Ο ποιητής που χάθηκε νέος

Τα ελληνικά γράμματα χαρακτηρίζονται από τις γενιές των δημιουργών και μια από τις πρώτες ρηξικέλευθες και ριζοσπαστικές στην εποχή της, ήταν η «Νέα αθηναϊκή σχολή» ή απλώς «γενιά του 1880». Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος έβγαινε από την εποχή του ρομαντισμού, με την υποχρέωση να ζήσει ό,τι έζησε η Ευρώπη, σε πολύ μικρότερο διάστημα.

Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της αθηναϊκής σχολής, γεννήθηκε πριν από 150 χρόνια στο Συρράκο και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αθήνα, ως πολιτικός πρόσφυγας.

Ο Κωνσταντίνος Κρουστάλλης, όπως ήταν το πατρικό του, γεννήθηκε το 1868 στο Συρράκο. Στα Γιάννενα, υπάρχουν τρεις δρόμοι με το όνομά του: Ένας στο Τσιφλικόπουλο, ένας στην Ανατολή και ο κεντρικότερος, αυτός που συναντάει την Αβέρωφ.

Ο πατέρας του Κρυστάλλη ήταν ευκατάστατος έμπορος και η οικογένεια είχε πέντε παιδιά. Πέρασε από τη Ζωσιμαία, όπου όμως κόπηκε στο γυμνάσιο.

Σε ηλικία μόλις 19 ετών, ο –ακόμα- Κρουστάλλης υπέγραψε το βίο του με το ποίημα «Αι σκιαί του Άδου», το οποίο έγινε αφορμή να διωχθεί από τις τουρκικές αρχές, καθότι μιλούσε για την επανάσταση του ΄21. Ο νεαρός ποιητής καταδικάστηκε ερήμην, καθώς είχε ήδη καταφύγει στην Αθήνα, σε εκτοπισμό στη Λιβύη και φυλάκιση στο Φεζάν.

Στην Αθήνα άλλαξε το όνομά του σε «Κρυστάλλης» και εκεί, ξεδίπλωσε το συγγραφικό του ταλέντο, δουλεύοντας ταυτόχρονα σε τυπογραφεία, σε εφημερίδες ως συντάκτης, στο σιδηρόδρομο της Πελοποννήσου.

Ο Κρυστάλλης έγραψε στη δημοτική.  Η δεύτερη συλλογή του «Ο τραγουδιστής του χωριού και της στάνης» που κυκλοφόρησε το 1893, του έδωσε και τη «θεματική ταυτότητα» που τον συνόδεψε για πάντα. Με σαφή την επίδραση από το δημοτικό τραγούδι, με έντονα λαογραφικά στοιχεία, αλλά και αρκετές βιωματικές καταγραφές, ο Κρυστάλλης έγινε θέμα θαυμασμού, αλλά και κριτικής.

«1841, Απρίλη πρώτη. Εκοιμήθη ο μακαρία τη λήξει γενόμενος Λεόντιος Δεσπότης, που δεν ήτον Κυριακή και γιορτή που να μη βγάλη λόγο στες εκκλησιές μέσα στα Γιάννινα και στα χωριά» παραθέτει, από το σημειωματάριο του Γεροκαλαμένιου, «ενενηντάρη και μεγαλύτερου, παλιό κόκαλο»:  Εκτός από τα ποιήματά του, κατέγραψε πάρα πολλές, όχι μόνο βιωματικές, εμπειρίες από τα Γιάννενα και τις κατέταξε (και) εγκυκλοπαιδικά, συγκεντρώνοντας ήθη, έθιμα, αλλά και γεγονότα.

Ο Κρυστάλλης πέθανε μόλις στα 26 του χρόνια, έχοντας προσβληθεί από φυματίωση. Τις τελευταίες του μέρες, τις πέρασε στην Άρτα, στο σπίτι της αδερφής του.

Φέτος, γιορτάζονται 150 χρόνια  από τη γέννησή του. Το Συρράκο και ο Δήμος Τζουμέρκων διοργανώνουν μια ενδιαφέρουσα σειρά εκδηλώσεων, το Σάββατο 21 Ιουλίου.