Ο «πρώτος κεντροαριστερός στην Ελλάδα»

Σε ένα δρόμο κοντά στο παλιό πανεπιστήμιο, που καταλήγει στο παλιό άσυλο, έχει δοθεί το όνομα του Γεωργίου Καρτάλη.

Ο Καρτάλης καταγόταν από μια από τις μεγαλύτερες οικογένειες του Βόλου, με καταγωγή από την Τσαγκαράδα. Ήταν επίσης υπουργός σε διάφορα χαρτοφυλάκια από το 1935 που εκλέχτηκε βουλευτής Μαγνησίας, συμμετέχοντας στις κυβερνήσεις Τσαλδάρη και Κονδύλη.

Το εντυπωσιακό στην πορεία του αστού πολιτικού, ήταν ότι από βασιλόφρονας, έγινε τελικά σοσιαλδημοκράτης.

Ήταν, μαζί με τον Δημήτρη Ψαρρό, τον Απόστολο Καψαλόπουλο και Ευριπίδη Μπακιρτζή, ο συνιδρυτής της ΕΚΚΑ, αντιστασιακής οργάνωσης που πολιτικά αναφερόταν στο κέντρο και τη σοσιαλδημοκρατία και διέθετε και στρατιωτικό τμήμα.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Ο Καρτάλης, χαρακτηρισμένος ως «ο πρώτος έλληνας κεντροαριστερός» από τους μετέπειτα ιστορικούς, ήταν ένας μικρός… Ελβετός, καθώς εκεί πέρασε την ανήλική του ζωή. Πολυπράγμων και ικανότατος στη μάθηση, ο Καρτάλης σπούδασε φυσικομαθηματικά στη Ζυρίχη και αργότερα, νομική στη Λειψία και οικονομικά και κοινωνιολογία στο LSE.

Παραλίγο να εκλεγεί δήμαρχος Βόλου, όταν πια γύρισε στην Ελλάδα για να αναλάβει το οικογενειακό πολιτικό λατιφούντιο, έχασε όμως από τον βενιζελικό Κωνσταντίνο Σπυρίδη τις δημοτικές εκλογές στον Βόλο του 1934, για επτά μόλις ψήφους.

Αυτή η εξέλιξη φαίνεται ότι τον έστρεψε σε φουλ αντιβενιζελικές πρακτικές και εκδηλώνεται υπέρ της παλινόρθωσης της βασιλείας. Η μεταξική δικτατορία τον συλλαμβάνει.

Μετά την εκτέλεση του Ψαρρού από τον ΕΛΑΣ, στην Κατοχή, ο Καρτάλης καταφεύγει στον Λίβανο και επιστρέφει σε υπουργική θέση στην κυβέρνηση Παπανδρέου, ως υπουργός Τύπου.

Τελικά, μετά τον Εμφύλιο συντάσσεται με την ΕΠΕΚ και προσπαθεί να εφαρμόσει, ως υπουργός Οικονομικών πια, το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Οι Αμερικάνοι όμως κάνουν πόλεμο στην Κορέα και η κατεστραμμένη Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να συμβάλλει, οπότε όλα πάνε στραβά. Καταφέρνει ωστόσο να μειώσει σημαντικά τον πληθωρισμό με αρκετά αντιδημοφιλή μέτρα, πιστός πάντα στη δημοσιονομική πειθαρχία που θεωρούσε ως βάση για την κοινωνική ισότητα.

Οι αλυσιδωτές εξελίξεις που προκαλεί η ασθένεια του Πλαστήρα και η εκτέλεση του Μπελογιάννη, βρίσκουν τον Καρτάλη ως συνομιλητή και των δύο πλευρών. Συμμετέχει στη Δημοκρατική Ένωση που κερδίζει μεν τις εκλογές, αλλά η ελληνική δεξιά παίρνει την εξουσία με (ένα ακόμα) φαλκιδευμένο εκλογικό σύστημα.

Αργότερα, θα εκλεγεί δήμαρχος Βόλου και τελικά, θα επιστρέψει στην Βουλή το 1956. Το 1957, σε μια ιστορική του ομιλία στο κοινοβούλιο που έμελλε να είναι η τελευταία του, ζήτησε να καταργηθούν τα εμφυλιακά μέτρα και να νομιμοποιηθεί το ΚΚΕ. Ήταν η πρώτη φορά που ακουγόταν το αίτημα με τόσο επίσημο τρόπο, σε ένα κράτος που μέχρι πρότινος εκτελούσε τους κομμουνιστές, σε περίοδο ειρήνης.

Τελικά, ο Καρτάλης θα πεθάνει ένα χρόνο αργότερα, στα 49 του χρόνια, από τις επιπλοκές ενός οξέος εμφράγματος.

Πηγές

Χρηστίδης Χρ. «Γεώργιος Καρτάλης». ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων.2021

Ραφαηλίδης Β. «Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτος (1830-1974)» Αθήνα. εκδ. 21^ου.1993