχιακές θέσεις από τις εκλογές του 1978. Ήταν γιατρός, οφθαλμίατρος, στέλεχος του ΚΚΕ και διέθετε τη «διαταξική αναγνώριση» στην πόλη.

Ο Γεωργιάδης ξεκίνησε τον προεκλογικό του αγώνα με τη «Δημιουργική Πορεία» όπως λεγόταν η παράταξή του, από τα Λιθαρίτσια, στις 17 Σεπτεμβρίου 1982. Προβλήθηκε ως «ανεξάρτητη υποψηφιότητα», παρότι αναφερόταν ξεκάθαρα στο χώρο της ΝΔ. Ο Φίλιος ξεκίνησε στις 24 του μήνα, στον θερινό «Ορφέα». Ο Κατσαδήμας είχε ξεκινήσει νωρίτερα, με ομιλία στα Ζευγάρια στις 14 Σεπτεμβρίου.

Η προεκλογική εκστρατεία του ’82 είχε και κάποιες ομοιότητες με αυτή του ’78. Και πάλι, λίγες μέρες πριν τις εκλογές, επιχειρήθηκε να πληγεί υποψήφιος με δημοσιεύματα για πολεοδομικές του ατασθαλίες.

Η αναζήτηση σκανδάλων και πιθανών επιχειρημάτων μείωσης του πολιτικού κύρους υποψηφίων, ήταν και αυτή ενδεικτική της κατάστασης στην ελληνική κοινωνία: Πολλοί από τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους προέρχονταν και τότε από τον χώρο των κατασκευών και ο πολιτικός λόγος εμπλεκόταν με την οικοδομική δραστηριότητα, σήμα κατατεθέν της «ανεγειρόμενης» οικονομικά ελληνικής κοινωνίας, τότε.

Η ανοδική τάση του ΚΚΕ στην πόλη όμως ήταν εμφανής και πριν τις εκλογές. Δημοσιεύματα του φιλικού προς τη ΝΔ Τύπου, ανέφεραν «οργανωμένο σχέδιο» του κόμματος για «μεταδημότευση 500 ατόμων, ώστε να επηρεαστεί το εκλογικό αποτέλεσμα».

Όσο πλησίαζε η μέρα των εκλογών, το κλίμα «ζεσταινόταν».

Οι μεν κατηγορούσαν τους δε με χαρακτηρισμούς «ερυθροφρουροί» και «πρασινοφρουροί», οι δε απαντούσαν με υπενθυμίσεις για τη βία του κράτους της Δεξιάς.

Ο Κατσαδήμας στις 7 Οκτωβρίου σε ομιλία του, έδωσε το περίγραμμα των εκλογών: «Να ‘στε σίγουροι ότι και αυτός ο Οκτώβρης ανήκει στο λαό». Ο δε «Ηπειρωτικός Αγών» είχε καθημερινή πρωτοσέλιδη στήλη από την «Επιτροπή Τύπου» της Δημοτικής Αλλαγής.

Από τα τραγικά των εκλογών, ήταν ο θάνατος ενός 55χρονου στην Καλούτσιανη από ανακοπή, ενώ πανηγύριζε τη νίκη Κατσαδήμα, τη δεύτερη Κυριακή. Επίσης, οι δημοτικές εκλογές του 1982 έφεραν στη ζωή των Γιαννιωτών τις δημοσκοπήσεις. Ανήμερα των εκλογών, 17 Οκτωβρίου, ο Πρωινός Λόγος δημοσίευσε γκάλοπ «με τυχαία επιλογή αντιπροσωπευτικού δείγματος σε 340 συμπολίτες μας» που έδινε στον Γεωργιάδη 52,35%, 24,12% στον Κατσαδήμα και 20,88% στον Φίλιο.

Ο Γεωργιάδης θα έπαιρνε 40,46% και ο Κατσαδήμας 37,48%, με διαφορά μόλις 372 ψήφων, την πρώτη Κυριακή. Οι εκλογές κρίθηκαν στον δεύτερο γύρο, όπου κέρδισε ο Κατσαδήμας με 56,49%. Παρότι προεκλογικά ο συνδυασμός Κατσαδήμα και ο φιλικός Τύπος αναφέρθηκαν αρκετές φορές στον τρόπο με τον οποίο το ΚΚΕ «χτυπούσε επιλεκτικά» το συνδυασμό της «Δημοτικής Αλλαγής», τελικά το 22,06% που πήρε ο Φίλιος την πρώτη Κυριακή, μετατοπίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό υπέρ του Κατσαδήμα.

Ο Σπύρος Κατσαδήμας όμως δεν θα ολοκλήρωνε τη θητεία του. Θα πέθαινε στις 12 Σεπτεμβρίου 1984. Το αξίωμα θα αναλάμβανε ο Χαρίλαος Τόλης που δεν είχε καταφέρει να εκλεγεί δήμαρχος το 1978. Ο Τόλης εκλέχτηκε από τους συμβούλους της Δημοτικής Αλλαγής στις 26 Σεπτεμβρίου 1984, με 12 ψήφους. Δύο ψήφους πήρε ο Αλέκος Σόφης και μια ήταν λευκή.

Πηγές:

Αγγέλη Β., Τσαντίκος Γ., «Οι ‘αποστάτες’, τα ρέντζελα και οι δήμαρχοι/Οι δημοτικές εκλογές στα Γιάννενα, 1925-2014», 2019

* Φωτογραφία: Ο δήμαρχος Σπ. Κατσαδήμας κατά την παράθεση επίσημου δείπνου για τα Ελευθέρια του 1983. Παρόντες ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου και η σύζυγός του Μαργαρίτα, η σύζυγος του δημάρχου Ιουλία Κατσαδήμα, ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Θεόκλητος, οι υπουργοί Γιάννης Κουτσοχέρας και Γιώργος Γεννηματάς (από το βιβλίο του Χρήστου Τσέτση "Αυτοί που κυβέρνησαν τα Γιάννινα")