Ο νέος οδικός χάρτης για τα «κόκκινα» δάνεια

Διαγραφή ακόμα και του συνόλου της οφειλής, στην περίπτωση που ο δανειολήπτης αδυνατεί αν ανταποκριθεί στην εξόφληση του δανείου και δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία, προβλέπει μεταξύ άλλων ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, όπως αυτός αναθεωρήθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Ο νέος κώδικας που δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη 2 Αυγούστου από την κεντρική τράπεζα, ενεργοποιεί συγκεκριμένο πλαίσιο και  γενικές αρχές συμπεριφοράς τόσο για τις δανείστριες τράπεζες όσο και για τους δανειολήπτες, με στόχο την εξεύρεση λύσεων ρύθμισης ή οριστικού διακανονισμού οφειλών σε καθυστέρηση, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες και ιδιαιτερότητες κάθε δανειολήπτη.

Ειδικότερα,  αποσαφηνίζεται σειρά διαδικασιών επικοινωνίας με τους δανειολήπτες και λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και για περιπτώσεις δανείων με πολλαπλούς πιστωτές.

Στον Κώδικα η Τράπεζα της Ελλάδος καλεί τις τράπεζες να συμμορφωθούν και να προχωρούν σε ουσιαστικές ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων ιδιωτών, στα οποία περιλαμβάνονται και τα δάνεια προς πολύ μικρές επιχειρήσεις (με ετήσιο τζίρο τα τελευταία τρία φορολογικά χρόνια, ο οποίος κατά μέσο όρο δεν ξεπερνά το 1 εκατ ευρω).

Από τις ρυθμίσεις δεν εξαιρούνται τα ιδιωτικά δάνεια που έχουν δοθεί με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Ωστόσο, πρέπει να υπάρξει συναίνεση του Δημοσίου για την ρύθμιση εφόσον κάτι τέτοιο προβλέπεται στην σύμβαση του δανείου.

ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Τα στάδια επικοινωνίας τράπεζας και δανειολήπτη είναι συνολικά πέντε:

–Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη.

–Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών.

–Στάδιο 3: Αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων.

–Στάδιο 4: Πρόταση των κατάλληλων λύσεων στον δανειολήπτη. Αυτό ισχύει μόνο για τον συνεργάσιμο δανειολήπτη.

–Στάδιο 5: Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων. Η τριμελής επιτροπή ενστάσεων θα συγκροτείται από ανώτερα στελέχη της τράπεζας, ενώ η απόφαση της θα πρέπει να είναι έγγραφη και αιτιολογημένη, κάτι το οποίο κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό.

ΜΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΜΟΙ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ

Η τράπεζα ενημερώνει τον δανειολήπτη ότι έχει ταξινομηθεί ως μη συνεργάσιμος, τον τρόπο που θα κινηθεί στο εξής έναντι του δανειολήπτη και του εγγυητή, τις υποχρεώσεις τους μετά την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων αμφοτέρων καθώς και τον αποκλεισμό τους από τον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, όπως αυτός ισχύει από 1.1.2016.

ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΟΜΑΔΕΣ 

Ο κώδικας προβλέπει ρύθμιση με όρους ανάλογους των προβλεπόμενων στην παρ. 2 του άρθρου 9 του νόμου 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη) ή οριστική διευθέτηση με εκποίηση του ακινήτου. Απομένει να οριοθετηθεί το ποσοστό του εισοδήματος που θα παρέχεται για την αποπληρωμή της τυχόν εναπομείνασας οφειλής.

Το πακέτο των λύσεων/ρυθμίσεων

Οι λύσεις προς τους δανειολήπτες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη και λαμβάνοντας υπόψιν ότι πρέπει να καλύψει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.

Τακτοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών: Συμφωνία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα.

Μειωμένη Δόση Μεγαλύτερη των Οφειλόμενων Τόκων: Μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο που υπερβαίνει αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο.

Καταβολή μόνο Τόκων: Κατά τη διάρκεια καθορισμένης βραχυπρόθεσμης περιόδου καταβάλλονται μόνο τόκοι.

Μειωμένη δόση μικρότερη των οφειλόμενων τόκων: Μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης αποπληρωμής σε επίπεδο μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί σε αποπληρωμή μόνο τόκων για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο. Οι ανεξόφλητοι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.

Περίοδος χάριτος: Αναστολή πληρωμών για προκαθορισμένη περίοδο. Οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.

Μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις (με διάρκεια μεγαλύτερη των δύο ετών)

Μείωση επιτοκίου: Μείωση του επιτοκίου ή του επιτοκιακού περιθωρίου.

Παράταση διάρκειας: Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου (δηλαδή μετάθεση της συμβατικής ημερομηνίας καταβολής της τελευταίας δόσης του δανείου).

Διαχωρισμός οφειλής:

Διαχωρισμός της οφειλής του δανειολήπτη σε δύο τμήματα:

• το τμήμα του δανείου, το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται, ότι μπορεί ν αποπληρώνει, με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του, και
• το υπόλοιπο τμήμα του δανείου, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται εξ αρχής από τα δυο μέρη.

Μερική διαγραφή οφειλής: Οριστική διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης του ιδρύματος, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

Λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης: Αναδιοργάνωση της επιχείρησής, ώστε να καταστεί βιώσιμη και ικανή για την ομαλή εξυπηρέτηση των οφειλών της. Η αναδιοργάνωση μπορεί να περιλαμβάνει ενέργειες όπως η αλλαγή διοίκησης, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, ο περιορισμός του κόστους, ο εταιρικός μετασχηματισμός, η ανανέωση πιστωτικών ορίων ή/και η παροχή νέων δανείων.

Συμφωνία ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο: Μετατροπή μέρους της οφειλής σε μετοχικό κεφάλαιο, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

ΛΥΣΕΙΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ 

Ως λύση οριστικής διευθέτησης ορίζεται οποιαδήποτε μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης μεταξύ και δανειολήπτη ή ο τερματισμός αυτής, με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος έναντι του δανειολήπτη. Η λύση αυτή μπορεί να συνδυάζεται με παράδοση (εθελοντική) της εμπράγματης εξασφάλισης στο ίδρυμα προς μείωση του συνόλου της απαίτησης ή ακόμα και με οικειοθελή ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων προς τακτοποίηση της απαίτησης.

Λοιπές εξωδικαστικές ενέργειες: Οι εξωδικαστικές ενέργειες που δεν εμπίπτουν σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες.

Εθελοντική Παράδοση Ενυπόθηκου Ακινήτου: Ο δανειολήπτης, ο οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους αποπληρωμής ενυπόθηκου δανείου, παραχωρεί οικειοθελώς (δηλαδή χωρίς να απαιτηθεί η προσφυγή σε δικαστικές ενέργειες από πλευράς του ιδρύματος) την κυριότητα του υπέγγυου ακινήτου στο ίδρυμα. Στη σχετική συμφωνία διατυπώνεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν. υπολοίπου. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό  ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.

Μετατροπή σε ενοικίαση/χρηματοδοτική μίσθωση: Ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο ίδρυμα υπογράφοντας σύμβαση ενοικίασης/χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης του ακινήτου για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.

Εθελοντική εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου: Ο δανειολήπτης προβαίνει οικειοθελώς σε πώλησή του υπέγγυου ακινήτου σε τρίτο με τη σύμφωνη γνώμη του ιδρύματος. Στην περίπτωση που το τίμημα της πώλησης υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, το ίδρυμα προβαίνει σε διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής. Η εν λόγω λύση μπορεί να αφορά οικιστικό ακίνητο ή επαγγελματική στέγη.

Διακανονισμός απαιτήσεων: Εξωδικαστική συμφωνία κατά την οποία το ίδρυμα λαμβάνει είτε εφάπαξ καταβολή σε μετρητά (ή ισοδύναμα μετρητών) είτε σειρά προκαθορισμένων τμηματικών καταβολών. Στο πλαίσιο του διακανονισμού το ίδρυμα ενδέχεται να προβαίνει σε μερική διαγραφή της απαίτησης.

Υπερθεματιστής σε πλειστηριασμό: Το ίδρυμα υπερθεματίζει στον πλειστηριασμό αποκτώντας την κυριότητα του ενυπόθηκου ακινήτου ή άλλης εμπράγματης εξασφάλισης στο πλαίσιο ευρύτερης συμφωνίας οριστικής διευθέτησης της οφειλής με τη συναίνεση του δανειολήπτη.

Ολική διαγραφή οφειλής: Το ίδρυμα αποφασίζει τη διαγραφή του συνόλου της οφειλής εφόσον δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιμα στοιχεία και δεν αναμένεται περαιτέρω ανάκτηση.